Morgunblaðið - 29.01.2007, Blaðsíða 12

12 MÁNUDAGUR 29. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Hún hafði aldrei gifzt enhafði verið í Hrísey.Þetta var á sínum tímasagt um ónefnda konu,
þegar ævi hennar var lýst. Hvaða
merkingu á að leggja í þessa sér-
kennilegu lýsingu er kannski ekki al-
veg ljóst, en fyrir liggur að hún var í
Hrísey á ævintýraárunum, sem
kennd eru við síldina. Hvaða æv-
intýri umrædd kona kann að hafa
ratað í þar liggur ekki fyrir, enda
skiptir það engu máli. Staðreyndin
virðist vera augljós, að vera í síld í
Hrísey jafnast á við hjónaband.
Bryggjuspjallari rifjar þessa sögu
upp af tveimur ástæðum. Sú fyrri og
viðameiri er sú, að hann er um þess-
ar mundir að blaða í bók Birgis Sig-
urðssonar, Svartur sjór af síld. Það
er virkilega skemmtileg og fróðleg
lesning. Síðari ástæðan og sú viða-
minni er að bryggjuspjallari hitti vin
sinn Steina mink á ráðstefnu um
bláskeljaræktun á Akureyri á dög-
unum. Steini spurði hvort væri ekki
allt í lagi hjá bryggjuspjallara. Hann
hefði verið svo fjandi önugur í pistl-
unum í vetur. Bryggjuspjallari sagði
allt í himnalagi en ákvað engu að síð-
ur að reyna að vera jákvæðari. Í síð-
asta pistli lýsti hann því þeim miklu
möguleikum sem felast í ræktun
bláskeljar og nú notar hann tæki-
færið til að fjalla um síld og fleira á
léttari nótunum. Við lestur bókar
Birgis rifjast upp eitt og annað, enda
skrifar hann sérstaklega skemmti-
lega um þennan kynjafisk, sem var
fyrr á öldum einhver mesti örlaga-
valdur fólks í norðanverðri Evrópu,
Hollandi, Frakklandi, Þýzkalandi,
Bretlandseyjum, Noregi, Danmörku
og Svíþjóð, svo dæmi séu tekin. Síld-
in réð lífsafkomu fólks, gerði það
ýmist forríkt, feitt og glatt eða bláfá-
tækt og banhungrað. Stríð voru háð
um síldina og stríð voru ekki háð,
nema nóg væri til af síld til að strí-
ðala hermennina. Svo einkennilegt
sem það virðist vera, skipti síldin
engu efnahagslegu máli hér á landi
fyrr en á síðustu öld. En þá skipti
hún engu smávegis máli. Hún rask-
aði aldagamalli búsetu í landinu í
upphafi aldarinnar svo bændur
reyndu allt sem í þeirra veldi stóð til
að koma í veg fyrir að hjú þeirra
streymdu að sjávarsíðunni til að
þéna peninga, sem þau höfðu varla
séð áður. Síldin kynti undir syndugu
líferni að þeirra mati og það sem
verra var: þeir þurftu nú að fara að
borga hjúum sínum mannsæmandi
laun. En þróunin varð ekki stöðvuð.
Síldarbæirnir spruttu upp hver af
öðrum, eins og Siglufjörður og Seyð-
isfjörður. Fólk varð ríkt og bæirnir
döfnuðu. En síldin er dyntóttari en
aðrir fiskar og eins og annars staðar
voru menn ýmist forríkir eða bláfá-
tækir. Síldin skapaði nýtt þjóðfélag,
sem ekki varð breytt þrátt fyrir að
mennirnir hefðu í græðgi sinni út-
rýmt stærsta fiskistofni heims í lok
sjöunda áratugarins. Til var orðið
nýtt þjóðfélag sem byggðist á
traustum grunni sjávarútvegsins. Á
þeim grunni byggjum við ennþá.
hjgi@mbl.is
Hún hafði verið í Hrísey
» Síldin skapaði nýtt þjóðfélag, sem
ekki varð breytt.
BRYGGJUSPJALL
Hjörtur Gíslason
FRUMVARP til laga um breytingu
á úthlutun svokallaðs byggðakvóta
hefur verið lagt fram á Alþingi.
Samkvæmt því eru tekin til hliðar
12.000 tonn af botnfiski fyrir út-
hlutun aflaheimilda ár hvert. Þess-
um heimildum skal ráðstafað til
byggðarlaga, sem af einhverjum
ástæðum hafa lent í vanda vegna
samdráttar í sjávarútvegi.
