Vera - 01.10.1988, Blaðsíða 44

hafi mikið að segja með hvaða hugarfari
við heimsækjum aðrar þjóðir, erum við að
leita að því góða eða því neikvæða. Sama
hvort það er heima hjá nágrönnum okkar
eða í Moskvu. Það var athyglisvert að sjá
hve allt var hreint og öll umgengni til fyrir-
myndar. Utan á blokkunum voru sjálfsala-
símar, ég spuröi túlkinn minn hvort þessir
símar væru ekki skemmdir? Hún horfði
undrandi á mig: þetta er okkar eign, hví
skyldum við skemma þá? Mér varð hugs-
að heim. Ég gerði mér grein fyrir því að
uppeldi er þarna í ströngum ramma en ég
held að sú æska sem ég kynntist þarna
væri ekki svona hlý og frjálsleg ef henni
væri ekki mætt af skilningi. Túlkurinn minn
sagði, ef börnin okkar hafa alltaf næg verk-
efni við sitt hæfi, hvort sem er í vinnu,
íþróttum, tónmennt, tómstundaiðju og
annarri tjáningu, hugsa þau ekki um ann-
að. Við erum öll að byggja upp framtíðina.
Þroskaleikföng
Borginni er skipt upp í hverfi sem hafa
sjálfstæða stjórn. Eitt hverfið var jafn fjöl-
mennt og ef allir íslendingar væru þar
saman komnir. Þar varallt, atvinna, heilsu-
gæsla, skólar, barnaheimili, verslanir og
löggæsla. Mérskildist að laun væru um 11
þús. kr. íslenskar á mánuði, en þá væri bú-
ið að draga frá húsaleigu sem er 10 pró-
sent og alla skatta. Það borgar enginn
læknishjálp, barnagæslu, sumarbúðir og
hressingarheimili. Námsfólk fær laun
meðan á námi stendur, ellilífeyrisþegar fá
ellilífeyri 65 ára og þeir sem vinna áfram
borga ekki skatta eða missa kauptrygg-
ingu.
Á þinginu voru starfandi vinnuhópar og
ég kaus að kynnast aðstöðu kvenna og
tækifærum í Sovétríkjunum. Verðandi
mæður fá V2 mánuð fyrir fæðingu og 3
mánuði eftir barnsburð í fæðingarorlof. Ef
þær þurfa að vera lengur eða vilja það fá
þær greitt áfram. Ég kom á barnaheimili,
þar voru ekki vegasölt og rennibrautir
heldur þroskaleikföng og æfingaaðstaða.
Hvert barn átti lítinn gróðurreit með græn-
meti og blómum sem þau voru mjög stolt
af. Okkur var boðið inn og tekið á móti okk-
ur með friðarbrauðhleif með saltkrús, sem
boriö var fram á útsaumuðum dúk. Ég fékk
að taka við þessu af því að ég var lang-
amman í hópnum og börnin dönsuðu og
sungu ömmuljóð, Masuka.
Á barnaheimilinu var læknastofa með
lækni og hjúkrunarkonu. Þarna voru rúm
sem börnin hvíldu sig í eftir mat. Handa-
vinnustofan var litrík með teikningum, leik-
brúðum og alls kyns föndri. Öll umgengni
var frábær. Við vorum leystar út með gjöf-
um blómum og hlýjum faðmlögum. Þessi
dagur mun ylja mér í minningunni.
Við fórum í skinnaverksmiðju þar sem
unnu fleiri hundruð konur. Okkur var mætt
í hlaði með friðarbrauði og saltkrús á
skrautdiski. Við skoðuðum verksmiðjuna
og ræddum við konurnar sem þarna unnu.
Þarna var allt sem stuðlað gat að öryggi og
velferð kvennanna, læknastofa, saunaböð
hárgreiðslustofa, barnaheimili, stór og
björt matstofa, þar sem okkur var boðið
upp á ávaxtasafa, kökur, ávexti og konfekt.
Næsta var farið á heilsuverndarstöð
barna. Yfirlæknir og hjúkrunarlið tók á
móti okkur á tröppunum og buðu okkur
velkomnar. Þau buðu okkur að skoða stað-
inn, þarna var verið að kenna mánaðar-
gömlu barni að synda og þriggja mánaða
gamalt barn synti í kafi til móður sinnar. Ég
hélt niðri í mér andanum þar til barniö kom
upp á yfirborðið, mér fannst þetta svo ótrú-
legt. Læknirinn sagði að ef barnið' lærði
þetta áður en það lærði aö hræðast, væri
þeim það eðlilegt. Þarna var læknastofa
með öll hugsanleg tæki fyrir börn sem voru
heyrnarskert, með asma, ofnæmi, sjón-
skert eða fötluð á annan hátt. Þarna voru
myndir og skreytingar eftir börnin sem
þarna voru. Okkur var svo boðið i ávaxta-
safa, kökur og annað góðgæti og leystar út
með blómum og gjöfum. Ég fékk stóra
dúkku af því að ég var langamma. Þetta
var orðinn langur en stórkostlegur dagur.
Lokadagurinn var nokkuð sem ekki er
hægt að lýsa í orðum. Við mættum í Kreml-
arhöll á kveðjustund í trú um betri heim.
Þarna töluðu konur frá öllum heimsálfum
af svo miklum eldmóði um friðarvon og
sterka samstöðu, hvar sem þær byggju á
hnettinum. Ég held að hver einasta kona í
salnum hafi litið á sig sem ómissandi hlekk
í þeirri lífskeðju sem vill vinna á móti stríði
og kjarnorku.
