Helgarpósturinn - 23.10.1986, Page 34

BAKREIKNINGUR FRÁ BYGGUNG:
UND

▲
A
MILLJON KRONA KLÚÐUR
Kaupverd
íbúöanna var
óverötryggt
vegna sinnuleysis
stjórnar.
Endanlegt verö
er 22% hœrra en
upphaflega var
áœtlaö.
Framkvœmda-
stjórinn ráölagöi
fólki aö kaupa
bílskýli, þar sem
þaö œtti fé inni
hjá félaginu.
Eftirliti meö
byggingafram-
kvœmdum
ábótavant.
Þeir bakreikningar er 129 félagar
í Byggung, Byggingasamvinnufé-
lagi ungs fólks, fengu senda í sídustu
viku sönnudu þad sem margan
hafdi grunad lengi. Byggung reisir
ekki ódýrari íbúdir en aörir aöilar á
markaönum, fyrrv. framkvcemda-
stjóri félagsins viröist ekki hafa
kunnaö aö lesa stööu félagsins eöa
einstakra byggingahópa út úr bók-
haldi félagsins, nœr algert sam-
bandsleysi almennra félagsmanna
og stjórnar félagsins lamaöi í raun
þaö innra eftirlit sem byggingafélög
eiga aö hafa innbyggt, stjórn félags-
ins og fyrrv. framkvœmdastjóri hafa
vísvitandi eöa vegna vanþekkingar
blekkt félagsmenn og gefiö rangar
upplýsingar um greiöslustööu
þeirra í áraraöir og stjórnun félags-
ins viröist ekki hafa veriö í samrœmi
viö þœr breytingar sem átt hafa sér
staö í fjármála- og viöskiptalífi þjóö-
arinnar á undanförnum árum.
FRAMKVÆMDIR
AUKNAR ÞRÁTT FYRIR
SLÆMA STÖÐU
Núverandi framkvæmdastjóri
Byggung, Guömundur Karlsson, og
stjórn félagsins hafa skýrt þá bak-
reikninga er áfangi 5 fékk senda í
síðustu viku með því að kaupverð
íbúðanna hafi ekki verið verðtryggt
fyrsta árið eftir að kaupsamningar
voru gerðir. Þetta var árið 1982 og
það er í sjálfu sér merkilegt að stjórn
og framkvæmdastjóri Byggung
skuli ekki leiðrétta þetta misgengi
fyrr en tæpum 5 árum eftir að skað-
inn var skeður. En þrátt fyrir að
verðbólgan hafi verið mikil á árinu
1982 nær þessi skýring ekki yfir
nema lítinn hluta af þeim bakreikn-
ingi sem áfangi 5 fékk. Samkvæmt
upplýsingum Byggung orsakar
þetta misgengi það að féiagar í
áfanga 5 eiga enn eftir að greiða um
18,5% af þeim hluta samningsins
sem ekki var greiddur með húsnæð-
isstjórnarláni. Það eru um 26 millj-
ónir kr. en bakreikningurinn allur er
nær því að vera 80 milljónir kr.
Fleiri skýringa er þörf.
Eftir að kaupsamningar voru
gerðir ákváðu um 80 félagar í
áfanga 5 að láta Byggung reisa fyrir
sig bílskýli. Þetta var ákveðið eftir
að húsnæðisstjórnarlánin höfðu
hækkað um 50% umfram það sem
upphaflega var gert ráð fyrir. Fyrrv.
framkvæmdastjóri Byggung, Þor-
valdur Mawby, hvatti fólkið til þess-
arar ákvörðunar og sagðist telja að
aukið húsnæðisstjórnarlán borgaði
bílskýlin og því þyrfti bygging þeirra
ekki að þýða aukna greiðslubyrði.
Félagar í áfanga 5 hafa ekki getað
gengið á Þorvald með spurningar
sínar, vegna þess að hann er nú bú-
settur í Bandaríkjunum þar sem
hann rekur byggingafyrirtæki.
En nú bregður svo við að núver-
andi framkvæmdastjóri og stjórn
skýra um 21 milljón af þessum bak-
reikningi með því að benda á bíl-
skýlin sem ákveðið var að byggja
eftir að kaupsamningar voru gerðir.
Það er í sjálfu sér rétt.
22% HÆKKUN Á
BYGGINGARKOSTNAÐI
En félagar í áfanga 5 hljóta þá að
spyrja hvað orðið hafi' um 50%
aukninguna á húsnæðisstjórnarlán-
inu þar sem þeir eru sagðir skulda
um 80 millj. Verður misgengið á
upphaflegum áætlunum og stöð-
unni í dag yfir 100 millj. kr. þegar
tekið er tillit til hækkunar á hús-
næðisstjórnarlánum.
