Helgarpósturinn - 12.03.1987, Blaðsíða 9

vinnu vegna opnunartíma dag-
heimila. Raunar bendir þessi mikli
fjöldi til þess að ekki sé hægt að reka
heimili án mikillar eftirvinnu eða
tveggja útivinnandi.
Ellilífeyrisþegar er annar stór
hópur af skjólstæðingum Félags-
málastofnunar. Um 1.400 ellilífeyris-
þegar leituðu til stofnunarinnar á
síðasta ári. Flestir þeirra leituðu
ekki eftir beinni fjárhagsaðstoð,
heldur húsnæði eða heimilishjálp.
í lok ársins 1985 hafði Félagsmála-
stofnun 300 íbúðir fyrir aldraða til
bænum og lifði á lifeyri frá Trygg-
ingastofnun," sagði Sigrídur Jóns-
dóttir, félagsfræðingur hjá Félags-
málastofnun. „Þar kom í ljós að
þetta fólk skrimtir fyrstu þrjár vik-
urnar frá útborgunardegi, en eftir
það eru peningarnir uppurnir. Þetta
var könnun meðal þeirra sem borg-
uðu lága húsaleigu, svo það er ljóst
að þeir eru betur settir en marg-
ir jafnaldrar þeirra. En þetta fólk
kvartar ekki.“
KERFIÐ MISNOTAÐ
Öryrkjar búa um margt við svip-
komulags hjá Tryggingastofnun get-
ur örorkustyrkur fallið niður um
tíma meðan verið er að endurmeta
örorku hlutaðeigandi. Þann tíma
hafa þessir einstaklingar ekki í ann-
að hús að venda en Félagsmála-
stofnun Reykjavíkur.
Örorkustyrkur fellur einnig niður
þegar öryrki leggst inn á sjúkrahús.
Þá fær hann ekkert annað frá Trygg-
ingastofnuninni en sjúkradagpen-
inga. Þegar hann svo útskrifast get-
ur Iiðið langur tími þar til hann
kemst aftur á örorkustyrk. Þar til
verður hann að lifa af sjúkradagpen-
Mun fleiri af þeim sem leita eftir
aðstoð stofnunarinnar eiga í
áfengis- og fíkniefnavandamálum
Margar fjölskyldur hafa við mörg
vandamál að stríða. Ómegð, of-
neyslu áfengis og fíkniefna, geð-
veiki, örorku. Þetta eru þau mál sem
eru erfiðust viðfangs.
Þá eru innan um og saman við
einstaklingar og fjölskyldur sem
ekkert hafa með opinbera fram-
færslu eða fjárhagsaðstoð að gera.
Eins og öll kerfi býður Félagsmála-
stofnun upp á misnotkun og allir
starfsmenn stofnunarinnar sem
Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar.
ráðstöfunar. 25 íbúðum var úthlutað
til nýrra leigjenda, en á biðlistann
bættust 162 umsækjendur.
Ellilífeyrir, með tekjutryggingu og
heimilisuppbót fyrir einstakling er í
dag 23.523 kr.
„Við gerðum könnun meðal ellilíf-
eyrisþega er bjuggu í húsnæði frá
uð kjör og ellilífeyrisþegar. Örorku-
bætur, miðað við 75% örorku, eru
þær sömu og ellilífeyrir. Ef öryrki
hefur barn á framfæri sínu, getur
hann þó fengið upphæð sem sam-
svarar meðlagi, 4.513 kr., aukalega.
Fjórðungur þeirra sem leita á náð-
ir Félagsmálastofnunar eru öryrkj-
ar. Þeir leita þar bæði eftir húsnæði
og fjárhagsaðstoð. Vegna fyrir-
ingum, sem eru 314,75 kr. á dag. Þeir
sem oft þurfa að leggjast inn á
sjúkrahús vegna veikinda sinna, en
dvelja stutt í hvert sinn, geta þannig
verið tekjulausir meiri hluta þess
tíma sem þeir eru utan sjúkrahúsa.
Um tvö hundruð af skjólstæðing-
um Félagsmálastofnunar má flokka
undir „útbrunna alkóhólista". Þeir
þiggja flestir bæði húsnæði og fram-
færslu af stofnuninni.
Helgarpósturinn ræddi við voru
sammála um að misnotkun ætti sér
stað innan hennar.
„MAÐUR ER ALLT f EINU
ORÐINN VANDAMÁL"
Á undanförnum fjórum árum hef-
ur umsóknum um aðstoð frá Félags-
málastofnun fjölgað um 60%. Á
sama tíma hefur starfsmönnum
stofnunarinnar fjölgað lítillega, en
ekkert í líkingu við málin sem eru
þar til meðferðar.
