Birtingur - 01.07.1956, Blaðsíða 19

list innan gæsalappa að mér þykir nokkuð
langt gengið að kalla það list. Hins vegar
vildi því miður svo illa til, þegar við vorum að
skoða Tretjakoffsafnið, að beztu nútíðarmál-
verkin höfðu, að því er okkur var sagt, verið
send á sýningu í Feneyjum. Það hefði þó átt
að vera lán í óláni að svo heppilega vildi til,
að um þessar mundir stóð einmitt yfir sýn-
ing á nýjum málverkum í borginni. Fórum við
nú að skoða þessar myndir. En það kom á
daginn að við höfðum farið í geitarhús að leita
ullar. Maður óskaði sér að vera kominn aft-
ur í Tretjakoffsafnið. Þar er þó alltaf meist-
arinn Repin, og af hans myndum verður eng-
inn svikinn, hvort það er mannsmynd, atburð-
ur, landslag. Allsstaðar er þessi sami höfð-
ingsbragur mikils listamanns, sem gefui
manni nýja trú á mannlega viðleitni. Það safn
er ekki lítils virði, sem geymir myndir eftii
slíkan meistara.
Við spurðumst fyrir um hinn heimsfræga
rússneska málara Kandinski, en safnverðir i
Ráðstjórnarríkjunum virðast ekki hafa heyrt
mannsins getið. Erenbúrg kannaðist að vísu
við Kandinski, en talaði um hann eins og út-
lending, fræddi okkur á því að hann hefði
aldrei verið í Rússlandi eftir byltinguna og
engar myndir væru til eftir hann í Ráðstjórn-
arríkjunum. (Þetta mun þó vera misminni
hjá Erenbúrg, því Kandinski var í virðingar-
stöðum í Sovétríkjunum eftir byltinguna og
fór ekki þaðan fyrr en 1921. Fjöldi safna var
skipulagður í Ráðstjórnarríkjunum undir
hans umsjón. Verður líka að teljast ótrúlegt
að hann hafi ekki látið eftir sig neitt af mál-
verkum).
En snúum okkur nú að bókmenntunum.
Erenbúrg er spurður hverju það sæti að ekki
skuli vera nein bókabúð í Moskvu, þar sem
seldar séu nýjar vesturlandabókmenntir. (Til
eru í Moskvu tvær eða þrjár fornsölur, þar
sem hægt er að fá gamlar útlendar bækur).
Erenbúrg: Það eru mjög fáir rithöfundar
í Ráðstjórnarríkjunum, sem geta lesið erlend
mál. Svo þarf líka gjaldeyri til að kaupa bæk-
ur frá Vestur-Evrópu.
(Lengi hef ég velt fyrir mér þessu skemmti-
lega svari, og verða menn að virða mér til
vorkunnar þó að ég hafi ekki enn komizt að
niðurstöðu um, hvernig beri að skilja það).
Þá er haft orð á því, að í auðvaldslöndum
séu rithöfundar jafnan í andstöðu við stjórn-
arvöldin, en svo virðist sem þessu sé öfugt
farið í Ráðstjórnarríkjunum, að þar skrifi
menn frekar til að örfa valdhafana en
gagnrýna þá, séu sama sinnis og valdhafarn-
ir.
Erenbúrg svarar (eins og hann hafi ekki
skilið hvað um var rætt) að rithöfundar eigi
ekki að skrifa um Krústjoff og Búlganín eða
Eisenhower og Dulles, heldur sannar sögur
úr lífinu.
Einhver okkar lætur í ljós þá skoðun að
svo virðist sem vesturlenzkar bækur séu því
aðeins þýddar á rússnesku að í þeim sé póli-
tískur tilgangur (tendens).
Erenbúrg: Þetta er ekki rétt: Gamli mað-
urinn og hafið er mjög vinsæl hér, og ekki er
hún skrifuð til að klekkja á auðvaldinu. Hún
er bara um ellina og hennar líf.
Þá er haft orð á því, að Jean Paul Sartre
og Graham Green hafi ekki verið þýddir
fyrr en þeir hafi beitt penna sínum gegn auð-
valdinu, enda þótt þeir hefðu áður skrifað
góðar bækur.
Erenbúrg kveður það satt vera, en getur
þess, að ástandið hafi verið mjög slæmt í
þessu tilliti meðan kalda stríðið var í algleym-
ingi eða á árunum 1946-1953, nú sé þetta
breytt.
Þegar talið berst að William Faulkner, seg-
ir Erenbúrg, að almenningur í Ráðstjórnar-
ríkjunum mundi ekki skilja þann höfund, þó
að hann yrði þýddur á rússnesku. Sjálfur seg-
17