Melkorka - 01.05.1954, Blaðsíða 4

FYRIR 10 ÁRUM
Eftir Þóru Vigfúsdóttur
Einn ai áskrifendum Melkorku spurði
mig einu sinni: Hvernig datt ykkur annars
sú vitleysa í liug að fara að gefa út tímarit
fyrir konur. Ég hef alltaf sagt það, bjartsýni
ykkar eru engin takmtirk sett.
Mér fannst spurningin borin fram af þó
nokkru yfirlæti svo ég leiddi hjá mér að
svara henni, en hugsaði um leið, og hef oft
hugsað um það síðan, að það gæti sannarlega
verið fróðlegt að rifja upp hvað íslenzkum
konum hefur „dottið í hug“ á umliðnum ár-
um ogöldum. T. d. livers vegna datt tveimur
mæðgum í hug austur á Seyðisfirði rétt fyrir
aldamót, eða nánar tiltekið 1894. að fara að
gefa út kvennablað, fyrsta kvennablaðið á Is-
landi? Og hvers vegna datt Bríeti Bjarnliéð-
insdóttur í hug að fara að gefa út Kvenna-
b!að íitt. og halda því áfram af eigin ramleik
í 25 ár? Hvers vegna datt konum á íslandi
fyrst í hug, nokkru fyrir aldamót, að hefja
með eldmóði ljaráttu fyrir innlendum há-
skóla? Öllum þessum spurningum og ótal
fleirum af líku tagi munu komandi tímar
svara á fullnægjandi hátt. Þáttur konunnar
í menningarbaráttu þjóðarinnar er að mestu
óskrifað Itlað enn sem komið er.
í sambandi við 10 ára afmæli Melkorku er
ekki úr vegi að reyna nú að svara ofan-
greindri spurningu, því aðrir af lesendum
Idaðsins hafa ef til vill gaman af að heyra til-
drögin að þessari „vitleysu“.
Ef við bregðum okkur tíu ár aftur í tíin-
ann og reynum að festa í minni hvernig and-
rúmsloftið var á íslandi 1944 á „ári aldanna"
þegar öll íslenzka þjóðin gekk einhuga að
kjörboiðinu til að endurreisa með atkvæða-
greiðslu stofnun lýðveldis á Islandi — er eins
og að hverfa inn í sólskinsbjartan heim frá
þeim kalda stríðs eitraða stríðsbrjálaða heimi
sem við lifum í nú í dag, að ógleymdum
vetnissprengju helskuggum þeim sem mann-
kynið horfist í augu við.
Við sem lifðum þetta ár munum aldrei
gleyma þeim vorhug sem gagntók þjóðina
um allt land. Þessum tilfinningum hennar
hefur verið líkt við straumhart fljót í vor-
leysingum, sem braut í fögnuði síðasta klaka-
band erlends valds. Og þó styrjöldinni héldi
reyndar áfram voru endalok hennar fyrirsjá-
anleg. Vald nazismans var molað og úr rúst-
um skelfinga og ógna mundi ný veröld rísa,
betri og fegurri en sú sem styrjaldarbrjálæð-
ið lagði í rúst. Hefði einhver á þessu ári
minnst á 99 ára herstöðvar í Hvalfirði til
handa erlendu stórveldi, Keflavíkursamning
við sama herveldi næsta ár, Atlanzhafsbanda-
lag og nýtt hernám, hefði slíkt látið í eyr-
um þjóðarinnar sem óráðshjal dauðvona eða
drukkins manns. Við munum öll stóru orðin
og ræðurnar frá jiessum tíma. Og ekki var
konunum gleymt. Nú skyldu þær skipa veg-
legri sess en nokkru sinni fyrr við hlið karl-
mannsins í hinu endurreista lýðveldi og
verkefnin voru óþrjótandi sem einnig biðu
þeirra á nýsköpunartímabili því sem í hönd
fór.
Það var í þessu andrúmslofti að konunum,
þessum „þegnum þagnarinnar" undanfar-
inna alda „datt í hug“ að hefja útgáfu á tíma-
riti til að hvetja konur að láta þjóðmál
meira til sín taka, málgagni sem flytti grein-
ar af baráttu kynsystra okkar annars staðar
í heiminum, í einu orði menningarrit sem
væri konum íslenzka lýðveldisins samboðið.
32
MELKORKA