Tímarit lögfræðinga - 01.05.1981, Blaðsíða 17

unum og dælingum og fullnægir um helming af orkuþörf þjónustu-
svæðis veitunnar. Með svipuðum hætti rann heitt vatn frá upphafi
byggðar eftir Mosfellsdal í lækjum til sjávar og rynni þar e.t.v. enn,
ef ekki hefðu komið til stórhuga framkvæmdir borgaryfirvalda á 4.
og 5. áratug þessarar aldar, þegar réttindi til hagnýtingar og virkjun-
ar jarðhitans voru keypt. Án slíkra aðgerða og frumkvæðis opinberra
aðila var jarðhitinn næsta lítils virði fyrir landeigendur. Brot af hon-
um var að vísu notað til húshitunar og gróðurhúsaræktunar á staðn-
um, og e.t.v. gaf jarðvegurinn góða uppskeru á kartöflum og káli, en
mest af varmanum rann til sjávar ýmist á yfirborði jarðar eða eftir
æðum neðanjarðar, engum til hagsbóta.
Hitaréttindi þau, er Reykjavík keypti í Mosfellssveit, hafa verið
gerð nýtanleg með miklum jarðborunum og með virkjun borhola. Til
þess að heita vatnið kæmi að notum hafa verið reistar dælustöðvar,
lagðar leiðslur og gerð önnur mannvirki. Hagnýting orkugjafans í svo
stórum stíl, sem raun hefur orðið á, hefði eigi verið gerleg, án hinna
miklu framkvæmda til orkuvinnslunnar.
Heildarfjárfestingarkostnaður Hitaveitu Reykjavíkur vegna öflun-
ar, flutnings og dreifingar á heitu vatni, nemur nú um kr. 102 milljörð-
um. Þar af nemur kostnaður við hitaréttindi um kr. 1.3 milljörðum, eða
um 1.3%. Eru þá allar fjárhæðir reiknaðar til núverandi verðlags.
Þetta eru athyglisverðar tölur, þegar þær eru bornar saman við
fjárhæðir í samningaviðræðum um afnot Hitaveitu Akraness og Borg-
arfjarðar af Deildartunguhver. Miðað við verðlag 1.1. 1979 nam áætl-
aður stofnkostnaður veitunnar allt að kr. 6 milljörðum án hitaréttinda.
Lokatilboð veitunnar til eiganda hversins miðað við 20 ára sölusamn-
ing nam á sama verðlagi kr. 250 milljónum, sem svarar til rúml. kr.
500 millj. í dag, eða 4% af heildarkostnaði. Lokatilboð eiganda var
hins vegar metið á 875 millj. kr., eða jafnvirði um kr. 1.8 milljarða
í dag, og tæplega 13% af þannig reiknuðum heildarfjármagnskostnaði.
Fróðlegt verður að sjá niðurstöðu eignarnámsmats vegna Deild-
artungu’nvers, en mér hefur skilist, að eignarnemi telji kr. 30 millj.
vera hámark endurgjalds, en eignarnámsþoli telji bæturnar eiga að
skipta milljörðum króna. Taka þá eflaust báðir aðilar tillit til þess, að
eignarnámslögin tryggja eignarnámsþola án endurgjalds 10 sek/1 af
vatni úr hvernum um alla framtíð, eða mun meira vatnsmagn en hann
hefur fram til þessa hagnýtt. Ágreiningurinn um fjárhæðir sýnir ljós-
lega að um þessi mál ríkir réttaróvissa, sem nauðsynlegt er að ráða
bót á.
Hvernig á að reikna eigendum „fullt verð“ fyrir eignarnámstöku
11