Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Blaðsíða 75

73
Ritrýnd grein | Peer review
Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 100. árg. 2024
atvik á umræddum deildum eru að einhverju leyti af öðrum toga
en á öðrum deildum Landspítala. Eins er meira af tækjabúnaði
á skurðstofum en á öðrum deildum. Þannig er viðbúið að atvik
tengd tækjabúnaði séu fleiri þar.
Flest atvik voru af alvarleikaflokki 1 og ollu sjúklingum engum
eða óverulegum skaða. Þrátt fyrir að mikilvægt sé að skrá alvarleg
atvik er ekki síður mikilvægt að skrá atvik sem ekki valda skaða
eða hefðu geta orðið („near miss“). Með skráningu er byggt
upp gagnasafn en gögn eru sem fyrr segir grundvöllur allrar
umbótavinnu (Katz o.fl., 2020). Niðurstöðurnar benda þannig til
þess að fagfólk skrái atvik óháð alvarleika, svo koma megi í veg
fyrir endurtekningu atviks.
Í rannsókninni kom fagfólk með tillögur til úrbóta í 59% tilfella.
Algengast var að fagfólk teldi að bætt samskipti, betri mönnun
og minna álag gæti komið í veg fyrir að atvik endurtaki sig. Þetta
á samhljóm í erlendum rannsóknum (Fagerström o.fl., 2018;
Nilsson o.fl., 2018). Starfsemi skurðstofanna byggist á þverfaglegu
samstarfi fagfólks sem er fjölbreyttur hópur og samanstendur
af mismunandi fagstéttum sem allar hafa mismunandi for-
<gangsröðun, hlutverk, bakgrunn, sérfræðiþekkingu og reynslu
en hjúkrunarfræðingar eru á flestum stöðum í meirihluta. Þrátt
fyrir sameiginlegt markmið allra, að öryggi sjúklings sé í forgrunni,
getur andrúmsloftið oft og tíðum verið spennuþrungið. Til þess
að tryggja sem öruggustu og árangursríkustu meðferðina þarf
samstarfið að vera gott og samskiptin skilvirk og skýr (Teunissen
o.fl., 2019). Á skurðstofum Landspítala er vinnuumhverfið samt
þannig að flestir þekkja vel sitt samstarfsfólk, vita hverjir eru
nýir og óreyndir og til hvers má ætlast af hverjum og einum.
Niðurstöðurnar benda til að þörf sé á að leggja meiri áherslu á að
þjálfa fagfólk í uppbyggjandi samskiptum og virkri teymisvinnu,
sem samræmist einnig erlendum rannsóknum (Teunissen
o.fl., 2019). Leggja þarf áherslu á þjálfun í kerfisbundinni
upplýsingamiðlun hvort sem er á munnlegu eða skriflegu formi
og notkun gátlista við flutning sjúklinga milli þjónustustiga. Oft er
tíminn til samskipta naumur og með gátlista er líklegra að allar
mikilvægar upplýsingar komist til skila og þannig má draga úr
líkum á atvikum (Clapper og Ching, 2019).
Mönnun og vinnuskilyrði eru mikilvæg fyrir öryggi sjúklinga. Meiri
hætta er á atvikum þegar verkefnin eru flókin og mönnunin er undir
viðmiðunarmörkum (Danielsson o.fl., 2019; Huang o.fl., 2018).
Eins hefur mikið vinnuálag, langar vaktir, næturvinna og mikil
yfirvinna fagfólks í för með sér þreytu sem eykur líkur á mistökum
(Oyebode, 2013). Þetta kemur einnig fram í íslenskri rannsókn
þar sem skurðhjúkrunarfræðingar telja hraða, vinnuálag, þreytu
og undirmönnun ógna öryggi sjúklinga (Herdís Alfreðsdóttir
og Kristín Björnsdóttir, 2009). Mikið álag á fagfólk hefur einnig
verið tengt við mikla starfsmannaveltu og aukna fjarveru vegna
veikinda sem aftur eykur álag á annað fagfólk og veldur enn meiri
hættu á atvikum (Huang o.fl., 2018).
Styrkleikar rannsóknarinnar eru að gögnin eru heildstæð og ná yfir
þriggja ára tímabil. Þau eru úr einu rafrænu kerfi og endurspegla
allar atvikaskráningar sem gerðar voru á þeim starfseiningum sem
voru með í úrtakinu.
Takmarkanirnar eru að atvikaskráningin var ekki gerð í
rannsóknarskyni. Það er líklegt að ekki hafi öll atvik verið skráð og
því er hér einungis hægt að skoða það sem skráð var. Eins er erfitt
að bera þessar deildar saman þar sem ekki er gefinn upp fjöldi
skurðaðgerða á hverri einingu fyrir sig. Atvikaskráningarkerfið
er jafnframt gamalt og gögnin um margt takmörkuð sem gefur
takmarkaða möguleika á gagnavinnslu. Hins vegar er von á nýju
kerfi fljótlega sem mun gefa meiri möguleika til gagnavinnslu.
Atvikaskráning á Landspítala er ekki nægjanlega markviss sem
torveldar úrvinnslu og nýtingu atvikaskráningar. Leggja þarf
meiri áherslu á bætta atvikaskráningu, samræma skráningu milli
eininga og auka gæði þannig að auðveldara verði að vinna með
niðurstöður. Þjálfun fagfólks í notkun staðla og gátlista, sem og í
samskiptum, getur minnkað líkur á endurtekningum á óvæntum
atvikum. Mörg atvik eru skráð á að tækjabúnaður virki ekki sem
skildi og bendir það til þess að huga þurfi betur að viðhaldi og
endurnýjun á tækjabúnaði á þessum deildum.
Stjórnendur þurfa að stuðla að öflugri öryggismenningu með
því að sýna forystu og nýta atvik til lærdóms og umbóta. Aukin
endurgjöf og umfjöllun um atvik, áhættustjórnun og stöðugar
umbætur, eflir öryggismenningu og þátttöku fagfólks í gæða- og
umbótavinnu.
ÞAKKIR
Hagdeild Landspítala er þakkað fyrir að útvega gögn til
rannsóknarinnar. Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga er þökkuð
styrkveiting til rannsóknarinnar.