Melkorka - 01.05.1954, Blaðsíða 18

Áhrif heimilisins
á málfar og þjóðerniskennd barnanna
Eftir Rannveigu Löve
Mörgum er áhyggjuefni framkoma og
hættir unglinga nú til dags. Virðingarleysi
þeirra fyrir móðurmálinu og tilfinninga-
leysi fyrir landi og þjóð. Ekkert skal ég um
það segja, hvort unglirigar eru almennt eins
og að ofan er lýst, en hitt veit ég, að Jreir eru
til og það tel ég óeðlilegt nema um sérstak-
lega vangefin börn sé að ræða.
Orsök liggur til allra hluta. Og orsök á-
huga- eða tilfinningaleysis unglinga fyrir
móðurmáli og þjóðerni á rætur sínar að
rekja til fyrstu æviáranna. Eða að j^eirri nið-
urstöðu hef ég komizt, eftir að Iiafa annazt
móðurmálskennslu meðal yngstu barnanna,
enda þótt um stuttan tíma sé að ræða. Litlu
börnin koma í skólann, misvelgefin frá mis-
jöfnum heimilum. En eitt eiga þau sameig-
inlegt, ótrúlega orðfæð, með undantekning-
um þó, sem betur fer.
Ég er sannfærð um, að hver móðir hefur
áhuga á að búa barn sitt sem bezt hún getur
undir lífið og gerir það, sem í hennar valdi
stendur til þess að hlúa sem bezt að andleg-
um' og Hkamlegum þroska þess, enda þótt
misvel takist af ýmsum ástæðum.
Eitt er þó víst, hverri móður ætti að vera
innan liandar að kenna barni sínu gott og
fallegt mál, leiðrétta amliögur, leggja á-
herzlu á skýran framburð, auðga orðaforða
þess, og það á mjög auðveldan hátt og að-
gengilegan, með því að kenna því vísur og
þulur, sem hverju barni er unun á að hlýða.
I þessu samljandi verður mér hugsað til
æskuára minna. Á barnmörgu heimili hefur
móðirin ekki mikinn tíma aflögu handa
Iiverju einstöku barni. En önnum kafin við
hin ýmsu störf svarar hún óteljandi spurn-
ingum. Ef við börnin erum amasöm, syngur
hún eða raular vísur og kvæði. Stundum
fer hún með þulur. Smátt og smátt tökum
við undir, syngjum með og þyljum þulurn-
ar. Við skynjum ævintýrin en mörg orðanna
skiljum við ekki: Ægir karl með yggldar
brár — Hver er Ægir karl? Hvað eru yggld-
ar brár? Og orðaforðinn vex.
Það er ekki mikið um bókakost á heimil-
inu og ekki eru foreldrarnir skólagengið
fólk, en þau elska málið sitt og þjóðernið,
það dylst ekki, þótt þau haldi ekki um það
ræður. Þau hafa yndi af ljóðum, söng og
sögum, á sinn einfalda alþýðlega hátt.
Ég man bezt eftir tveim bókum heima.
Það voru Þyrnarnir hans pabba og poesi-
bókin hennar mömmu. Þær voru báðar rauð-
ar og hjartfólgnar.
Poesi? Það var skrýtið orð. Hvað er poesi,
mamma?
Poesi, það er útlent orð og þýðir Ijóð,
segir mamma og tekur bókina sína og les
fyrir okkur eitthvað af fallegu Ijóðunum eða
ferskeytlunum, sem í hana liafa safnazt. í
vísunum eru mörg orð, sem vekja forvitni og
mamma útskýrir eftir beztu getu.
Og ef við ekki spyrjum, erum við spurð,
hvort við skiljum. Og pabbi les úr Þyrnun-
um sínum. Hann nýtur þess sjálfur að lesa
l jóðin, og honum er það óþolandi tilhugsun
að við ldustum án þess að skilja, hann er ó-
þreytandi að útskýra, hann óskar þess svo
innilega, að við fáum notið ljóða og máls
46
MELKORKA