Melkorka - 01.05.1954, Blaðsíða 38

TOVE DITLEVSEN
Eftir Bodil Sahn
Frá því um aldamótin síðustu hafa Danir
eignazt eigi allfáar skáldkonur en harla ólík-
ar. Mætti nefna Thit Jensen, kvenréttinda-
konuna frægu, sem skrifað hefur kynstrin öll
af sögulegum skáldsögum í ofhlæðisstíl, Ag-
nes Henningsen, sem einkum hefur hlotið
frægð á efri árum, er hún tók að gefa út
mjög bersöglar en listrænar endurminning-
ar, og Karen Blixen (dulnefni Isak Dinesen),
eina fjölgáfuðustu og torskildustu skáld-
konu Norðurlanda, og þótt víðar væri leitað.
Bók sú, sem komið hefur út á íslenzku eftir
hana, „Jörð í Afríku“, gefur, þótt ágæt sé,
mjög ófullnægjandi hugmyndir um skáld-
konuna, sem að frásagnargleði og seiðmagni
minnir á „Þúsund og eina nótt“.
Þessar skáldkonur eru þó allar farnar að
reskjast, en unga kynslóðin á einnig fulltrúa
á skáldabekk. Tove Ditlevsen er sú skáld-
kona dönsk, sem getið hefur sér mestan orð-
stír á undanförnum áratug. Varla er hægt
að hugsa sér ólíkari skáldkonur en Karen
Blixen og Tove Ditlevsen. Önnur af aðals-
ættum, alin upp við menningu, sem óðum
er að liverfa, dýrkandi fegurðar og forms,
leikur sér að persónum og atburðum, segir
sögu sögunnar vegna, en hin kyndaradóttir,
fædd og uppalin í Istedgötu, þeirri frægu fá-
tækragötu, sem „aldrei gafst upp“, eins og
það var orðað á hernámsárunum. Hún leik-
ur sér ekki að orðum né persónum, veit,
hvað hún ætlar að segja og hvers vegna,
hvernig það er sagt skiptir hana ekki mestu
máli. Hún þekkir alvöru lífsins og leggur
mesta áherzlu á gildi mannsins.
Tove er fædd 1918. Sjálf segir hún, að
sterk einmanakennd hafi verið ríkjandi hjá
Tove Ditlevsen
sér í bernsku, enda lýsir hún átakanlega ein-
stæðingsskap barna og fullorðinna í bókum
sínum. Reyndar var ekki sárasta fátækt á
heimilinu, en atvinnuleysið vofði sífellt yfir
og öryggisleysið, og telur Tove, að þetta ör-
yggisleysi hafi haft í för með sér ævarandi
ótta, sem til dæmis gerir vart við sig, hvenær
sem á að gefa út nýja bók eftir hana. Á einum
stað segist henni þannig frá æsku sinni: „Þeg-
ar ég var fjórtán ára, fór ég í vist, og upp frá
því hef ég staðið á eigin fótum. Eg fór að
yrkja kvæði, en fyrirvarð mig satt að segja
dálítið fyrir það. Félaga mínum, sem ég sýndi
þau, fannst þau „undarleg“, en að öðru leyti
bara sæmileg. Og þessi viðurkenning gaf
mér svolítinn kjark, þótt hún væri hálfvolg.
Smám saman eignaðist ég nýja félaga og nýja
tilveru og varð smám saman fullorðin. Það
var reiðarslag fyrir foreldra mína, þegar ég
sagði upp starfi mínu á skrifstofu og hugðist
hafa ofan af fyrir mér með ritstörfum, en
mér var Ijóst, að ég varð að vera frjáls, eins
frjáls og orðið getur, þegar alltaf eru fjár-
hagsáhyggjur fyrir dyrum.“ Enn blasir við
66
MEI.KORKA