Helgarpósturinn - 12.03.1987, Blaðsíða 32

Eflaust hafa tónlistarunnendur
falliö í stafi af hrifningu á sínum
tíma þegar þeir gátu hlustaö á sjö-
tíu og átta snúninga plöturnar sín-
ar í rafmagnshátalara t staö gjall-
arhorns og aöeins kveikt á spilar-
anum án þess aö þurfa aö trekkja
hann upp fyrst. Þœr breytingar
flokkast þó aöeins undir þróun.
Stökkbreytingar í sögu hljómplöt-
unnar eru aöeins tvœr: er hœtt
var aö nota sívalning og platan
tekin upp í staöinn og síöan er
geislaplatan (CD) leysti vínylplöt-
una af hólmi.
Það eru aðeins rétt fjögur ár síð-
an fulltrúar Sony, Philips og Poly-
Gram kynntu .geislaplötuna fyrst.
Og allir sem til heyrðu féllu í stafi
— en með fyrirvara þó. Prátt fyrir
frábæran hljóm, smæð og það að
spila mátti plötuna í fullar sjötíu
mínútur (í stað 40—50 áður) þá
ieyfðu menn sér að efast um að sú
stutta ætti eftir að leysa þá svörtu
af hólmi í náinni framtíð.
í fyrsta lagi var ekki hægt að
spila geislaplötu á venjulegum
plötuspilara. í öðru lagi var ekki
uhnt að framleiða nema tiltöiulega
fáar geislaplötur á hverju ári auk
þess sem afföllin voru talsverð til
að byrja með. Og síðast en ekki
síst varð geislaplatan og spilarinn
að flokkast undir munað vegna
þess hve mikið þessar nýjungar
kostuðu. Höfundar geislaplötunnar
voru þó fullir bjartsýni og fullýrtu
að í kringum árið 1990 myndi selj-
ast álíka mikið af hvorri gerð um
sig.
STÓRT STÖKK '85
Sala geislaplatna og -spilara fór
hægt af stað af skiljanlegum
ástæðum. Verksmiðjur höfðu ein-
faldlega ekki undan að framleiða.
Neytendur voru einnig varkárir.
Þeir minntust stríðsins um kerfin á
myndbandamarkaðinum þar sem
ákveðnir framleiðendur veðjuðu á
Beta, aðrir á VHS og enn aðrir á
V-2000. En fljótlega kom í ljós að
allir ætluðu að halda sig við sömu
geislaplötuna og svipaða gerð spil-
ara. Síðan tók verðið að lækka —
bæði á plötum og fónum — og
óumflýjanlega fór brúnin að létt-
ast á framleiðendum og sölu-
mönnum þar til á síðasta ársfjórð-
ungi 1985 varð sölusprenging. Þá
varð lýðum ljóst hver jólagjöf þess
árs yrði. Þróunin hélt síðan áfram
Geoff Kempin hjá Picture Music Interna-
tional, með þrjár staerðir myndplatna sem
eru væntanlegar á markaðinn fyrir næstu
jól.
í fyrra og samkvæmt nýjustu
könnunum frá Bretum þá jókst
salan hjá þeim í fyrra borið saman
við árið 1985 um hvorki meira né
minna en 171 prósent. Brúnin á
bandarískum kaupmönnum og
framleiðendum var einnig létt um
síðustu áramót.
Það fer heldur ekkert á milli
mála að eitthvað mikið er um að
vera þegar komið er inn í al-
mennilegar hljómplötuverslanir í
Bretlandi, Bandaríkjunum, Þýska-
landi og víðar. Æ meira pláss fer
undir geislaplöturnar og sífellt
þrengra verður um plastið. Ohætt
er til dæmis að fullyrða að á þriðj-
ungi götuhæðar Tower Records á
Broadvvay í New York séu nú
geislapíötur til sýnis. Og í sígildu
deildinni í kjallaranum fer ekkert
á milli mála um hver sækir á á
kostnað hvers.
