Birtingur - 01.07.1956, Blaðsíða 14

FJÖLNIR STEFÁNSSON:
Tón I istarmál
Það er skemmtilegt að fylgjast með örtvax-
andi tónlistarlífi Reykjavíkur og tíðum átök-
um í þágu stórkostlegra framfara. 1 því sam-
bandi ber fyrst og fremst að nefna Tónlistar-
félagið, en án þess væri óhugsandi að koma
auga á þann menningarbrag, sem nú blasir
við. 1 skjóli Tónlistarskólans hafa dafnað
margir ágætir tónlistarmenn — ýmsar grein-
ar tónlistarlífs hafa aldrei staðið með meiri
blóma en nú, og loks ber að geta Sinfóníu-
hljómsveitar Islands, en tilvera hennar og
tónmenning framtíðarinnar eru eitt.
Það er leitt til þess að vita, hve tilfinnanlega
okkur vantar góða tónlistargagnrýni á þess-
um miklu framfaratímum. Full þörf er á að
beizla hólið, en láta gagnrýni aftur á móti
ekki verða að níði. Ef svo óvenjulega vill til,
að fram kemur gagnrýni,þá varðar hún oftast
ágæta hljómleika, en hinir lakari fara á mis
við hnossið. Kannski er þetta gert til að koma
lesandanum á óvart. Mikið ber á því varðandi
uppsetningu greinar um tónlistargagnrýni,
hve mikill hluti hennar fjallar ýtarlega um
áhrif þau, sem verkin hafa á persónulegt til"
finningalíf gagnrýnandans. Mér finnst þetta
vera smekkleysi, ekki sízt þar sem lítillar f jöl-
breytni gætir í efnisskránni, og þar af leiðandi
verða slík skrif fremur vandræðaleg, er til
lengdar lætur. Úr þessu þarf að bæta.
Hversvegna leitast gagnrýnendur ekki við
að skrifa skilmerkilega og sanngjarna gagn-
rýni — að draga upp raunhæfa mynd af því,
sem gerist á hljómleikum? Hversvegna eru
áhrifaríkustu lýsingarorð sí og æ notuð eins
og hentugt hálsbindi, sem getur átt við alls-
konar föt í hvaða lit og gæðaflokki sem er?
Ég trúi ekki, að það sé nauðsynlegt fyrir
gagnrýnendur að loka augumun fyrir já-
kvæðri gagnrýni, sem er krafa uppvaxandi
tónlistarmenningar. Sé megináherzlan lögð
á að særa ekki tónlistarmenn með gagnrýni,
heldur örva þá með taumlausu hóli, þó er tón-
listarmönnum meiri hætta búin en margan
grunar.
Þeim, sem ákveður að gerast tónlistarmað-
ur, er mikill vandi á höndum. Tónlistamám
er áreiðanlega miklu erfiðara nú en nokkru
sinni fyrr.
Að því er tekur til tónlistarfræðslu fyrr
á tímum, þá var lögð miklu méiri áherzla á al-
hliða tónlistarmenntun en nú er gert. Þó að
nemandi sýndi sérstaka hæfileika á eitthvert
ákveðið hljóðfæri, þá var ekki þar með sagt,
að önnur hljómlistariðkun væri lögð á hilluna.
Þessa víðtæku reynslu notfærðu tónskáldin
sér sem undirstöðu í verk sín. Kennslu nú á
tímum er hagað á allt annan hátt.
Segja má, að keppzt sé um að gera hvern
nemanda sem hæfastan í einhverri sérgrein,
enda hefur myndazt stærra bil milli atvinnu-
manna og leikmanna en áður var. Til dæmis
er það algengt nú á dögum, að ágætt tónskáld
getur ekki leikið verk sín. Einhverntíma hefði
slíkt þótt tíðindum sæta.
Almenn kennsla í tónsmíði mun vera yngst
allra kennslugreina.
Nú getur hver meðalgreindur maður, gædd-
ur nokkru hugmyndaflugi, lært tónsmíði •—
jafnvel sá, sem hefur enga hæfileika til list-
sköpunar. Tónverk getur verið vel samið án
þess að um listgildi sé að ræða.
Góður kennari fer aftur í tímann með nem-
anda sinn, byrjar sennilega á Bach og kynnir
síðan nemandanum þá möguleika, sem fram
12