Tímarit lögfræðinga - 01.05.1981, Blaðsíða 40

Þriðja ritgerðin í bókinni, sem jafnframt er sú lengsta (nál. 150 bls.) varðar
eins og áður segir sérstakar miskabætur, ,,yrkesskadeerstatning“, sem greidd-
ar eru af atvinnuslysatryggingunni. Bætur þessar eru nýjar í norskum al-
mannatryggingum. Þær voru ekki lögfestar fyrr en árið 1970. Norskar almanna-
tryggingar greiða annars ekki bætur fyrir ófjárhagslegt tjón og fást þær ekki
nema bótaþegi sýni fram á, að skilyrði atvinnuslysatryggingarinnar séu fyrir
hendi. Miskabætur sem þessar þekkjast ekki í almannatryggingum á Norður-
löndum utan Noregs, en hliðstæðar bætur voru teknar upp árið 1978 í hinum
lögboðnu dönsku atvinnuslysatryggingum (sem einkavátryggingafélög selja).
Enda þótt því sé hér slegið föstu, að ,,yrkesskadeerstatning“ sé greiðsla fyrir
ófjárhagslegt tjón ber að hafa í huga að mörk fjárhagslegs og ófjárhagslegs
tjóns eru oft óglögg. Höfundur tekur og skýrt fram (bls. 205), að hlutverk
,,yrkesskadeerstatning“ sé að greiða bætur fyrir það tjón, sem aðrar bóta-
tegundir almannatrygginga taka ekki til.
í fjórðu og síðustu ritgerðinni er ítarlega fjallað um þá grundvallarspurn-
ingu, hvort réttlætanlegt sé að viðhalda sérstöðu þeirra, sem njóta réttar skv.
reglum atvinnuslysatryggingarinnar. Höfundur sýnir fram á, að dregið hefur
úr þörf fyrir sérstakar bætur fyrir vinnuslys vegna stórkostlegrar aukningar
almannatryggingakerfisins á öðrum sviðum. Kerfið tekur nú til allra lands-
manna (sbr. bls. 40-1). Einnig hefur bótategundum fjölgað og bótafjárhæðir
hækkað. Höfundur segir, að þrátt fyrir þessi nýju viðhorf hafi ekki farið fram
umræður um þá grundvallarspurningu, hvort eðlilegt sé að hafa sérstaka
atvinnuslysatryggingu innan almannatryggingakerfisins. Höfundur rekur [ Ijósu
máli röksemdir með og á móti núverandi sérstöðu norsku atvinnuslysatrygg-
ingarinnar og dregur þær saman í bókarlok (bls. 407-410). Ýmsar athuga-
semdir og ummæli höfundar benda til þess að hann álíti, að atvinnuslysatrygg-
ingin eigi takmarkaðan rétt á sér eins og almannatryggingar hafa þróast í
Noregi. Samt sem áður tekur höfundur ekki beina afstöðu, en segir það hlut-
verk löggjafarvaldsins og aðila vinnumarkaðarins að marka framtíðarstefn-
una í þessu máli.
Bók prófessors Kjonstad er ekki einungis veigamikil heimild um atvinnu-
slysatryggingu heldur einnig allt norska almannatryggingakerfið. Samanburð-
ur höfundar á reglum annarra norrænna ríkja (að islandi er nær ekkert vikið)
er og fróðlegur.
Vakin skal sérstök athygli á því, að Kjonstad vísar til margra rita, sem
nauðsynleg eru, ef menn vilja kynna sér norrænar almannatryggingar nánar.
Má hér m.a. nefna prentaðar fundargerðir norrænu almannatryggingaþingnna,
sem haldin hafa verið á nokkurra ára fresti frá 1935.
Þó að rit hans eigi fyrst og fremst erindi til norskra lögfræðinga hefur
margt efni þess almennt gildi fyrir norræna lögfræði, þ.e. norrænan bótarétt
í víðtækri merkingu þess orðs. Má hér m.a. nefna umræðu höfundar um að-
ferðir til að meta örorku og gildi örorkumats við ákvörðun fébóta. Einnig má
geta þess, að hin nákvæma greinargerð um „yrkesskadeerstatning" er sér-
staklega áhugaverð sökum þeirra áhrifa, sem lögfesting reglnanna um þá
tegund bóta árið 1970 hafði á aðra löggjöf á Norðurlöndum. Er hér átt við
reglur almennu norsku og sænsku skaðabótalaganna um bætur fyrir ,,mén“
eða ófjárhagslegt tjón af völdum varanlegra örkumla og reglur dönsku atvinnu-
slysatryggingarlaganna frá 1978.
34