Birtingur - 01.07.1956, Blaðsíða 37

Sá eini og sanni Hume.
unar, leggjum við öllum ytri veruleika til eiginleikann rúm.
Hann telur einnig, að við skynjum rúmið sem heild. Af
þessum sökum getum við vitað með öruggri vissu, að allir
hlutir, sem við kunnum að kynnast a£ reynslu okkar, hljóta
að vera 1 rúmi. E£ Kant heldur því fram, að við höfum
hugmyndina rúm „á undan allri reynslu", merkja orðin
„á undan" ekki tímaröð, heldur cr átt við rökrænt sam-
band hugtakanna „hlutur" og rúm. Rúm „er á undan"
hlutunum, sem við höfum reynslu af, að því leyti einu,
að það cr rökfræðilega nauðsynlegt skilyrði fyrir þvi, að
við getum haft reynslu a£ lilutunum. Sá eiginleiki skynjun
ar okkar, að hún setur form sitt rúmið á allan ytri Veru-
leika, er að' sjálfsögðu meðfæddur, en þetta merkir ckki,
að hörn skynji rúmið frá fæðingu, áður en þau komast
í kynni við hluti.
Enginn þeirra, sem höfundur tekur til meðferðar fær
óverðskuldaðri meðferð en David Hume, sem Frakkar
kölluðu le bon David. Fríður var David ckki, feitur, stór,
luralcgur, svipurinn sljór og skozki málhreimurinn rusta-
legur. Ég varð því meira en lítið hissa, er óg sá myndina,
sem höfundur birtir með kaflanum um Hume. Menn geta
nú borið saman rétta mynd a£ David við skarpleita glæsi-
mennið í bók Gunnars Dal. Er ekki augljóst, að myndin,
sem Gunnar birtir, er af manni, sem sennilega liefur lifað
um 1830—1840? Ber ekki klæðaburðurinn augljóst vitni
því, að myndin gæti ekki verið af David Hume, sem
andaðist á árinu 1776? Fróðlegt væri að vita, af hverjum
myndin í bók Gunnars er, en ekki tókst mér að grafast fyrir
um það á Scottish National Portrait Gallery, stóru safni
af skozkum andlitsmyndum, sem hefur húsakynni sín hér i
borg. Mistiikin, sem hér um ræðir, eru óafsakanleg, enda
hefði höfundur átt að geta þess, hvar frummyndir af
myndunum í bókinni séu geymdar, og eftir hvern þær
séu.
Þótt slæmt sé, að birta ranga mynd af Hume, er ef til
vill miklu vcrra að rangfæra skoðanir hans, leggja i þær svo
einhliða skilning að einhver stórbrotnasti hugsuður síðari
alda er gerður að liálfgerðum aula. Gunnar segir, að Hume
hafi neitað orsakalögmálinu. Hvílík fjarstæða. „But allow
me to tell you, that I never asserted so absurd a Propos-
StaÖgengill Hutne i bók Gunnars Dal.
35