Helgarpósturinn - 29.05.1986, Blaðsíða 14

Magnús Ólason, laeknir. „Nálastungumeðferð stunduð á flestöllum heilsugæslustöðv-
um í Finnlandi."
Það er langt síðan vitneskja um
nálastungulœkningar barst til Vest-
urlanda, en til skamms tíma hefur
þessi lœknisaöferö uerið sueipuð
mikilli dulúð. Fólk hefur oft talið að
um kraftaverk eða einhvers konar
„hókus-pókus" vœri að rœða, eða
þá hreinlega galdrakukl.
Viðhorf hins vestrœna heims til
nálastungumeðferðar hefur hins
vegar tekið miklum breytingum á
síðari árum. Nú er þessi aðferð orð-
in töluvert algeng í Bandaríkjunum
og einnig víða í Evrópu, m.a. á hin-
um Norðurlöndunum. Hérlendis
stunda þrír lœknismenntaðir menn
nálastungumeðferð, svo angi þess-
ara breyttu viðhorfa hefur greim-
lega náð að teygja sig hingað norð-
ur í Atlantshaf. Þar að auki hefur
íslenskur maður hannað eins konar
„nálastungutæki" og flutt hafa ver-
ið inn svipuð tœki frá útlöndum, fyr-
ir utan hinn margumrœdda „nála-
stungueyrnalokk".
Helgarpósturinn náði tali af
Magnúsi Olasyni, endurhœfingar-
lœkni á Reykjalundi, og Marinó
Ólafssyni, fyrrum tœknimanni hjá
sjónvarpinu, og rœddi við þá um
nálastungumeðferð almennt og
notkun þessarar aðferðar á íslandi
að undanförnu.
Góð óhrif ó stoðverki
Magnús Ólason er læknir á
Reykjalundi, en jafnframt því að
stunda hefðbundnar lækningar,
notar hann hina fornu, kínversku
nálastunguaðferð. Hann var fyrst
spurður að því hvar hann hefði
komist í kynni við þessi austrænu
fræði.
„Það má segja að ég hafi fyrst
kynnst nálastunguaðferðinni fyrir
tíu árum í kínverska sendiráðinu
hérna í Reykjavík. Ég var þá að
vinna á Borgarspítalanum og okkur
var nokkrum boðið í sendiráðið, þar
sem m.a. voru sýndar kvikmyndir af
nálastungum í Kína.
Ég hélt náttúrulega þá, að þetta
væru að meira eða minna leyti ein-
hver töfrabrögð. Þetta var auðvitað
á þeim tíma, þegar menn hérlendis
vissu lítið um þessi mál. Manni
fannst samt sem áður einkennilegt,
að hægt væri að skera upp smábarn
í nálastungudeyfingu, en það sást
t.d. í þessari kvikmynd.
Sumarið 1980 var ég síðan að
vinna á endurhæfingarsjúkrahúsi í
Noregi og þar var þessi aðferð not-
uð til þess að draga úr stoðkerfis-
verkjum hjá sumum sjúklingum,
sem þar voru. Ég sá að þetta gekk
mjög vel og fékk að prófa þetta sjálf-
ur undir handleiðslu yfirlæknis á
staðnum. Meðferðin hafði óyggj-
andi áhrif, meira að segja þegar ég
framkvæmdi hana sjálfur — kunn-
andi ekki neitt. Það varð til þess að
vekja mikinn áhuga hjá mér.“
— Hvað eru stoðkerfisverkir, sem
nálastungan gagnar svo vel gegn?
„Það eru verkir í liðum og vöðv-
um.
í Svíþjóð hefur verið gerð mikil
rannsókn á áhrifamætti nálastungu-
meðferðar og það þykir fullsannað,
vísindalega, að þessi aðferð hafi
áhrif gegn ýmiss konar verkjum.
Verkir eru auðvitað af ýmsum toga,
en algengustu verkjavandamál,
sem leitað er með til iækna, eru
verkir í stoðkerfinu."
Það þarf meira til
— Hvað með hina illræmdu
vöðvabólgu, sem svo margir þjást
af?
„Vöðvabólga er eiginlega ekki
nógu gott orð yfir þetta. Ég held, að
læknar séu alménnt farnir að kalla
þetta vöðvagigt. Varðandi hana
gildir það sama og varðandi margt
annað, sem nálastunguaðferðinni
er beitt við. Það er mikil einföidun
að halda að maður leysi vanda sjúkl-
ingsins með því einu að draga úr
verkjunum. Það getur nálastungan
svo sannarlega gert, en það þarf oft
mikið meira til.