Guðmundur Karlsson, fram-
kvæmdastjóri, hefur sagt að upp-
hafleg kostnaðaráætlun hafi hækk-
að um 6%, sé miðað við lánskjara-
vísitölu, og um 10,81%, sé miðað við
byggingavísitölu. Seinni vísitalan
verður að teljast réttmætari þegar
verið er að framreikna kostnað við
húsbyggingar. En það sem núver-
andi framkvæmdastjóri gerir er að
taka ófyrirséða hækkun á húsnæð-
isstjórnarláni inn í upphaflegt kaup-
verð og fær með því mun minni
hækkun á byggingarkostnaði en
rétt er.
Sannleikurinn er sá að þessi 50%
hækkun á húsnæðisstjórnarláni
hefði nægt til að greiða það mis-
gengi er varð á greiðslum og kaup-
samningi vegna þess að kaupverðið
var ekki verðtryggt í eitt ár. Þegar
tekið er tillit til þess kemur í ljós að
raunveruleg hækkun á upphafleg-
um áætlunum er orðin um 22%.
Féiögum í áfanga 5 hefur nú verið
gert skylt að greiða þessa hækkun
(um 500 þús. kr. að meðaltali á
hverja íbúð). Auk þess þurfa nú þeir,
sem létu byggja fyrir sig bílskýli í
þeirri trú að hækkun húsnæðis-
stjórnarlána borgaði þau að greiða
andvirðið.
Stjórn Byggung hefur síðan til-
kynnt þessu fólki að félagið geti
ekki staðið undir skuldum þess og
því verði það að greiða þessar fjár-
hæðir mjög fljótlega. Byggung
skuldaði yfir 90 milljónir kr. um síð-
ustu áramót og staðan hefur ekki
skánað það sem af er þessu ári.
Þar sem félagar í áfanga 5 þurfa
að standa straum af fjármagns-
kostnaði vegna lána er þeir taka til
þess að greiða skuld sína við Bygg-
ung, verður útkoma áfanga 5 enn
verri en hún er þegar orðin.
„REKIÐ ÚR NATTBORÐS-
SKÚFFU ÞORVALDAR"
Endanlegt verð á íbúðum þessa
fólks er því langtum hærra en það
verð er var kynnt fyrir því er það
gerðist félagar í Byggung. í sumum
tilfellum er það mun hærra en gang-
verð á þessum íbúðum. Dæmi eru
um að fólk sem selt hefur þessar
íbúðir fyrir svipað verð og það hef-
ur greitt til Byggung og lagt sjálft í
íbúðirnar standi nú frammi fyrir því
að þurfa að greiða bakreikning upp
á hundruð þúsunda króna fyrir íbúð
sem það hefur selt fyrir nokkrum
árum.
En hvernig má það vera að fólk fái
jafn háa bakreikninga og raun er á
í hausinn tæpum 5 árum eftir að það
gerði kaupsamning við Byggung?
Allt þar til í sumar stóð þetta fólk í
þeirri trú að það ætti fé inni hjá fé-
laginu frekar en það skuldaði því.
Allar upplýsingar er það fékk frá fé-
laginu bentu til þess.
Byggung hafði frá upphafi verið
rekið „úr náttborðsskúffunni hans
Þorvaldar Mawby“, eins og einn
stjórnarmanna félagsins orðaði það
í samtali við HP. Um áraraðir hafði
félagið enga eiginlega skrifstofu og
almennum félagsmönnum gekk
mjög erfiðlega að fá upplýsingar um
greiðslustöðu sína. Upplýsingar sem
voru gefnar á aðalfundum og öðr-
um fundum Byggung greindu ekki
frá stöðu einstakra félaga eða bygg-
ingahópa. Þrátt fyrir þennan skort á
upplýsingum gerðu félagar í Bygg-
ung ekkert til þess að bæta þar úr.
Fólkið virðist hafa gert sér að góðu
þær upplýsingar er Þorvaldur
Mawby gaf því, en nú hefur komið í
ljós að þær upplýsingar voru fengn-
ar annarstaðar frá en úr bókhaldi fé-
lagsins. Þegar félagar í áfanga 5
krefjast nú endurskoðunar á reikn-
ingum félagsins treysta þeir ekki frá-
farandi endurskoðanda, Helga
Magnússyni, til verksins, enda er
hann hættur slíkum störfum.
