Helgarpósturinn - 29.05.1986, Blaðsíða 8

skipi beint eða óbeint, bæði á með-
an hann var stjórnarformaður þess
og utan þess tímabils.
í skýrslu skiptaráðenda var vikið
að þessu en ekki kveðið upp úr um
þetta atriði, en á hinn bóginn vísað
í fylgiskjöl úr þrotabúi Hafskips og
úr Utvegsbankanum. Þetta er að
sjálfsögðu einn viðkvæmasti þáttur
rannsóknarinnar, þar sem um er að
ræða fv. fjármálaráðherra og núver-
andi iðnaðarráðherra, sem er valda-
maður í stærsta stjórnmálaflokki
landsins, Sjálfstæðisflokknum.
Að auki er þess að geta, að Albert
Guðmundsson lá undir ámæli, þeg-
ar Hafskipsmálið var til umræðu
utan dagskrár á Alþingi í tvígang sl.
vetur. Þá óskaði hann sjálfur eftir
því við Ríkissaksóknara, að efnt
yrði til sérstakrar rannsóknar á
meintum þætti hans sjálfs í þessu
máli. Ríkissaksóknari varð ekki við
beiðni Alberts, þar sem hann taldi
ekki rétt að einangra rannsóknina
við eina persónu.
Samkvæmt upplýsingum Helgar-
póstsins miðar rannsókn Hafskips-
málsins mjög vel og nú þegar hefur
Sigurþór Guðmundsson aðalbókari
félagsins lagt öll sín spil á borðið
auk Arna Arnasonar, sem átti að
hneppa í gæzluvarðhald. Hann hef-
ur gefið ítarlega skýrslu og hefur
framburður þessara manna auð-
veldað mjög yfirheyrslur yfir hinum
fimm forsvarsmanna Hafskips, sem
enn sitja í SíðumúJafangelsinu.
Þessu til viðbótar hefur hópur
Hafskipsmanna og fleiri verið
kvaddur á fund rannsóknarlögregl-
unnar og þeir spurðir spjörunum úr
um ýmis atriði er varða innra starf
hjá Hafskipi og um einstök atriði,
sem enn eru óljós eða óupplýst. Þá
stendur til að kalla enn fleiri fyrrver-
andi starfsmenn Hafskips í yfir-
heyrslur.
Skýringin á því hversu langan
gæzluvarðhaldsúrskurð fimm-
menningarnir fengu er, eins og fram
hefur komið, umfang málsins, en
ekki síður sú staðreynd að sam-
kvæmt rannsókn skiptaráðenda
munu forsvarsmenn Hafskips hafa
samhæft framburð sinn og skýring-
ar í þeirri von, að þeim tækist að
blekkja rannsóknarmenn. Þessu til
viðbótar þótti ófært að allur sá fjöldi
manna, sem enn á eftir að mæta til
yfirheyrslu, gæti fengið fregnir af
því að hverju rannsóknin beindist
sérstaklega.
Ein af lykilspurningunum í þessu
máli, sem lögð hefur verið áherzla á
að upplýsa, er hvort Albert Guð-
mundsson iðnaðarráðherra sé á ein-
hvern hátt viðriðinn málið.
Þetta var sérstaklega kannað við
rannsókn skiptaráðenda og hefur
HP heimildir fyrir því, að af gögnum
málsins og við yfirheyrslur hafi
a.m.k. vaknað grunsemdir um að
Albert tengist málinu á óbeinan
hátt.
Hjá Rannsóknarlögreglu ríkisins
er þetta mál til rannsóknar, og segja
heimildir okkar, að við yfirheyrslur
hafi einn eða fleiri Hafskipsmenn
nefnt nafn Alberts Guðmundssonar.
Eftir því, sem við komumst næst
var spurt rækilega um það við rann-
sókn skiptaráðenda og við rann-
sókn RLR nú hvort Hafskip hefði
staðið straum af kostnaði árlegra ut-
anlandsferða Alberts til Frakklands,
bæði á meðan hann var formaður
stjórnar Hafskips og bankaráðsfor-
maður Útvegsbankans og eftir að
hann var orðinn fjármálaráðherra.