Varðandi vöðvagigt þarf kannski
ekki minnst átak frá sjúklingnum
sjálfum. Nálastungan getur hins
vegar komið þar að gagni, til þess
að draga úr verkjum. Það verður
þá til þess að sjúklingurinn verður
fær um að takast á við vandamálið,
þ.e. að hreyfa sig meira og gera æf-
ingar.
Rannsóknir síðari ára hafa sýnt
fram á að þegar maður notar stóra
vöðva í líkamanum, t.d. við að
synda, hjóla eða gera líkamsæfing-
ar, örvar maður sömu kerfi í mið-
taugakerfinu og verið er að örva
með nálastungunum. Nálastungu-
meðferð er talin verka í gegnum
miðtaugakerfið. Við hana eykst
framleiðsla á endorfíni, eða „verkja-
hormóni" í líkamanum. Framleiðsla
líkamans sjálfs á þessu efni örvast
líka þegar menn hreyfa sig.
Meðferð iækna hér á Reykjalundi
við vöðvagigt beinist mjög mikið að
því að virkja sjúklinginn sjálfan í
meðferðinni. Það er afskaplega
mikilvægt að sjúklingurinn hreyfi
sig og nái upp líkamlegu þreki, því
þeir sem eru þrekgóðir fá ekki
vöðvagigt! Það er hægt að fram-
kalla vöðvagigt, t.d. með því að
ræna menn svefni. Þannig fær við-
komandi ekki þá slökun, sem svefn-
inn annars gefur. Þetta er hins vegar
ekki hægt að gera við íþróttamenn,
sem eru í mjög góðri þjálfun. Þeir fá
ekki vöðvagigt, þó svo þeir séu
rændir svefni."
— En svo við snúum okkur aftur
að kynnum þínum af nálastungu-
meðferð úti í Noregi '80. Fórstu þá
strax að nota þessa aðferð sjálfur?
„Nei. Árið 1982 fór ég á námskeið
hjá finnskum prófessor við endur-
hæfingarsjúkrahúsið í Noregi, sem
ég minntist á. Eftir það keypti ég
mér nálar og byrjaði að þreifa mig
áfram. Notkun nálastungumeðferð-
ar er ekki-síst spurning um að ná
upp þjálfun og ég byrjaði í smáum
stíi við að fást við vandamál, sem ég
hafði áður fengist við undir hand-
leiðslu annarra.
Fyrst leitar maður fanga í hefð-
bundnum textum þessara fræða, en
þar er að finna forskrift fyrir punkt-
um, sem nota á gegn ákveðnum
kvillum. Síðan reynir maður ýmsar
samsetningar af punktum, .þar til
fundin er einhver „blanda", sem gef-
ur góðan árangur. Á þennan hátt
hef ég smám saman víkkað út með-
ferðina, en aðallega er um að ræða
verkjameðferð, vegna bak- og höf-
uðverkja og verkja í liðum.“
Það skiptir miklu hverjir
stunda þetta
— Nú ert þú tiltölulega nýkominn
heim frá framhaldsnámi í endur-
hœfingarlœkningum í Svíþjóð.
Hvernig er viðhorfið til nálastungu-
meðferðar þar?
„Svíar gerðu úttekt á nálastungu-
aðferðinni árið 1978.
Það má segja að för Nixons
Bandaríkjaforseta til Kína árið 1973
hafi valdið straumhvörfum hvað
varðar upplýsingaflæði á milli Vest-
urlandabúa og Kínverja. Eftir þessa
ferð Nixons fóru kínverskir læknar
að koma vestur um haf og læknar
frá Vesturlöndum fengu að koma til
Kína og kynna sér nálastunguað-
ferðina. Frá þessum tíma hefur orð-
ið mikil framþróun hvað varðar all-
ar rannsóknir á nálastungum."
— Mér skilst að einn af blaða-
mönnunum, sem var í fylgdarliði
Nixons, hafi fengið botnlangabólgu
og verið skorinn upp í Kína með
nálastungudeyfingu.
„Ég hafði nú ekki heyrt það, en
fyrst þú minnist á botnlangabólgu,
vil ég koma að öðrú í því sambandi.
Bráð botnlangabólga gefur mikla
verki, sem kannski er hægt að deyfa
með nálastungum, en það gæti ver-
ið stórhættulegt.
Þess vegna er það mjög mikilvægt
að nálastungumeðferð sé stunduð
af fólki, sem kann eitthvað fyrir sér,
einsog t.d. læknar. Hér áður fyrr var
mikið um það á hinum Norðurlönd-
unum að fólk var að meðhöndla
sjúklinga með nálastungum nánast í
skúmaskotum, án nokkurrar þekk-
ingar. Það er hins vegar mikilvægt
að viðkomandi aðili geri sér grein
fyrir því hvenær um er að ræða
verki, sem gefa til kynna ástand
sem nauðsynlegt er að grípa inn í á
annan hátt. Botnlangabólga er gott
dæmi um slíkt.