GOTT ÁR f ÁR
Hvernig eru svo horfurnar árið
1987? Svörin eru rnisjöfn eftir því
hver er spurður. Útgefendur eru
almennt nokkuð bjartsýnir. Fram-
leiðendur geislaplatnanna benda
þó á að platan verði að lækka í út-
söluverði þar eð framleiðslukostn-
aður verði sífellt minni. Og ekki
má líta fram hjá því að verð
geislaplötuspilara heldur áfram að
Iækka. Það þótti stór áfangi þegar
hægt var að koma verði ódýrustu
spilaranna niður í 99 dollara. En
verðið hélt áfram að lækka og á
síðasta ári kostuðu ódýrustu
geislaspilararnir aðeins 79 dollara.
Meira að segja vönduð vasadiskó
kosta meira.
Það má því með sanni segja að
geislaspilarar hefðu átt að ná því
að verða almenningseign á síðasta
ári. Sjötíu og níu dollarar svara til
um 3.199 krónur og þeir eru fáir
sem ekki geta klipið slíka upphæð
af matarpeningunum. En þá kom
annað til sögunnar: geislaplöturn-
ar höfðu ekki lækkað til samræm-
is við spilarana og nú þykir sann-
að að þeir sem keyptu ódýru fón-
ana á síðasta ári bíði nú þess að
plöturnar lækki líka! — Einhver
merki hafa sést um að einstaka
plötur lækki á þessu ári en al-
menn verður lækkunin víst ekki.
Bjartsýnir spámenn telja að á
þessu ári eigi um tvær og hálf
milljón geislaspilara eftir að seljast
og um fjörutíu og fimm til fimmtíu
milljón plötur. í fyrra seldust um
1,8 milljónir spilara og um átta-
hundruð þúsund árið 1985.
Rétt er að tína til nokkur atriði
sem sérfræðingar telja eiga eftir
að hafa hvað mest áhrif á söluna á
þessu ári:
• Útgefendur lofa því statt og
stööugt aö á þessu ári muni þeir
anna eftirspurn kaupenda.
• Klassískar plötur hafa þegar
lœkkaö t veröi aö einhverju leyti,
PolyGram hefur lofaö aö lœkka
eitthvaö af poppinu á þessu ári og
sumir aörir útgefendur hyggjast
fylgja í kjölfariö.
• Motown útgáfan sló hressilega í
gegn í fyrra meö því aö gefa út
seríu meö tveimur gömlum þekkt-
um breiöskífum á einni geisla-
plötu. Aö minnsta kosti MCA fetar
í fótspor Motown á þessu ári og
gefur út seríur meö Jimmy Buffett,
Joe Walsh, B.B. King og George
Strait.
m Fyrstu fjórar breiöskífur The
Beatles eru komnar út á geisla-
plötum og hinar koma út á þessu
ári.
Það er afar skynsamleg ráðstöf-
un hjá fórráðamönnum EMI að
gefa ekki allar Bítlaplöturnar út í
einu. Gömlu Rolling Stoiies plöt-
Geislaplötuhornið í stórverslun erlendis.
Einsog sjá má er fjöldinn af útgefnum titl-
um þegar orðinn mikill.
urnar komu velflestar út í einu á
síðasta ári og lentu því í harðri
samkeppni hver við aðra. Svipuð
varð raunin er gamlar plötur með
Frank Sinatra komu út á geisla-
plötum. — Talsmenn EMI tóku það
fram er fyrstu Bítlaplöturnar komu
út þann 26. síðasta mánaðar að
þeir hafi alla tíð haft lagalegan
rétt til að gefa Bítlasafnið út á
geislaplötum. Þeir hafi hins vegar
beðið með útgáfuna þar til þeir
væru öruggir um að geta annað
eftirspurn.
