Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Blaðsíða 84

—— Visitala neysluverðs (vinstri ás)
12 mán. vísitala neysluverðs án húsnæðis (vinstri ás)
br. (%) __ Gengisvísitala, mánaðarieg meðaltöl (hægri ás)
31/12 '91
= 100
128
124
120
116
112
108
Verðbólga og gengi krónunnar
janúar 2004 - apríl 2006.
HeimildinHagstofa Islands og Seðlabanki
íslanHs
Aukinn hagvöxtur undanfarin ár hefur eirtnig haft
áhrif til að mat á spennu í hagkerfinu hefur breyst.
Nú er gert ráð fyrir að framleiðsluspenna hafi verið
meiri þessi ár en áður var talið.
Umsvif hins opinbera voru með minna móti árið
2005. Fjárfesting hins opinbera dróst saman um
13,5% að raungildi og vöxtur samneyslunnar var
um 3,2%. Þar af var vöxtur samneyslu ríkissjóðs og
almannatrygginga 2,3%, sem er í samræmi við lang-
tímamarkmið ríkisfjármála.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 3,2% árið 2004 og
4% árið 2005. í nokkur skipti mældist verðbólgan
yfir efri mörkum verðbólgumarkmiðs Seðlabanka
Islands á árinu 2005. Aukin verðbólga er aðallega
rakin til hækkandi fasteignaverðs en reiknaður hús-
næðisliður vísitölunnar hækkaði um 9% árið 2004
og ríflega 22% árið 2005. Án húsnæðisliðar mældist
verðbólga neysluverðs um 2,1% árið 2004 og 0,9%
árið 2005.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna hefur aukist umtalsvert síðustu ár. Þannig
jókst kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann um 3,2% árið 2004 og tæplega 4% árið 2005.
Þrátt fyrir vaxandi verðbólgu hefur kaupmáttur tímakaups vaxið undanfarin misseri.
Atvinnuleysi hefur minnkað hröðum skrefum eða úr rúmlega 3% af mannafla árið 2004
í 2,1% árið 2005. Þrátt fyrir lítið atvinnuleysi hefur spenna á vinnumarkaði verið með
minna móti í yfirstandandi uppsveiflu. Virðist sem mikill innflutningur á erlendu vinnu-
afli hafi haft áhrif til að draga úr launaskriði.
Þjóðarútgjöld
Einkaneysla
Einkaneysla jókst um 11,9% að magni til árið 2005 miðað við fyrra ár en á sama tíma hefur
mannfjöldi aukist um 1,1%. Margir samverkandi þættir hafa átt sinn þátt í því að knýja
áfram neyslu heimila. Fyrst ber að nefna aukinn kaupmátt ráðstöfunartekna sem hefur
undanfarin ár farið vaxandi á sama tíma og atvinnuleysi hefur farið minnkandi.
Breytingar á húsnæðislánamarkaði haustið 2004 juku fjárhagslegt svigrúm einstaklinga
með auknu aðgengi þeirra að lánsfjármagni með lægri vaxtakjörum og lengri lánstíma.
Stór hluti heimila skuldbreytti eldri lánum í ný þegar þessar breytingar áttu sér stað.
Reiknað er með að greiðsluþyrði nýrra húsnæðislána hafi minnkað um allt að 16% í lok
árs 2004 frá árslokum ársins 2003. Heimilin nýttu lægri greiðslubyrði til að fjárfesta í
dýrari fasteignum og til að auka neyslu. Sterk staða íslensku krónunnar hafði jafnframt
mikil áhrif til að auka eftirspurn heimila eftir innfluttum neysluvörum og fólksbifreiðum
en innflutningur á fólksbifreiðum jókst um 55% milli áranna 2004 og 2005. Þá átti hækkun
eignaverðs á síðasta ári einnig þátt í að auka neyslu heimilanna. Samkvæmt Fasteigna-
mati ríkisins hækkaði fasteignaverð að meðaltali um 35% á árinu 2005 miðað við fyrra ár
en þróun fasteignaverðs hefur áhrif á veðhæfni eigna og eigendur geta nýtt sér hækkun
fasteignaverðs til frekari lántöku, m.a. til að fjármagna frekari neysluútgjöld. Samhliða
hækkun fasteignaverðs hækkuðu hlutabréf í Kauphöll íslands og árið 2005 hækkaði
úrvalsvísitalan um 40% að meðaltali miðað við fyrra ár. Á heildina litið má því segja að
síðasta ár hafi verið mjög gott ár fyrir íslensk heimili.