Það er einnig mikilvægt að nál-
arnar séu sótthreinsaðar af vand-
virkni og að ekki sé stungið í við-
kvæm líffæri. Það skiptir því miklu
í höndum hverra þessi meðferð er.“
Vestrænar kannanir
— Hver var niðurstaða könnunar-
innar, sem Svíar gerðu 1978?
„Niðurstaða þessarar viðamiklu
úttektar á nálastunguaðferðinni var
sú, að það þætti ekki nægilega
sannað að meðferðina væri hægt að
nota í lækningaskyni. Það þótti ekki
vísindalega sannað og þar með var
þetta afskrifað sem liður í lækning-
um.
í nágrannalöndunum náði þessi
aðferð hins vegar mikilli útbreiðslu,
t.d. í Finnlandi. Þeir voru mun fljót-
ari að tileinka sér þetta, Finnarnir,
og nú er þetta til dæmis kennt í öli-
um læknaskólum þar í landi. Maður
getur gengið inn á hvaða heilsu-
gæslustöð sem er í Finnlandi og átt
von á því að fá nálastungumeðferð,
þegar því er að skipta.
Svíar gerðu síðan aðra rannsókn'á
nálastunguaðferðinni árið 1982 og
út úr henni kom óyggjandi niður-
staða um að þetta ætti að leyfa sem
lið í lækningum við krónískum
verkjum. Það þótti hins vegar enn
ekki nægilega sannað að þessi að-
ferð dygði gegn öðrum kvillum eða
sjúkdómum.
í Noregi var gefið grænt ljós á
nálastunguaðferðina, ef svo má að
orði komast, töluvert fyrr en í Sví-
þjóð. Þar er í gildi reglugerð um að
tannlæknar og læknar, sem hafa til-
skilin leyfi, megi stunda nálastungu-
meðferð."
— Hefurþú gert einhverja úttekt á
þinni eigin reynslu af notkun nála-
stungumeðferðar?
„Já, ég gerði rannsókn fyrir réttu
ári og bar saman tvo hópa sjúklinga.
Annar hópurinn fékk eingöngu
hefðbundna lyfjameðferð, en þeir,
sem fengu nálastungumeðferð, gátu
dregið mjög úr lyfjatöku."
— Hvernig er viðhorf manna til
nálastungumeðferðar í íslenskri
lœknastétt?
„Það þekkja núorðið allmargir
íslenskir læknar til nálastungumeð-
ferðar og þeirra möguleika, sem
hún gefur. Enn sem komið er, eru þó
mjög fáir íslenskir læknar hér á
landi sem nota þessa meðferð."
Fyrstu nálarnar úr
tinnusteini
— Nú er nálastunguaöferðin ekki
einangrað fyrirbœri í Kína, heldur
tengist hún heilmiklu heimspeki-
kerfi. Eru vestrœnir lœknar ekki að
stytta sér ansi mikið leið með því að
nota aðferðina eingöngu vegna þess
að hún ber árangur, en taka að öðru
leyti ekki mark á kenningunum á
bakvið hana?
„Jú, kannski. Þetta er auðvitað
flókið fyrirbæri.
Ég hef kynnt mér svolítið sögu
nálastungunnar og það er bæði
fróðlegt og skemmtilegt að kynnast
þróun þessarar aðferðar. Þetta er
afar forn lækningaaðferð í Kína,
sennilega 4—5 þúsund ára gömul.
Elstu nálarnar, sem fundist hafa, eru
úr tinnusteini. Með þeim hefur því
ekki verið stungið, heldur fremur
verið veittur þrýstingur, eða svokall-
að „acupressure". Á járnöld var síð-
an farið að nota nálar úr járni og
seinna meir úr eðalmálmum, svo
sem silfri og gulli.
Ég held að það taki okkur, sem
erum þessum þankagangi fram-
andi, mjög langan tíma að fá heild-
armynd af því hvernig heimfæra má
heimspekikenningarnar upp á starf-
semi líkamans. Satt best að segja hef
ég hvorki gefið mér tíma til þess né
haft á því nægilegan áhuga til þess
að kynna mér þetta.
Þessi punktur á Kkamanum er m.a. notaður, þegar lækna á eyrnaverk. Sé hvorki nála-
stungulæknir né nálastungutæki við hendina, má beita þrýstingi með fingurgómunum.
eftir Jónínu Leósdóttur myndir Jim Smart
14 HELGARPÓSTURINN