Melkorka - 01.05.1954, Blaðsíða 28

ALMANNATRYGGINGARLÖGIN
og skammsýnir stjórnmálamenn
Eftir RagnheiOi Möller
Er nýsköpunarstjórnin settist við stjórn-
völinn í október 1944, var eitt af skilyrðum
stjórnarsamvinnunnar af hendi Sósíalista-
flokksins og Alþýðuflokksins við Sjálfstæðis-
flokkinn, „að komið væri á á næsta ári svo
fullkomnu kerfi almannatrygginga, sem nái
til allrar þjóðarinnar, án tillits til stétta eða
efnahagjs, að ísland verði á þessu sviði í
fremsu röð nágrannaþjóðanna."
Var þeim Jóni Blöndal hagfr. og Jóhanni
Sæmundssyni fyrrv. ráðherra falið að ganga
frá tillögum til milliþinganefndar um fé-
lagsmálalöggjöf á þessu sviði hér á landi,
hraða átti undirbúningi Jjessa máls svo sem
kostur var og þeim falið að senda nefndinni
tillögur jafnskjótt og þær væru tilbúnar.
Undirstöðurannsóknir um félagslegt öryggi,
og hvaða skilyrði þyrftu að vera fyrir hendi
til að koma því á, birtust í bók sem félags-
málaráðuneytið gaf út 1945 og hét Almanna-
tryggingar á íslandi. Skýrslur og tillögur um
almannatryggingar, heilsugæzlu og atvinnu-
leysismál og voru þeir Jón Blöndal og Jó-
hann Sæmundsson ritstjórar þessa verks. —
Milliþinganefndin samdi svo frumvarp á
grundvelli þessara tillagna og var það lagt
fyrir alþingi í desember 1945.
Framsóknarflokkurinn lýsti andstöðu við
frumvarpið, vildi vísa því frá, og við lokaaf-
greiðslu frv. sátu þingmenn hans ýmist hjá,
voru fjarverandi eða greiddu atkvæði gegn
frumvarpinu, nema tveir, Páll Zophonías-
son og Páll Hermannsson, sem sagði m. a.:
,,En þar sem frumvarpið að mínu viti stefnir
að fullkomnara Jjjóðfélagi, þá segi ég já.
Lögin skópu þjóðfélagslegan rétt, þar sem
áður var réttleysi.
Rannsókn hafði leitt í ljós að það var til-
tölulega lítill hluti þjóðarinnar, sem ekki
Jrurfti á styrkjum eða bótum að halda, ef eitt
hvað verulega bar út af, annað hvort frá
skylduliði sínu og frændum eða því opin-
bera. „Af frjálsum manngæðum" reyndist
fleirum en Bólu-Hjálmari lítið í hlut, þegar
komið var í hóp þurfamanna. Og margir
liöfðu sem hann getað sagt:
Hataði ég leti og óhóf allt,
einfalda lífið hentast þótti,
barmaði lítt þótt hlési kalt,
brauð til nógranna skjaldan sótti.
Attræðum mér nú enginn sézt
ávöxtur meiri en letingjanna,
atvinnu þoli allan brest
upp á svo komin björgun manna.
í álitinu um félagslegt öryggi segir J. B.
m. a.: „Grundvöllurinn fyrir félagslegu ör-
yggi er því það, að möguleikarnir til fram-
leiðslu séu notaðir til fullnustu. Undirstað-
an undir vaxandi velmegun verður að vera
aukning framleiðslunnar. En, kunna menn
að segja, er ekki nóg að hugsa um þessa hlið
málsins, ef framleiðslan eykst? Eykst þá ekki
hin almenna velmegun af sjálfu sér, svo að
enginn þurfi að líða skort? Þarf þá nokkrar
almannatryggingar. Reynslan hefur sýnt hið
gagnstæða. Á 19. og 20. öldinni hefur fram-
leiðslan og þjóðartekjurnar í fjöldamörgum
löndum aukizt hröðum skrefum. Efnahagur
almennings hefur og batnað verulega. Samt
hefur Jretta enganveginn nægt til að útrýma
skortinum. Allsnægtir og skortur hafa þrif-
56
MELKORKA