Tímarit lögfræðinga - 01.06.1982, Blaðsíða 10

Greina ber á milli skattskyldu og framtalsskyldu. Þegar um ein-
staklinga er að ræða, fer þetta tvennt oftast saman nú orðið, sjá 1.
mgr. 91. gr. 1. nr. 75/1981. Framtalsskyldan hvílir á hverjum manni,
sjá 2. mgr. 91. gr. 1. nr. 75/1981. Fjárhaldsmenn skulu telja fram
fyrir þá, sem ekki eru fjárráða. Erfingjar skulu telja fram fyrir bú,
sem er undir einkaskiptum. Skiptaráðendur og skiptaforstjórar skulu
telja fram fyrir þrotabú, dánarbú og önnur bú, sem þeir hafa undir
skiptum. Framtalsskyldan hvílir á stjórnum lögaðila, sjá nánar 91. gr.
Einnig þai’f að greina á milli skattskyldu og greiðsluábyrgðar. Sá,
sem er skattskyldur (gjaldandi), ber einnig ábyrgð á skattgreiðslum
sínum, þ.á m. barn, sem skattskylt er vegna launatekna sinna (sjálfs-
aflafjár). Þessi aðalregla um greiðsluábyrgðina kemur ekki beinlínis
fram í 114. gr. 1. nr. 75/1981, sjá hins vegar 110. gr. og fleiri ákvæði
laganna. 1 mörgum tilvikum er greiðsluábyrgðin víðtækari, þannig
að aðrir en skattaðili bera jafnframt fulla ábyrgð (sjálfskuldarábyrgð)
á greiðslu skattsins, sjá 113. gr. og 114. gr. 1. nr. 75/1981. Hjón bera
þannig óskipta ábyrgð á greiðslu skatta, sem á þau eru lagðir, og má
ganga að hvoru hjóna um sig til greiðslu á sköttum þeirra beggja.
Fjárhaldsmenn ólögráða manna bera sjálfskuldarábyrgð á skatt-
greiðslum þeirra, sjá nánar 113. og 114. gr. varðandi önnur tilvik
rýmkaðrar greiðsluábyrgðar. Framtalsskylda og greiðsluábyi-gð þurfa
ekki að fara saman, sjá 91. gr. og 114. gr. varðandi þrotabú, dánarbú
og önnur bú, sem skipt er opinberum skiptum. Ákvæði 4. mgr. 114.
gr. á ekki við um þau.
1 því, sem hér fer á eftir, verður fyrst og fremst fjallað um skatt-
skyldu samkvæmt 1. nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt, sjá
og 21. gr. 1. nr. 73/1980, um tekjustofna sveitarfélaga. Gilda sömu
reglur um útsvarsskyldu og um skattskyldu einstaklinga samkvæmt
1. nr. 75/1981. Útsvar er persónuskattur.
Að baki tekjuskatti og eignarskatti einstaklinga liggur sú hugsun,
að skatturinn sé miðaður við greiðslugetu hvers gjaldanda. Ef gjald-
andi á jafnframt heimili og fjölskyldu, ræðst greiðslugeta hans ekki
einungis af tekjum og gjöldum hans sjálfs, heldur einnig af tekjum
og gjöldum maka hans og barna, sem eru á framfæri hjónanna (sam-
búðarfólks). Lögin taka í ýmsum efnum tillit til þessa og miða skatt-
gjald í reynd við tekjur og gjöld fjölskyldunnar í heild. Má hér nefna
samsköttunarreglur 63., 65. og 81. gr., millifæranlegan persónuafslátt
skv. 68. gr., barnabætur skv. 69. gr. og millifæranlegan frádrátt skv.
2. mgr. 63. gr. 1. nr. 75/1981. Þegar fáir einstaklingar reka starf-
semi saman og hafa sameiginlegt reikningshald fyrir starfsemina,
4