Vera - 01.10.1988, Blaðsíða 6

Fyrir 10—15 árum síðan hefði manni þótt það saga til næsta bæjar
ef einhver úr vinahópnum hefði gengið í heilagt hjónaband að hefð-
bundnum sið og haldið upp á það með pompi og prakt. Þeirfáu sem
enduðu í höfn hjónabandsins sigldu þangað í kyrrþey með aðstoð
borgardómara, ýmist vegna sparimerkja eða til að friða fjölskyld-
una. Nokkrir kusu reyndarað gera þetta með stæl en fóru þá óhefð-
bundnar leiðir s.s. að lóta allsherjargoðann pússa sig saman að
heið num sið eða gifta sig í nýstárlegum klæðnaði eins og til að
leggja áherslu á að þrátt fyrir vígsluna stæði ekki til að lifa lífinu að
hefðbundnum hætti. Flestir giftu sig alls ekki heldur bjuggu saman og
eignuðust börn og buru án blessunar veraldlegra eða geistlegra yfir-
valda.
„Fyrir 10—15 árum var þörfin til
uppreisnar gegn ríkjandi hug-
myndum ofan á, nú er það þörfin
til aðlögunar."
En tímarnir líða og breytast. Fornir siðir
hata haldið innreið sína að nýju — reyndar
í aðeins breyttri mynd — og ungtfólkgengur
nú hvert í kapp við annað upp að altarinu og
lofar tryggð og trúmennsku fyrir augliti guðs
og að elska hvort annað og virða í hverjum
þeim kjörum sem guð lætur þeim að hönd-
um bera. Hjónavígslan hefur hlotið endur-
nýjaðan kraft og er nú ekkert til sparað til að
gera hana sem veglegasta úrgarði. Brúðar-
mars, hvítur kjóll með slóða, slaufum skrýdd-
ur bíll, herleg veisla, ódauðleg brúðar-
minni, brúðarvals og dýrlegar gjafir, — allt
er þetta ómissandi til að skapa rétta um-
gjörð um þann sáttmála sem hjónaefnin eru
að gera með sér. Brúðhjónin eru miðja al-
heimsins í einn dag og þau eru svo falleg,
rómantísk og hamingjusöm að veislugestir
vikna og við sem aldrei giftum okkurfinnum
fyrir svolitlum trega vegna tækifærisins sem
gekk okkur úr greipum. Okkar ást og sam-
búð var aldrei prísuð með þessum hætti.
En gekk tækifærið okkur úr greipum? Af
hverju giftum við okkur ekki? Var það vegna
þess að við vorum kærulaus og létum hverj-
um degi nægja sín þjáning? Var það vegna
þess að við vorum í prívat uppreisn gegn for-
eldrum okkar og vildum ekki gera þeim það
til geðs að gifta okkur? Var það vegna þess
að við vildum ekki setja neinar hömlur á líf
okkar og tilfinningar og hafa fullkomið frelsi
til ásta?
Kannski á þetta við um einhverja en þau
voru þó mun fleiri sem litu á giftinguna sem
hlekk í mun stærri keðju. Þau litu á hjóna-
vígsluna sem einskonar vígslu inn ( hefð-
bundið samlíf karls og konu þar sem konan
var gift — gefin — en karlinn gekk að eiga
hana. (Kirkjan hefur reyndar ekki farið var-
hluta af jafnréttisbaráttunni því í nýrri hand-
bók presta segir að bæði karl og kona
gangi að eiga hvort annað). Líf í kjarnafjöl-
skyldu var að hefjast þar sem karl og kona
höfðu fyrirfram gefnum hlutverkum að
gegna. I hjónabandi urðu þau eitten hættu
að vera tveir sjálfstæðir einstaklingar eða
svo notuð séu orð guðspjallamannsins
Matteusar: „Fyrir því skal maður yfirgefa
föður og móður og bindast konu sinni, að
þau tvö skulu verða einn maður. Þannig eru
þau ekki framar tvö, heldur einn maður. Það
sem Guð hefur tengt saman, má maður eigi
sundur skilja." (Matt. 19. 4—6) Þetta
,,eina" var í hugum flestra mun fremur karl-
kyns en kvenkyns og því í algerri andstöðu
við jafnréttishugmyndirþesstíma. Við konur
trúðum því að við varðveittum betur sjálf-
stæði okkarog sjálfsforræði í sambúð held-
ur en í hjónabandi.
Jafnréttissjónarmiðin voru þó alls ekki þau
einu sem stóðu í vegi fyrir hjónabandinu. Við
litum líka á brúðkaup sem borgaralegt pjatt
og sem órjúfanlega samofið því neyslukapp-
hlaupi sem við vildum svo gjarnan stöðva.
Við vildum ekki ísskápana og öll bollastellin,
hnífapara-, svefnherbergis- og sófasettin
sem fylgdu brúðkaupsveislunum. Við vildum
ekki eyða offjár i dýran, hvítan kjól sem
hafði glatað hlutverki sínu að brúðkaups-
degi loknum. Við vildum hvorki hömlur né of-
gnótt borgaralegs samfélags. Við vildum
lifa í pappírslausri sambúð byggðri á ást og
gagnkvæmu trausti en ekki á eignarhaldi
manns á manni. Við vildum með lífi okkar af-
6