Við þessar aðstæður varð allt eft-
irlit félagsmanna með rekstri félags-
ins óvirkt. Slíkt eftirlit er í raun einn
af hornsteinum undir byggingasam-
vinnufélögum vegna þess að félags-
menn eru sameiginlega ábyrgir fyr-
ir skuldum þess. Þannig er ólíklegt,
hver svo sem niðurstaða endurskoð-
unar á reikningum félagsins verður,
að félagar í áfanga 5 komist hjá því
að borga þær 80 milljónir kr. sem
þeir hafa verið rukkaðir um.
HVAÐ LEIÐIR ENDUR-
SKOÐUN í LJÓS?
Heildarskuldin lækkar því aðeins
að ástæður hennar verði raktar til
mistaka stjórnar, að í reikninga
áfanga 5 hafi verið færður kostnað-
ur frá öðrum byggingahópum eða
að við bókhaldsrannsókn komi í
ljós refsiverð brot stjórnenda Bygg-
ung. Varasjóður félagsins, sem er
um 6 milljónir kr. í dag, mun mæta
hugsanlegum mistökum stjórnar. Ef
kostnaður vegna annarra bygginga-
flokka hefur verið færður á reikning
áfanga 5 á hann kröfur á hendur
þeim byggingaflokkum. Ef einhver
refsiverð brot koma í ljós er bókhald
félagsins verður skoðað leiðir það til
opinberrar ákæru á hendur þeim er
brotin frömdu.
Ef ekkert af þrennu ofansögðu
kemur í ljós við endurskoðun á
reikningum félagsins verður að
skrifa þessa miklu hækkun frá upp-
haflegum áætlunum á óvenjulegt
klúður í rekstri. Þegar ársreikningar
Byggung eru skoðaðir kemur í ljós
að félagið hefur velt á undan sér
mikilli skuldasúpu á undanförnum
árum. Slíkt hefur í för með sér mik-
inn kostnað. Banki félagsins, Út-
vegsbankinn, virðist hafa veitt fé-
laginu óvenju góða þjónustu þrátt
fyrir erfiðleika sína.
Ein hugsanleg skýring á þessari
hækkun upphaflegra kaupsamn-
inga er enn eftir. Hún er sú að fólk
hafi óafvitandi eða vísvitandi verið
blekkt til þess að ganga í Byggung
með óraunhæfum áætlunum sem
gáfu lágt íbúðarverð til kynna. Ef
slíkt kæmi í ljós er erfitt að sjá fyrir
hvert það myndi leiða.
En það er ekki bara bókhaldið
sem menn vilja meina að þurfi rann-
sóknar við. Margir af viðmælendum
HP hafa fullyrt að fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri hafi haft mjög lítið
eftirlit með byggingaframkvæmd-
um til þess að spara stjórnunar-
kostnað félagsins. Því eru miklir
gallar að koma í ljós á þessum íbúð-
um og öðrum er Byggung hefur
reist.
„MÁLIÐ LYKTARILLA OG
TEYGIR SIG VÍÐA"
Byggung er ekki eina bygginga-
samvinnufélagið sem er á tímamót-
um. Fyrr á þessu ári steyptu félagar
í Byggingasamvinnufélagi Kópa-
vogs stjórn félagsins og tóku bók-
hald og rekstur félagsins til gagn-
gerðrar endurskoðunar. Eitthvað
mun farið að hitna undir fram-
kvæmdastjóra og stjórn Byggung í
Kópavogi og sömu sögu er að segja
um önnur byggingasamvinnufélög.
Margir af viðmælendum HP vildu
meina að byggingasamvinnufélög
væru einfaldlega gengin sér til húð-
ar, bæði vegna breyttra aðstæðna á
fjármála- og lánamarkaðnum og
eins vegna misviturra stjórnenda er
stýrt höfðu þessum félögum.
Húsnæðisstofnun ríkisins aðstoð-
aði Byggingasamvinnufélag Kópa-
vogs við endurskoðun á reikningum
þess eins og henni ber skylda til
samkvæmt lögum. Félagar í áfanga
5 hjá Byggung hafa einhverra hluta
vegna ekki enn snúið sér til hennar
er þetta er ritað og hafa þess í stað
leitað að endurskoðendaskrifstofu
til að taka verkefnið að sér. Sú leit
hefur ekki enn borið árangur og
bera menn fyrir sig umfang verks-
ins. Ekki eru allir vissir um að það sé
eina ástæðan, eða eins og einn við-
mælandi HP orðaði það: „Þetta mál
lyktar illa og teygir anga sína á háa
staði. Það þorir einfaldlega enginn
endurskoðandi að snerta það.“
Fjölbýlishúsin við Rekagranda sem Byggung reisti. Endanlegt kostnaðarverð þessara
húsa er langtum hærra en kaupendur gerðu ráð fyrir I upphafi.
34 HELGARPÓSTURINN
eftir Gunnar Smára Egilsson mynd Jim Smart