Birtingur - 01.07.1956, Blaðsíða 25

R . H . WILENSKI:
Agrip af evrópskri
listasögu
3. List Assyriumanna.
Á níundu og áttundu öld f. Kr. liyggðu Assyríumenn
geysistórar konungshallir og skópu þannig merkilega list.
Hvolfþakið, sem Egvptar þekktu ekki, var notað á þcssar
hallir, cn ekki er enn vitað hvort það var uppfundið af
Assyríumönnum eða Persum, sem bjuggu í námunda við þá.
í list Assyríumanna er vængjaður uxi með mannshöfuð
látinn tákna vald konungsins — er uxi þessi hliðstæður
egypzka sfinxinum.
Á máli þeirra nefnast slíkir likamningar „Kerúbar", og í
bókmenntum Hebrea var orðið notað um vængjaðar Verur
af ýmsu tagi. Sagt er, að Kerúbar hafi verið við hlið
aldingarðsins í Eden eftir syndafallið, i tjaldbúðum Gyð-
inga og í musteri Salómons konungs, þar sem þeir voru
gcrðir af frægasta málmsmið sinnar tíðar, Hiram frá Týru.
Eftir frásögnum að dæma liafa Kerúlrar þessir ýmist
verið gerðir eftir assyrisku Kerúbunum eða cgypzku ó-
freskjumyndunum, sem voru vængjaðir mannslíkamir með
skepnuhöfuð.
Kerúbarnir í ritum Ezekiels hafa t. d. höfuð af manni,
ljóni, uxa og erni.
Úr samsteypu þessara vængjuðu mannskepna verður til
liinn gríski „nikur", eða „sigurgyðjan", og síðan hinn
vængjaði guðsmaður, engillinn, og að lokum það sem
kallað er Kerúbi í dag: nakið barn með fiðrildisvængi.
Assyríumenn virðast liafa orðið fyrstir til að segja sög-
ur sfnar með lágmyndum. Skreyttu þeir hallir sfnar að inn-
an með myndum, er sýndu veiðiferðir og sigurvinninga
konunganna, hvernig dýrin voru drepin í veiðiferðum, og
mennirnir píndir og drepnir í bardögum.
Einkennandi fyrir þessa tegund listar er lágmyndin
„Ljónaveiðin" gerð um 800 f. Kr. og er nú í British
Museum.
Myndhöggvarinn gat mótað af miklu náttúruraunsæi,
og gerði það er hann fékkst við fallin ljónin, þvi að þann
hluta myndarinnar vildi konungurinn hafa eins eðlilegan
og mögulegt var, en konunginn sjálfan varð hann að móta
þannig, að mönnum sta’ði stuggur af honum, og notaði til
þess mjög óraunsæjan og strangan stíl. Af þessu leiðir, að
á þessum sama myndfleti getur að líta tvær hinar mestu
andstæður í myndlistartækni.
LjónaveiOar (7. öld f. It.)