Eftir hlé voru svo stórkostlegar sýningar
að ég tók þær sem töfra. Börn frá 2ja—15
ára sýndu svo stórkostlega hluti í ræðu,
dans, söng og látbragði að maður stóð
agndofa.
Ég sagði við stöllu mína, þessu þýðir
ekki að leyna þegar við komum heim.
Þetta voru töfrar þeirrar æsku sem allt hef-
ur verið gert til að þroska og skilja af alúð.
Þau komu fram í búningum, sýndu dans
og söng allra þjóða. Svið og skreytingar
voru svo margbrotnar og fallegar að furðu
sætti. Blóm og Ijósadýrð fléttuðu saman
fegurð og yndisþokka barnanna sem voru
engu lík. Mér var hugsað heim til okkar litla
lands, Þjóöleikhúsið var allt i einu orðið svo
lítið, sem var það stærsta áður en ég sá
þetta. í huga mínum fæddist sú von að
þrátt fyrir smæð mættum við gera hlutverk
okkar fallegt í þágu æskunnar.
Hvers vegna þarf það að kosta svo mikið
fyrir æskuna að geta lært að tjá sig. Þarna
var á ferðinni tjáning sem ég vildi að væri
sjálfsagður þáttur í uppeldi æskunnar,
sem við brjótum niður í stað þess að
styrkja. Að það skuli kosta of fjár að læra á
hljóðfæri eða fara í söngnám. Víst er það
hlutverk sem gæti bjargað barni frá glötun.
Við skulum taka þessar greinar inní skóla-
námið. Það mundi færa æskunni meira en
Sturlunga.
Þjáningar og svívirðingar
Að loknum þessum stóra degi var ég
orðin þreytt og þráði að komast heim á hót-
el að hvíla mig. Þegar ég kom á hótelið var
þar allt á ferð og flugi. Konurnar á minni
hæð, sem voru flestar blökkukonur voru
búnar að koma sér fyrir í holinu og voru að
halda uppá síðasta kvöldið, en þær ætluðu
heim aö morgni næsta dags.
Þó við værum búnar að vera þarna sam-
an allan tímann var eins og skyndilega
opnuðust allra hugir. Konur sem voru bún-
ar að vera í fangabúðum, andlega og lík-
amlega svívirtar og áttu eins von á því að
verða skotnar þegar þær kæmu heim, ef
það fréttist að þær hefðu verið á þinginu.
Ein hafði fengið að hafa barnið sitt þar til
það var tíu ára en þá var það tekið frá henni
og hafði hún ekkert af því frétt síðan. Þá
voru þarna konur sem höfðu verið í fanga-
búðum og voru nú að leita ættingja sinna.
Margar voru með ör og áverka á líkömum
sínum. Ein þeirra sagði: Sár á skrokknum
gróa, en þau andlegu gróa ekki. Það var
ofar mínum skilningi hvað þessar konur
áttu mikið af kjarki og ofurmannlegu þreki
miðað við þær þjáningar og svívirðingar
sem þær höfðu mátt þola. Þetta er okkar
síðasta kvöld hér, sagði ein, njótum þess
að vera saman. Og við nutum þess svo
sannarlega. Við lögðum saman í púkk,
kökur, vín og konfekt. (Ég átti konfekt, kök-
ur og blóm, sem ég hafði fengið á ferðum
mínum og var svo heppin að hafa keypt
sérríflösku sem nú kom sér vel.) Konurnar
voru með segulbandstæki og spiluðu nú
tónlist frá heimalöndum sínum. Það var al-
veg frábært að sjá þær dansa. Ein fullorðin
blökkukona sýndi dans frá heimalandi
sínu. Við grétum af hlátri að sjá þessa
gömlu konu tjá sig af hjartans list. Það voru
klökkar kveðjur er viö skildum seint um
kvöldið. Við óskuðum þess allar að geta
hist á næsta friðarþingi og haldið áfram að
vinna að friði og náð þeim árangri sem við
stefndum að, öllum til blessunar.
Nú var komið að lokum. Ég settist uppá
herbergi og fór yfir í huganum hvað ég
hafði lært á þessum dögum. Það var svo
mikið að ógerningur var að gera sér grein
fyrir því á stuttum tíma. En ég gerði mér
grein fyrir því að sá fjársjóður sem ég hafði
safnað í hugann gæti enst mér í minning-
unni til æviloka og ég gæti flett þar upp
eins og í bók sem ég yrði aldrei þreytt á að
lesa.
Ég kvaddi Moskvu með þakklæti og
fann inní mér að þarna er þjóð sem ég get
treyst til góðra verka í þágu friðar.
Ég hugsaði líka um það hvað við íslend-
ingar gætum lært af þessu þjóðfélagi.
Þjóðfélagið okkar er í svo mikilli brotalöm í
dag að ég vildi óska að við gætum eitthvað
af þessu lært. Margir hugsa kannski sem
svo að þessi aumingja kona sem fór til
Moskvu hefur verið heilaþvegin. Hún trúir
á allt sem hún sá og heyrði af svo tak-
markalausri einlægni, sem ekki getur stað-
ist. En hverjar sem skoðanir annarra eru
biður hún guð að gefa öllum frið og skiln-
ing allra þjóða. Ömmu-klúbbarnir á þing-
inu í Osló sýndu okkur að þær gátu margt
þó gamlar væru.
Laufey Jakobsdóttir
44