ÞRÓUNIN HELDUR
ÁFRAM
Á venjulega geislaplötu sem er
fimm tommur að þvermáli komast
um sjötíu mínútur af tónlist eða
öðru efni. Útvarpsstöðvar sem
senda á FM tíðni eru nú sem óð-
ast að taka geislatæknina í sína
þjónustu og þar með er komin
þörf fyrir geisla-smáskífur. Nokkr-
ar slíkar hafa þegar komið út, eins
til fimm laga á venjulegum fimm
tommu plötum. Fyrir árslok í ár
má hins vegar reikna með eigin-
eftir Ásgeir Tómasson «a
legum smáskífum sem verða
aðeins þrjár tommur í þvermál.
Þeim er ætlað að leysa tveggja
laga 45 snúninga plöturnar af
hólmi.
Á þessar „örplötur" á að verða
hægt að koma um tuttugu mín-
útna löngu efni eða um fjórum
lögum. Þær verður að sjálfsögðu
hægt að spila á venjulegum geisla-
spilurum með tiltölulega litlum
aukaútbúnaði að sögn talsmanna
Philips og Sony sem vinna þessa
dagana að þróun örplötunnar.
En það er fleira á döfinni hjá
uppfinningamönnum Philips og
Sony en ný smáskífa. Fyrir næstu
jól koma þrjár stærðir myndplatna
á markaðinn. Compact Disc Video
(CDV) kallast þær á ensku. Á þess-
um nýju verður að sjálfsögðu staf-
rænn hljómur og auk þess mynd í
hágæðaflokki (Laservision-quality).
Til að enginn ruglist á venjulegum
geislaplötum og geislamyndplöt-
um verða þær síðarnefndu hafðar
gulllitar.
Minnsta myndplatan verður
fimm tommur að þvermáli. Á
hana á að komast um sex
mínútna myndefni og um tuttugu
mínútur af tónlist. Næsta stærð
verður átta tommur og sú þriðja
tólf. Á hana mun komast tónlist
sem svarar til venjulegrar breið-
skífu og myndefni í samræmi við
það. Enn sem komið er liggja eig-
inlega ekki fyrir mikið meiri upp-
lýsingar um þessa nýju mynd-
geislaplötu sem Philips og Sony
vinna nú að í samvinnu við
Dupont.
En geislaplatan hefur eignast
keppinaut sem væntanlega á eftir
að láta að sér kveða í framtíðinni.
Það er starfræna kassettubandið,
Digital Audio Tape (DAT). Spólan
sú og tækið sem hún verður spil-
SALA GEISLA-
PLATNA OG GEISLA-
SPILARA ER NÚ
KOMIN Á VERU-
LEGAN SKRIÐ
BEGGJA VEGNA
ATLANTSÁLA — OG
ER NÚ HAFIN Á
ÍSLANDI. HÉR SPÁIR
HP í ÞESSA STÖKK-
BREYTINGU í SÖGU
HLJÓMPLÖTUNNAR
uð á verða svo fullkomin að hægt
verður að hljóðrita geislaplöturnar
þannig að eyrað greinir ekki mun-
inn. Bandarísk stjórnvöld hafa þrá-
ast við að leyfa að þessi nýju tæki
verði flutt inn frá Japan en ýmis-
legt bendir til þess að þær varnir
séu brostnar.
ÍSLENSKIR GEISLAR
Á íslandi er vart hægt að segja
að landnám geislaplötunnar sé
hafið þegar borið er saman við
þróunina austanhafs og vestan. Þó
hefur sala spilara og platna verið
sæmileg. Ljóst er að fólki þykir
verð á hvoru tveggja full hátt enn-
þá. Þó mun nú vera hægt að fá
geislaspilara fyrir rétt neðan við
tuttugu þúsund (samanborið við
3.199 krónur í Bandaríkjunum).
Verð á geislaplötum mun vera um
það bil tvöfalt hærra en á þeim
svörtu. Hins vegar eru geislaplöt-
urnar smáar. Kunnáttumenn segja
að smygl á þeim sé mikið og einn-
ig fari talsvert af spilurum ólög-
legu leiðina. Ástandið mun því
vera svipað í þessari búgrein
smyglaranna og þegar þeir mynd-
bandavæddu þjóðina í lítilli þökk
kaupmanna og yfirvalda.
32 HELGARPÓSTURINN