Mál skjólstæðinga Félagsmála-
stofnunar eru afgreidd í viðtölum
þeirra við félagsráðgjafa. Félagsráð-
gjafinn metur óskir og þarfir skjól-
stæðingsins og leitar úrræða. Þetta
kerfi er því sveigjanlegt að vissu
marki, öfugt við Tryggingastofnun-
ina. Þar fá allir sömu þjónustu eftir
að hafa sannað rétt sinn til hennar.
Það er því auðveldara að misnota
hið sveigjanlega kerfi Félagsmála-
stofnunar.
í framfærslulögunum má finna
ýmsa varnagla til þess að hindra
slíka misnotkun. 1 þeim er rikjandi
tortryggni gagnvart þeim sem þurfa
á aðstoð að halda. Sömu tortryggni
er að finna meðal almennings, oft í
formi fordóma.
Þó undarlegt kunni að virðast
varð þessarar tortryggni vart meðal
þess fólks sem þegið hefur aðstoð
hjá Félagsmálastofnun og Helgar-
pósturinn ræddi við. Einstæðar
mæður töluðu gjarnan um fíleflda
karlmenn sem þær hefðu rekist á
á göngum stofnunarinnar. Samskon-
ar tortryggni varð vart meðal ann-
arra hópa.
En skjóistæðingarnir kvörtuðu
líka undan stofnuninni sjálfri. Oft
báru þeir þá sögu að þeir hefðu leit-
að þangað eftir sýnilegri hjálp, t.d.
fyrirframgreiðslu upp i húsaleigu,
en ekki fengið. Þess í stað væru þeim
skammtaðar litlar fjárhæðir til að
lifa fram á næsta dag. Þeim tækist
því aldrei að vinna sig frá þeim að-
stæðum er leiddu til þess að þeir
leituðu eftir aðstoð í upphafi.
„Maður kemur vegna þess að
maður býr í ömurlegu húsnæði,"
sagði ein einstæð móðir. „Svo fara
félagsráðgjafarnir að hnýsast í allt
og skipta sér af öllu. Maður er allt í
einu orðinn að vandamáli. Svo
verður maður hræddur um að þeir
ætli að taka af manni börnin."
RUSLAKISTA KERFISINS
Framlög Reykjavíkur til félags-
mála eru um 34% af fjárhagsáætlun
borgarinnar. Þar af renna um 57%
til Félagsmálastofnunar. Fram-
færslustyrkir nema síðan um 20% af
heildarútgjöldum stofnunarinnar,
eða um 80 milljónir kr. Það eru rúm
2% af fjárhagsáætlun Reykjavíkur.
Til samanburðar má geta þess að
framlag ríkisins til Tryggingastofn-
unarinnar verður á þessu ári hátt í
10 milljarða króna, eða tæpur fjórð-
ungur útgjalda ríkisins.
Innan félagsmálakerfisins hafa
verið uppi umræður um hvort fram-
færsluaðstoð í núverandi mynd sé
heppileg. Bæði Félagsmálaskrif-
stofa Reykjavíkur og Akureyrar
hafa staðið fyrir ýmsum tilraunum í
starfsemi sinni. Þar hafa t.d. verið
haldin námskeið í því hvernig hægt
sé að lifa af lágum tekjum. Þar sem
fátækt er almennt ekki viðurkennd
á fslandi eiga þeir sem lifa við hana
oft erfitt með að sætta sig við og
skilja hana. Því binda forsvarsmenn
þessara stofnana vonir við þessi
námskeið og önnur svipuð.
í samtölum Helgarpóstsins við þá
sem starfa við Félagsmálastofnun
kom oftsinnis fram að þessar stofn-
anir fást við mál sem í raun tilheyra
öðrum þáttum félagsþjónustunnar.
Ellen Júlíusdóttir, félagsráðgjafi hjá
Félagsmálastofnun, sagði t.d. að
mikill hluti mála stofnunarinnar
ættu í raun að fá afgreiðslu í heilsu-
gæslustöðvum. I raun væri stofnun-
in orðin ruslakista kerfisins og
fengi í hendur öll þau mál sem aðrir
gætu ekki, eða kærðu sig ekki um
að fást við.
Ef slíkt yrði gert gætu þeir sem
hingað til hafa ekki noi samskon-
ar þjónustu sem Félagsm ilastofnun
veitir, fengið aðgang að henni. Þar
er átt við íbúa fámennari byggðar-
laga. Til þess að af því geti orðið
þyrfti að endurskoða alla lagasetn-
ingu um félagsþjdnustu og marka
verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga. Eins og ástandið er í dag eru
mörkin óljós, sem oft verður til þess
t.d. að öldruðum er komið fyrir á
sjúkrahúsi (dýr lausn sem ríkið borg-
ar fyrir) í stað þess að veita heimilis-
hjálp (ódýr og betri lausn, en á
kostnað sveitarfélagsins).
Þar til félagsþjónustan verður
endurskoðuð verða þeir sem leita
aðstoðar umfram almannatrygg-
ingar að segja sig á sveitina sam-
kvæmt gömlu framfærslulögunum.
HELGARPÖSTURINN 9