Morgunblaðið - 29.10.2011, Blaðsíða 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 2011
Græn Jón Gnarr borgarstjóri og leikskólabörn á Fífuborg ýttu í gær úr vör verkefninu Grænum skrefum en markmið þess er að hvetja stofnanir borgarinnar til að tileinka sér vistvænni rekstur.
Sigurgeir S
Magnús Orri
Schram hefur sest á
bekkinn hjá Merði
Árnasyni þar sem
þeir hlakka yfir því,
að ekki skuli rísa ál-
ver á Bakka. „… það
var greinilega farsæl
ákvörðun hjá stjórn-
völdum árið 2009 að
segja upp einok-
unarsamningi við Al-
coa um orkuna og ræða við aðra
aðila,“ skrifar hann í Morg-
unblaðið á fimmtudag. Blaðagrein-
in ber með sér, að Magnús Orri
skilur ekki um hvað
málið snýst og er illa
að sér um einstaka
efnisþætti. Guðlaug
Gísladóttir verkefn-
isstjóri á Húsavík
skrifaði grein um
þessi mál í Morg-
unblaðið fimmtudag-
inn 20. október sem
ég bendi Magnúsi
Orra á að lesa. Sú
mynd, sem hún dreg-
ur upp er skýr og
hvarvetna í samræmi
við staðreyndir málsins.
Magnús Orri er með tvær klisj-
ur, sem þingmenn Samfylking-
arinnar klifa á. Önnur er þessi:
„Ekki býðst nægilega mikil orka á
svæðinu.“ Þetta er rangt. Spurn-
ingin er hins vegar hvort orkan
verði nýtt í Þingeyjarsýslum eða
send til annarra landsfjórðunga.
„Einokunarsamningur Alcoa um
orkuviðræður“ er hin klisjan og í
rauninni ekki annað en merking-
arlaust bull. Annaðhvort gengur
Landsvirkjun til samninga um
orkukaup af fullum heilindum eða
lætur það vera. Það eru almennir
mannasiðir og heilbrigðir við-
skiptahættir.
„Ljót er lífssagan, sonur,“ sagði
Sigurjón á Laxamýri við Jóhann
skáld, þegar hann tók á móti hon-
um í Kaupmannahöfn. Og ljótur er
ferill ríkisstjórnar Jóhönnu
Sigurðardóttur og fyrsta þing-
manns kjördæmisins Steingríms J.
Sigfússonar. Þeim hefur tekist að
stöðva atvinnuuppbyggingu á
Bakka, svo að atvinnuleysið er
orðið viðvarandi. Næsta skref er
að leggja Sjúkrahúsið á Húsavík
niður og loka barnadeildinni við
Sjúkrahúsið á Akureyri um helg-
ar. Ekki er kyn þótt keraldið leki,
gisið og gjarðfátt, og Magnús Orri
taki sér penna í hönd!
Sjá roðann í austri: Níu af tíu
ráðherrum ríkisstjórnarinnar voru
í Alþýðubandalaginu og Jóhanna
Sigurðardóttir þoldi ekki við í Al-
þýðuflokknum. Enn dingla þó
nokkrir hægri kratar á þingi undir
merkjum Samfylkingarinnar,
stefnulausir og villtir og tauta
vers úr Tímanum og vatninu:
Hið rauðgula hnoða,
sem rennur á undan mér,
fylgir engri átt.
Eftir Halldór
Blöndal » Þeim hefur tekist að
stöðva atvinnu-
uppbyggingu á Bakka,
svo að atvinnuleysið er
orðið viðvarandi.
Halldór Blöndal
Höfundur var þingmaður
Norð-austurkjördæmis.
Magnús Orri og álver á Bakka
Velferðarráðherra
lagði á 139. löggjaf-
arþingi (2010-2011)
skýrslu fyrir Alþingi
um fæðingar- og for-
eldraorlof. Skýrslunni
var ætlað að gera grein
fyrir því hvort, og þá
hvaða, áhrif skerðingar
á greiðslum til fólks í
fæðingarorlofi hefðu
haft á nýtingu foreldra
á réttindum til laun-
aðra samvista við nýfædd börn sín.
Af lestri skýrslunnar er ljóst að
nýlegar breytingar á rétti nýbak-
aðra foreldra ógna því að fæðing-
arorlofskerfið þjóni þeim tilgangi
sem því er ætlað að uppfylla sam-
kvæmt lögum. Brýnt er að brugðist
verði við þessu með skjótum og
markvissum hætti.
Vísbendingar eru um að lækkun
hámarksgreiðslu í fæðingarorlofi
hafi frekar haft áhrif á feður en
mæður, feður taki nú síður fæðing-
arorlof og þeir sem nýti sér það taki
færri daga frá vinnu en áður. Hafa
ber í huga að móðir og faðir eiga
annars vegar sjálf-
stæðan fæðingarorlofs-
rétt sem ekki er fram-
seljanlegur og hins
vegar sameiginlegan
rétt. Ef feður taka síð-
ur fæðingarorlof skap-
ast aðstöðumunur milli
nýfæddra barna, enda
samvistir barns með
foreldrum styttri ef
faðir ekki nýtir sinn
óframseljanlega rétt.