Þess er skylt að geta, að enn sem
komið er hefur ekkert komið fram
óyggjandi um þessi atriði. Hins veg-
ar segja heimildir Helgarpóstsins,
að við rannsókn RLR hljóti að koma
að því, að iðnaðarráðherra verði
kallaður fyrir.
Sú spurning, sem sérstaklega hef-
ur brunnið á mönnum varðandi
Hafskipsmálið, er hvort Albert Guð-
mundsson iðnaðarráðherra hafi
með einum eða öðrum hætti haft
áhrif á lánafyrirgreiðslu Útvegs-
bankans til Hafskips eða ekki. Sjálf-
ur hefur Albert lýst yfir því, að mál-
efni Hafskips hafi aldrei komið til
kasta bankaráðs á meðan hann var
bankaráðsformaður. Þessi yfirlýsing
er i sjálfu sér ákaflega lítils virði,
vegna þess, að það vita allir, sem
eitthvað vita um gang mála í bönk-
um og samskipti bankaráðsmanna
við bankastjóra, að þau fara ekki
fram á bankaráðsfundum.
Þess vegna verður að reiða sig á
ummæli sjálfra bankastjóranna á
árabilinu 1981—1983 um það hvort
stjórrtarformaður Hafskips, Albert
Guðmundsson, hafi séð um lánafyr-
irgreiðslur til Hafskips fyrir tilstilli
einhverra bankastjóranna.
Jónas Rafnar fv. bankastjóri svar-
aði Þjóðviljanum á þá leið fyrir
nokkrum mánuðum, að hann hefði
ekki gengið erinda Alberts og sömu
sögu hefðu hinir bankastjórarnir
haft að segja Steingrími Hermanns-
syni forsætisráðherra, þegar hann
kallaði þá á sinn fund í desember í
fyrra.
Fyrir liggur, að lán til Hafskips
þrefölduðust í tíð Alberts í bankan-
um og kunna að vera eðlilegar skýr-
ingar á því.
Eins og Helgarpósturinn hefur
skýrt nákvæmlega frá er Hafskips-
málið gífurlega víðtækt og teygir
anga sína út fyrir landsteinana.
Þannig má gera fastlega ráð fyrir
því, að Baldvin Berndsen, fv. for-
stöðumaður Hafskips í Bandaríkj-
unum, verði kallaður heim til yfir-
heyrslu. Skiptaráðandi fór til Banda-
ríkjanna, en þar var slík óreiða á
bókhaldinu, að rannsókn þeirra
gagna er ekki lokið.
Meðal rannsóknarefna þar er bíla-
innflutningur forstöðumannsins,
fyrirframgreiðsla launaáárinu 1984
upp á u.þ.b. 1,7 milljónir króna, sem
svarar til heilla árslauna viðkom-
andi, skúffufyrirtækið Georgia Ex-
port Import, sem fékk samkvæmt
upplýsingum Ragnars Kjartans-
sonar fv. stjórnarformanns um 40
þúsund dollara í greiðslur fyrir þjón-
ustu, sem aldrei var veitt. Fleira
mætti nefna.
Þá má ekki gleyma Hillebrand-
svindlinu, en í því tilviki er ljóst, að
Hafskipsmenn greiddu ólögleg
umboðslaun og afslætti, auk þess
sem grunur leikur á um að hluti
„greiddra" peninga hafi „horfið".
Hallvarður Einvarðsson rannsóknar-
lögreglustjóri.
Höfum HP
„in extensio"
- SEGIR HALLVARÐUR
EINVARÐSSON RANN-
SÓKNARLÖGREGLU-
STJÓRI
Helgarpósturinn haföi samband
vid Hallvarð Einvarðsson rann-
sóknarlögreglustjóra og sagði
hann, að rannsókn málsins gengi
vel. Um einstök atriði vildi hann
ekki tjá sig.
