Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 25

Helga Birgisdóttir Kaaber
Uppgefna og áttavillta
andhetjan
Um karla og karlmennskur í skáldsögunni
Nautnastuldur eftir Rúnar Helga Vignisson
Ekkert er eins og það sýnist
Aðan var það fortíðin, núna er það framtíðin. Eg veit það
ekki. I don’t know. Eg veit það ekki. I don’t know
Ég 1
I upphafi tíunda áratugarins sendi Rúnar Helgi
Vignisson frá sér skáldsöguna Nautnastuld sem
síðar var tilnefnd til Islensku bókmenntaverð-
launanna. Sagan er sögð af ungum manni, Agli
Grímssyni, sem elst upp í litlu þorpi fyrir vest-
an en flytur ásamt æskuástinni til Reykjavíkur
þar sem hann gengur menntaveginn með hálf-
um hug. Það slitnar upp úr sambandi Egils og
kærustu hans þegar hún heldur fram hjá honum
en stuttu síðar kynnist Egill annarri stúlku og
flytur með henni til Kaupmannahafnar. Það
samband gengur brösuglega og þegar þau slíta
samvistum heldur Egill til Bandaríkjanna í nám
og kynnist þar konu sem hann síðar giftist.
Egill á erfitt með að vera gerandi í eigin lífi
og tekur sér stöðu þolanda. Stærstur hluti sög-
unnar fer í að fylgjast með andlegri kreppu
hans, vandræðum í sambandi við ástkonur sín-
ar og aðgerðaleysi og feimni sem hann reynir
nokkrum sinnum að vinna bug á en gengur
ekkert sérlega vel. Þeim þrautum sem hann þarf
að yfirstíga svipar ósköp lítið til hefðbundinna
1 Rúnar Helgi Vignisson 1990a:18. Hér á eftir verður
vitnað til blaðsíðutals bókarinnar innan sviga með
hverri tilvitnun.
hetjudáða og kreppa Egils er fyrst og fremst
and,leg og nátengd nútíma okkar.
Nautnastuldur er saga skrifuð á póst-
módernískum tímum og eins og Dagný Krist-
jánsdóttir hefur bent á eru slíkir textar oft
erfiðir aflestrar og krefjast þess að vera lesnir
með póstmóderníska umræðu í bakgrunni.2
Sjálfur gerir höfundurinn sér vel grein fyrir að
sumir munu eiga erfitt með að komast í gegn-
um textann og finnast söguhetjan lítið spenn-
andi þar sem hún liggur í lokrekkju sinni og
veltir sér upp úr vandræðum sínum.3 Auk þess
er sagan uppfull af vísunum í þjóðsögur, bók-
menntaverk, heimspekinga o.þ.h. I henni eru
meira að segja neðanmálsgreinar. Sumum þótti
bókin leiðinleg, t.d. Erni Olafssyni sem fannst
ekki ósennilegt að lesendur myndu hreinlega
gefast upp af leiðindum einum saman.4 Örn er
ef til vill ekki fjarri sannleikanum, því að hver
getur skilið eða samsamað sig þvílíkri póst-
módernískri andhetju sem Egill Grímsson er?
1 greininni Hvað er póstmódernismi?5 reynir
Ástráður Eysteinsson að útskýra hugtakið og
segir spurninguna hreinlega óþolandi. Maður
sér bókmenntafræðinginn beinlínis fórna hönd-
um, enda glímir hann við ansi flókna spurn-
2 Dagný Kristjánsdóttir 1999:225.
3 Rúnar Helgi Vignisson 1990b:35.
4 Örn Ólafsson 1990.
5 Ástráður Eysteinsson 1999b:369.
23