Einnig kemur fram
að fæðingum hefur
fækkað milli áranna
2009 og 2010, en frá árinu 2001 hafði
almennt verið fjölgun milli ára.
Skýrslan hefst á löngum inn-
gangskafla þar sem athygli er vakin
á öðrum þáttum sem haft gætu áhrif
á töku foreldra á fæðingarorlofi.
Minnst er á almennar þrengingar
sem orðið hafa frá hruni, óvissu á
vinnumarkaði, auknar skuldir heim-
ila og lækkandi kaupmátt.
Tilgangur laga um fæðingar- og
foreldraorlof er annars vegar að
tryggja barni samvistir við báða for-
eldra og hins vegar að gera bæði
körlum og konum fært að samræma
fjölskyldu- og atvinnulíf. Almenn
samstaða er um að þessi löggjöf hafi
átt þátt í að stuðla að jafnrétti á
vinnumarkaði, þannig að feður
tækju aukinn þátt í umönnun ný-
bura og að fjarvera frá starfi – með
tilheyrandi áhrif á starfsferil – væri
ekki öll á höndum mæðra.
Flestir geta verið sammála um að
erfiðar aðstæður í þjóðfélaginu al-
mennt geti haft letjandi áhrif á fæð-
ingarorlofstöku og þannig unnið
gegn tilgangi laga um fæðingarorlof.
Sú staðreynd hefði átt að hvetja yf-
irvöld til að standa vörð um þennan
mikilvæga hluta velferðarkerfisins
frekar en að skerða réttindi foreldra
ítrekað.
Ekki má gleyma þeirri staðreynd
að þjóðin eldist og að við blasir
framtíð þar sem hlutfall vinnandi
fólks, sem heldur uppi sameig-
inlegum sjóðum hins opinbera, fer
minnkandi í samanburði við stækk-
andi hóp aldraðra notenda velferð-
arkerfisins. Fækkun barnsfæðinga
er ekki æskileg þróun í því sam-
hengi.
Skýrsluhöfundar gera fyrirvara
við umfjöllun um talnagögn vegna
barna sem fædd eru á árunum 2009
og 2010. Sá fyrirvari tengist því að
heimild til töku fæðingarorlofs hefur
verið lengd úr 18 mánuðum í 36
mánuði frá fæðingu barns. Því má
gera ráð fyrir að einhverjir for-
eldrar umræddra barna eigi enn eft-
ir að nýta sér réttindi sín að hluta til
eða í heild.
Það er hins vegar umhugsunar-
efni hvort fæðingarorlof stendur
undir nafni þegar barn er orðið tæp-
lega þriggja ára gamalt. Hverju
breytir heimild til töku fæðing-
arorlofs fyrir aðstæður foreldra á
vinnumarkaði, ef orlofið er tekið
þegar barn er komið á leikskóla?
Þjónar slíkt orlof tilgangi sínum?
Einnig tapast næmi á tölulegar
stærðir þegar heimild til töku orlofs
er svona löng, sem sýnir sig strax
núna stuttu eftir kerfisbreytinguna í
því að endanlegar upplýsingar um
áhrif breytinga geta verið 3 ár að
skila sér. Kerfi sem vill bregðast
hratt við óæskilegri þróun, svo sem
því að reglur dragi úr jafnrétt-
isáhrifum laganna, ætti ekki að
reiða sig á jafn hæga upplýs-
ingagjöf.
Skýrsla velferðarráðherra gefur
vægast sagt fyllsta tilefni til við-
bragða, enda umtalsverðar vísbend-
ingar um að breytingar á lögum um
fæðingarorlof hafi unnið gegn til-
gangi þeirra.
Forsætisráðherra lýsti því á nýaf-
stöðnum landsfundi Samfylking-
arinnar að hún muni beita sér fyrir
bættum rétti foreldra til fæðing-
arorlofs, bæði með hækkaðri há-
marksgreiðslu og lengingu orlofs-
réttar í 12 mánuði. Slíkum áformum
ber að fagna, en óskandi væri að
þær kæmu til framkvæmda fyrr en
árið 2013 eða 2014, eins og áætlun
ráðherra gaf til kynna.
Á þessu ári skilaði aðhald hjá fæð-
ingarorlofssjóði sparnaði sem var
rúmum milljarði meiri en áætlað
hafði verið. Því ætti að vera hægt að
bregðast við strax.
Eftir Guðlaugu
Kristjánsdóttur »Nýlegar breytingar
á rétti nýbakaðra
foreldra ógna því að
fæðingarorlofskerfið
þjóni þeim tilgangi sem
því er ætlað að uppfylla
samkvæmt lögum.
Guðlaug
Kristjánsdóttir
Höfundur er formaður Bandalags
háskólamanna.
Blikur á lofti – skýrsla velferðarráðherra
um fæðingarorlof