Hann var spurður um ýmsar þær
sakargiftir, sem birst hafa í Helgar-
póstinum um meint misferli for-
svarsmanna Hafskips og vildi hann
ekki tjá sig um þau, en svaraði okk-
ur á þennan veg:
„Því er ekkert að leyna, að við
höfum hér hjá okkur skrif HP um
Hafskipsmálið og raunar er blaðið
geymt hér „in extensio", þ.e. öll tölu-
blöðin í heild sinni.“
BANKASTJÓRNIN SEMUR SKÝRSLU
• Telja sig ekki hafa sofnað á verðinum heldur hafa verið í góðri
trú gaanvart Hafskipsmönnum
• Bankastjórn Útvegsbankans og seðlabankastjóra ber ekki
saman um veð og tryggingar bankans
Áætlanir og skýrslur frá Hafskipi. Eru þetta fölsuð plögg? Var Útvegsbankinn blekktur með þessum skjölum?
Rannsóknarlögreglan hefur sent
bankastjórninni bréf, þar sem ósk-
að er svara við spurningum um
þessi efni og spurningum um það
hvort bankinn var blekktur. Helgar-
póstinum er kunnugt um, að síðustu
daga hefur bankastjórnin unnið að
gerð skýrslu til RLR. Til dœmis var
sérstakur fundur um málið í Utvegs-
bankanum í gœr, miðvikudag.
Samkvæmt heimildum Helgar-
póstsins mun bankastjórum Útvegs-
bankans óljúft að viðurkenna, að
þeir hafi sofnað á verðinum gagn-
vart fyrrverandi viðskiptavini sín-
um, Hafskipi. Meðal annars kemur
fram og hefur komið fram, að megn
þeirra erlendu lána, sem Hafskip
fékk í gegnum Útvegsbankann,
voru veitt af fyrrverandi bankastjór-
um bankans, en þeir Lárus Jónsson,
Halldór Guðbjarnason og Ólafur
Helgason eru allir tiltölulega ný-
setztir í stóla aðalbankastjóra.
Þá mun liður í málsvörn þeirra
snúast um það, að í bankaviðskipt-
um á Islandi hingað til hafi verið
hægt að treysta bæði einstaklingum
og fyrirtækjum og ekki verið
ástæða til að ætla, að fyrir banka-
stjórnir væru lagðar upplýsingar og
áætlanir, sem ýmist væru rangar
eða falsaðar.
Þessu til viðbótar mun koma fram
í skýrslu bankastjóranna, að fram til
þessa hafi aldrei verið ástæða til að
ætla, að löggiltur endurskoðandi
legði fram og skrifaði upp á pappíra,
sem síðar reyndust svo alrangir.
Með málsvörn af þessu tæi eru
bankastjórarnir að segja, að þeir
hafi verið í góðri trú gagnvart þess-
um stóra viðskiptavini sínum, Haf-
skipi, og hafi þeir látið glepjast til
þess að trúa þeim gögnum, sem fyr-
ir þá voru lögð, sé ekki við þá að
sakast heldur sakborningana, sem
nú sitja í gæzluvarðhaldi og fleiri.
Hvað svo sem segja má um máls-
bætur bankastjóranna og starfs-
manna þeirra, sem kanna veð, þá
mun skýrsla þeirra auka enri þunga
þeirra sakarefna, sem þegar eru í
athugun.
•Eitt af þeim atriðum, sem Þórður
Björnsson ríkissaksóknari óskaði
sérstakrar athugunar á, þegar hann
sendi Hafskipsmálið til Rannsóknar-
lögreglu ríkisins var hvort einhverjir
starfsmanna Útvegsbankans hefðu
gerzt sekir í starfi í viðskiptum sín-
um við Hafskip. HP hefur öruggar
heimildir fyrir því, að hugsanleg
sakarefni starfsmanna Útvegsbank-
ans snúist um það hvort yfirstjórn
bankans hafi á saknæman hátt of-
metið þær tryggingar, sem forsvars-
menn Hafskips lögðu fram vegna
lána, sem fengin voru fyrir tilstilli
bankans.