Helzta breytingin frá núgildandi
lögum er sú, að sveitarfélögin
verða ábyrgari en áður fyrir út-
hlutun þeirra aflaheimilda, sem í
þeirra hlut koma. Einnig verður
komið á sérstakri úrskurðarnefnd
til að fjalla um hugsanlegar kærur
vegna úthlutunarinnar og úrskurða
í þeim málum.
Til allt að þriggja ára í senn
Í frumvarpinu segir svo:
„Á hverju fiskveiðiári skulu vera
til ráðstöfunar aflaheimildir sem
nema allt að 12.000 lestum af ós-
lægðum botnfiski í þorskígildum
talið sem heimilt er að ráðstafa
þannig til stuðnings byggðarlög-
um:
Til minni byggðarlaga sem lent
hafa í vanda vegna samdráttar í
sjávarútvegi og háð eru veiðum eða
vinnslu á botnfiski.
Til byggðarlaga sem orðið hafa
fyrir óvæntri skerðingu á heildar-
aflaheimildum fiskiskipa sem gerð
hafa verið út og landað hafa afla í
viðkomandi byggðarlögum og
skerðingin hefur haft veruleg áhrif
á atvinnuástand í byggðarlögunum.
Heimilt er að ráðstafa aflaheim-
ildum samkvæmt þessum lið til allt
að þriggja ára í senn.“
Og ennfremur:
„Sveitarstjórnir annast úthlutun
aflaheimilda, sem koma í hlut ein-
stakra byggðarlaga, til einstakra
fiskiskipa og senda tilkynningar
þar um til Fiskistofu. Framsal afla-
heimilda sem úthlutað er sam-
kvæmt þessari grein er óheimilt en
þó skulu heimil jöfn skipti á afla-
heimildum í þorskígildum talið.
Skylt er að landa og setja til
vinnslu innan hlutaðeigandi byggð-
arlaga afla sem nemur þeim afla-
heimildum sem úthlutað er sam-
kvæmt þessari grein enda fari
vinnsla botnfisks þar fram.
Ákvarðanir sveitarstjórna um
úthlutun aflaheimilda samkvæmt
þessari grein er heimilt að kæra til
sérstakrar úrskurðarnefndar sem
sjávarútvegsráðherra skipar til
fjögurra ára í senn. Í nefndinni
skulu eiga sæti þrír menn. Skal
einn nefndarmaður skipaður án til-
nefningar og skal hann vera for-
maður nefndarinnar, einn skal til-
nefndur af Sambandi íslenskra
sveitarfélaga og einn af Byggða-
stofnun. Varamenn skulu skipaðir
með sama hætti. Úrskurðir nefnd-
arinnar verða ekki kærðir til ráð-
herra. Kærufrestur til úrskurðar-
nefndarinnar skal vera tvær vikur
frá tilkynningu sveitarstjórnar um
úthlutun eða höfnun umsóknar um
úthlutun og skal nefndin hafa lagt
úrskurð á kærur innan tveggja
mánaða.“
Sveitarfélögin ábyrgari fyrir
úthlutun byggðakvótans
Sjávarútvegsráðherra leggur fram frumvarp til breytinga á lögum um byggða-
kvótann, sem felur í sér úthlutun á ígildi 12.000 tonna af botnfiski á hverju ári
Í HNOTSKURN
»Á hverju fiskveiðiári skuluvera til ráðstöfunar afla-
heimildir sem nema allt að
12.000 lestum af óslægðum
botnfiski í þorskígildum talið.
»Sveitarstjórnir annast út-hlutun aflaheimilda, sem
koma í hlut einstakra byggð-
arlaga, til einstakra fiskiskipa.
»Kærufrestur til úrskurð-arnefndarinnar skal vera
tvær vikur frá tilkynningu
sveitarstjórnar um úthlutun
eða höfnun.
Nýlega tók Sónar ehf við söluum-
boði og þjónustu fyrir KANNAD
EPIRB neyðarbaujur og SART rad-
arsvara og er nú eini viðurkenndi
þjónustuaðili fyrir KANNAD á Ís-
landi. „KANNAD neyðarbaujur eru
um borð í fjölmörgum íslenskum
skipum og hafa reynst mjög vel í
þeim blessunarlega fáu tilvikum
sem á þær hefur reynt,“ segir í frétt
frá Sónar.
Nýjung frá KANNAD eru neyð-
arbaujur með innbyggðum GPS
móttakara sem tryggir nákvæma
staðsetningu þeirra í neyð-
artilvikum. Neyðarmerki fer af stað
um leið og neyðarbauja fer í gang.
