Mímir - 01.06.2007, Page 90

þeirra sjálfsprottið og nærtækt íyrir hvern þann
er kýs að hlusta, skynja og samsama sig ást
þeirra Páls og Ragnhildar, hvort sem er í að-
skilnaði eða daglegum samvistum, gleði eða
sorgum. Páll sækir sárasjaldan til annarra skálda
og sem dæmi um það er hann sækir til drótt-
kvæða- eða rímnaskálda nefnir hann ástmey
sína aðeins einu sinni hverri þessara kenninga:
sunna marglóðar, sunna unnarbáls, liljan dúka,
auðgrund, gullskorð, líneik, eygló, seima Nanna,
dúka Freyja, stundum lindasók, stöku sinnum
sjást heiti á borð við mœr, hrund, drós, brúður,
víf og svanni og telst vart til tíðinda. Hið eina
sem sést líkt með orðfæri hans og rómantískra
samferðamanna hans er kvenheitið Asta, sem
alloft ber fyrir augu.
Hið rómantíska blóm grær í ljóðagarði Páls,
ýmist sem skraut fyrir Ragnhildi, ímynd henn-
ar til að gleðja hann og minna á hana eða líf-
gróður sem vex í sporum hennar og sprettur í
kringum hana í tilbeiðslu og nærist á þránni
eftir kossum hennar líkt og hann sjálfur. Það er
ekki blátt nema stöku sinnum og oftar en ekki
eru blómin mörg, heil breiða eða kerfi. Hann
vökvar þau ýmist tárum hennar eða sínum,
heldur í þeim lífi í barmi sér til að vekja henni
óvænta gleði og undrun og sanna henni ást sína
en á henni nærðust blómin.J En þótt blóm Páls
séu eins oft gullin og þau eru blá tengir hann
oft þanka sína um Ragnhildi við bláa báru er
ýmist þylur nafn hennar og er tengiliður í sam-
skiptum þeirra3 4 eða vaggar honum í draumum
hans líkt og móðir barni í þessari listilegu stöku:
Svani bárur bera;
bára ef værir þú
á blárri báru nú
svanur vildi ég vera.5
3 Sbr. Pál Ólafsson 1971:33, Hvar sem þú gengur (Það
held ég Astu þyki gaman).
4 Sbr. Pál Ólafsson 1971:26-27, Berst á báruljóni.
5 Allar ómerktar tilvitnanir í ljóð Páls eru í Kvœði
1984a-b, fyrra og síðara bindi.
Páll og samferðamennirnir
Hug Páls til eftirlíkinga má sjá í upphafsorðum
eins ljóða hans:
Annarra vísum ei skal snúa,
um ástina mína sjálfs ég kveð.
Hana skal þér þeim búning búa
af bréfum og vísum getir séð,
þá heimur og tími og raunir reyna
að rægja okkur saman, hvort að ei
hjarta mitt vafðist um þig eina,
mín óflekkaða hjartans mey.6
Af þessu má ráða að honum þætti hann ekki
sýna Ragnhildi næga athygli ef hann stældi
aðra. Þá fyndist henni e.t.v. sem ást hans væri
aðeins eftiröpun ásta annarra skálda á öðrum
konum eða hann væri að yrkja um ástir yfirleitt
og jafnvel til annarra kvenna. Telja má víst að
þau hafi rætt þetta. Hann segir ítrekað frá því
að hún sé aflvaki hans í skáldskap, móðir kvæða
hans, og að hún biðji hann sífellt um að kveða
til sín. Hún erfði smekkvísi föður síns og unir
eflaust ekki „notuðum“ skáldskap.
Viss líkindi má sjá með Páli og Jónasi Hall-
grímssyni er þeir yrkja undir fornyrðislagi.
Ljóðmál þeirra er þó ekki líkara en gengur og
gerist með skáldum á þessum tíma. Það sem
helst tengir þá saman er hófsamt og látlaust en
vel miðað orðavalið, hið kyrrláta yfirborð með
þungri undiröldu og æðruleysið í niðurstöð-
unni.
Þegar ástarljóð Bjarna Thorarensen og Páls
eru borin saman sjást líkindi í tvennu varðandi
efnistök. Fyrst er að nefna viðhorf þeirra til ást-
ar og dauða. Bjarni heitir því í Sigrúnarljóðum7
að halda áfram að elska og vefja Sigrúnu örm-
um eftir að hún er dáin og það myndi Páll ekki
hika við að gera ef Ragnhildur dæi á undan
honum, sbr. Eg vildi feginn verða að ljósum
degi. Nákuldinn er þó hvergi nærri eins yfir-
6 Páll Ólafsson 1971:45.
7 Bjarni Thorarensen 1954:38-40.
88