Ólíklegt er talið, að slíkt hafi
gerzt, en fróðir menn segja að með
rannsókn á þessu fáist gleggri mynd
af því hvort Hafskipsmenn og end-
urskoðandi þeirra hafi lagt fram fals-
aðar og villandi skýrslur um stöðu
fyrirtækisins og þær áætlanir, sem
fyrirtækið kynnti bankanum.
í þessu sambandi er rétt að rifja
upp, að undirritaður ritstjóri HP hélt
því fyrst fram í Morgunblaðsgrein
12. júní, að Útvegsbankann skorti
160 milljónir upp á veð vegna
skulda Hafskips. Þetta var „úr lausu
lofti gripið" sögðu þeir Lárus Jóns-
son og Ölafur Helgason bankastjór-
ar Útvegsbankans í mótmælum,
sem þeir sendu Morgunblaðinu.
Þessu svaraði ég í grein í HP þann
20. júní, þar sem farið var í saumana
á þessu atriði.
Bankastjórarnir sögðu til viðbótar
vjð „lausa loftið", að „tryggingar
bankans eru í eignum fyrirtækisins
og hluthafa”. Hér var látið að því
liggja, að ég hafi farið með fleipur.
En þetta svar benti að sjálfsögðu
strax til þess, að bankinn væri búinn
að gera sér grein fyrir mjög veikri
stöðu fyrirtækisins, fyrst eignir fyr-
irtækisins einar sfóðu ekki undir
skuldum fyrirtækisins.
Þá er rétt að benda á, að skipa-
eign félagsins var ofmetin, tæki, vél-
ar, fasteignir o.s.frv. voru ofmetin og
samkvæmt þessu skorti ekki 160
milljónir upp á tryggingar bankans
heldur 246 milljónir króna sam-
kvæmt útreikningi. Rétt er að geta
þess, að á þessum tíma mat bankinn
veð í víxlum og skuldabréfum upp á
röskar 100 milljónir króna. Og samt
dugði það ekki til!
Enda kom það fram í langri grein
eftir Jóhannes Nordal í Morgunblað-
inu, að samkvæmt yfirliti um skuld-
ir Hafskips við Útvegsbankann sem
hann hafði undir höndum og miðað-
ist við 3. júní, ásamt yfirliti um
tryggingar þær, sem bankinn hafði
frá Hafskipi, skorti 21 milljón upp á,
að tryggingar bankans nægðu fyrir
skuldum félagsins. í grein sinni gaf
Jóhannes upp, að samkvæmt þeim
upplýsingum, sem hann fékk hafi
beinar skuldir og ábyrgðir verið 614
milljónir króna.
Rétt er að upplýsa, að hér fer eitt-
hvað milli mála, því samkvæmt yfir-
liti um veð Útvegsbankans, sem
dagsett er 4. júní, skortir ekki 21
milljón heldur 35 milljónir króna sé
tekið mið af þeim upplýsingum, sem
seðlabankastjóri hafði. Yfirlitið frá
4. júní er fylgiskjal með bréfi til
Matthíasar Bjarnasonar viðskipta-
ráðherra, þar sem bankastjórnin
reynir að hrekja staðhæfingu mína
og Guðmundar Einarssonar alþing-
ismanns, sem fram kom í bréfi hans
til viðskiptaráðherra, þar sem hann
óskar rannsóknar á rökstuðningi og
sannleiksgildi yfirlýsingar banka-
stjórnarinnar.
Þess verður að geta, að þáv. við-
skiptaráðherra Matthías A. Mathie-
sen endurtók á Alþingi athuga-
semdalaust yfirlýsingu bankastjór-
anna og endurtók stáðhæfingu
bankastjóranna, að ekki væri hægt
að lesa út úr ársreikningunum ein-
um saman hvort bankinn hefði
nægar tryggingar.
Samkvæmt grein Jóhannesar
Nordals frá í desember er staðfest,
að bankinn hafði ekki nægar trygg-
ingar, þegar hann sagði undirritað-
an fara með rangt mál.
Hér fer eitthvað milli mála sem
þarf að fá botn í.
-H.H.
, t.L ý íAgw.c.u-í á fe** - > '*
i mmrnm