Með GPS móttakara kemur ná-
kvæm staðsetning neyðarbauju
fram og björgunarmiðstöð getur
sent nærliggjandi skip og björg-
unarþyrlu á staðinn. Þetta getur
skipt sköpum í köldum sjó, þar sem
mínútur geta skilið milli lífs og
dauða.
Einnig selur Sónar ehf litla og
netta neyðarsenda frá KANNAD
sem hægt er að hafa t.d. í flotgöllum
eða litlum bátum verði óhapp eða
menn falli útbyrðis. Þessa neyðar-
senda er einnig hægt að fá með inn-
byggðum GPS. Þeir henta ekki síð-
ur fyrir útivistarfólk, til dæmis
kajakræðara og fjallafara. Verði
óhapp setja menn neyðarsendinn í
gang og staðsetning hans með GPS
nákvæmni berst í gegnum gervi-
hnött til stjórnstöðvar.
„Mjög margar 12–14 ára neyð-
arbaujur eru um borð í íslenskum
skipum, en flestir framleiðendur
mæla með að skipta um neyð-
arbauju eftir 10–12 ára notkun.
Vilji menn endurnýja eldri neyð-
arbaujur öryggisins vegna býður
Sónar ehf útgerðarmönnum sér-
stakt uppítökutilboð. Þá eru neyð-
arbaujur, frá hvaða framleiðanda
sem er, teknar upp í nýja KANNAD
bauju, með eða án GPS, á mjög hag-
stæðum kjörum,“ segir í frétt Són-
ars.
Sónar býður
KANNAD
neyðarbaujur
FYRSTU loðnunni var landað hjá
Loðnuvinnslunni á Fáskrúðsfirði í
lok síðustu viku, þegar tvö norsk
skip komu þangað; Nordfisk, sem
landaði 240 tonnum í bræðslu, og
Gerda Marie, sem landaði 450 tonn-
um, en helmingurinn af þeim afla
fór í frystingu. Allmikil áta er í
loðnunni.
Fyrsta
loðnan til
Fáskrúðs-
fjarðar
Vilja bæta veiðistjórnun á Reykjaneshrygg
SAMSTARFSNEFND Íslands og Rússlands um
tiltekna þætti í samstarfi á sviði sjávarútvegsmála
hélt áttunda fund sinn í Reykjavík dagana 24.–25.
janúar 2007. Á fundinum voru rædd þau mál sem
helst eru á döfinni varðandi samstarf landanna. Á
fundinum skiptust fulltrúar landanna á upplýsing-
um um framkvæmd samnings frá 15. maí 1999
milli ríkisstjórnar Íslands, Noregs og Rússlands
um tiltekna þætti í samstarfi á sviði sjávarútvegs-
ins.
Á fundi ríkjanna var fjallað um fjölþætt sam-
starf þeirra á sviði sjávarútvegs. Fjallað var um
samstarf landanna á sviði veiðieftirlits, hafrann-
sókna, um stjórn sameiginlegra stofna á Norður-
Atlantshafi, m.a. karfa, kolmunna og norsk-ís-
lensku síldarinnar. Samkomulag varð um að
leggja á komandi mánuðum sérstaka áherslu á til-
raunir til að ná samkomulagi um bætta stjórnun
karfaveiða á Reykjaneshrygg. Í því sambandi er
stefnt að enn auknu samstarfi vísindamanna
ríkjanna varðandi stöðu karfastofna.
Lýstu fulltrúar landanna ánægju sinni yfir því
að náðst hefur samkomulag um stjórn veiða á
norsk-íslenskri síld fyrir árið 2007 sem og fyrir
kolmunna og lögðu áherslu á mikilvægi ábyrgrar
stjórnunar veiða úr sameiginlegum stofnum. Jafn-
framt var fjallað um viðskipti með sölukvóta sem
íslenskar útgerðir hafa rétt á að kaupa samkvæmt
samningnum og mikilvægi þess að skýrt liggi fyrir
með hvaða hætti framkvæmd þessara viðskipta á
að vera. Enn fremur ræddu ríkin um frekara sam-
starf á sviði sjávarútvegsmála á fjölþjóðlegum
vettvangi þar sem áherslur og hagsmunir ríkjanna
tveggja fara oft saman.
Samningar Stefán Ásmundsson, formaður
sendinefndar Íslands, og Petr A. Efanov, for-
maður rússnesku sendinefndarinnar, skrifuðu
undir niðurstöðu fundar samstarfsnefnda land-
anna um sjávarútvegsmál.