Melkorka - 01.05.1954, Blaðsíða 39

manni, hversu ólíkar aðstæðurnar liafa ver-
ið fyrir Tove Ditlevsen og Karen Blixen,
er þær leggja út á listabrautina. I veganesti
fékk Karen Blixen ekki aðeins ágæta mennt-
un og öruggt viðurværi, henni hlotnaðist
líka sá styrkur, sem er fólginn í því að vera
alin upp á menntuðu heimili, sem mótað var
af margra kynslóða siðfágun og listrænum
hæfileikum ættarinnar. Hins vegar hafði
Tove Ditlevsen enga menntun fengið fram
yfir barnaskólamenntun, og í ætt hennar
hafði aldrei borið á listrænum hæfileikum
fyrr. Aðaleinkenni hennar er líka, að hún
skrifar alltaf um mjög venjulegt fólk, dag-
leg vandamál þess og áhyggjur. Ekki gerast
bækur hennar heldur í fjarlægum löndum
eða á liðnum tímabilum mannkynssögunn-
ar eins og algengt er hjá Karen Blixen.
Bernskan hefur mótað Tove svo sterkt, að
segja má, að hún fari sjaldan út fyrir „Götu
bernskunnar", enda ber ein bóka hennar
það heiti. í þeirri bók hefur hún dregið upp
ógleymanlega mynd af þessari götu, sem get-
ur verið samnefnari margra slíkra gatna í
Kaupmannahöfn og ciðrum stórborgum
heims. Hafi menn lesið lýsingar Tove á þess-
um fátækrahverfum, er næstum eins og
menn hafi sjálfir lifað bernsku sína þar. Hún
lýsir götunni á sunnudögum, þegar karl-
mennirnir korna út með mjólkurbrúsana, í
inniskóm og flibbalausir, staldra við í port-
um og rabba við nábúana. Stelpurnar í upp-
lituðum silkikjólum, með borða í hárinu,
eru að kaupa gamlar rjómakökur, sem seld-
ar eru lækkuðu verði í brauðbúðunum. Eða
þá á kvöldin, þegar allir unglingarnir flýja
þröngu íbúðirnar og öll litlu systkinin og
leita á náðir hinna mörgu upj)] jcjmuðu kaffi-
húsa. Það er hvíslað og pískrað í stigagöng-
um, og á götunni heyrist reikult fótatak. í
bókum Tove úir og grúir af þessum ljóslif-
andi myndum, sem sýna lesendum, hvernig
lífið er raunverulega í þessu umhverfi.
Hennar raunsæi er ekki fólgið í því að pré-
dika eða benda, þess þarf ekki, því að þau
áhrif, sem lýsingarnar skilja eftir, eru auð-

Sovétkonan
VALENTINA ORLIKOVA
skipstjóri á Iwalveiðiskipinu „Stormurinn“
i Suðurhöfum.
skilin. En þó að hún sýni, hversu dimmt,
þröngt og hættulegt þetta umhverfi er, sér
hún það samt í ljóma bernskunnar. Þetta er
heimili hennar, ogjarðvegur liennarer stein-
strætið. Þó að hún viti, að slíkt umhverfi er
ekki mannsæmandi, þykir henni samt vænt
um það og fólkið þar.
Tove kom fyrst fram sem ljóðskáld með
bókina „Meyjarhugur" (Pigesind, 1939), en
hún vakti ekki almenna athygli fyrr en
tveirn árum síðar, er skáldsagan „Barni var
unnið mein“ (Man gjorde et barn fortræd)
kom út. Saga þessi tekur til meðferðar við-
kvæmt mál, enda þorði stærsta útgáfufyrir-
tæki Dana, Gyldendal, ekki að gefa liana út.
Ung stúlka, sem vex upp í svipuðu umhverfi
og Tove sjálf, hefur orðið fyrir árás fullorð-
ins manns, barn að aldri. Þegar hún seinna á
lífsleiðinni hittir hann aftur, hefur hún
gersamlega gleymt þessu atviki, en skilur
ekki þau einkennilegu áln if, sem liann hefur
á liana. Öll frásögnin af viðskiptum þeirra
og viðleitni hennar til þess að brjóta þetta
mál til mergjar er sannfærandi og átakanleg.
Samt eru það aðallega raunsæjar lýsingar á
lífi æskulólks í þessu umhverfi, sem gefa sög-
unni varanlegt gildi. Næsta bók Tove var
svo „Gata bernskunnar“ (Barndommens
MELKORKA
67