Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Blaðsíða 313

tilheyrir „hlutveruleikanum". Þegar það er notað um dóma og hugmyndir er átt við þann
sem er „ótruflaður af eigin tilfinningum" eða „persónulegum löngunum" og því „raun-
sannur".41 vandasömum úrlausnarefnum getur hlutlægni verið mikil dyggð, en vandinn
er að þegar kemur að samstarfi fólks getur hlutlægni vikið fyrir ómeðvitaðri huglægni.
Hlutlægnishyggja er sú skoðun að til sé sannleikur eða gildi sem ekki eru afstæð.
Vissulega hníga rök að því að slíkur sannleikur sé til, t.d. eru 2 plús 2 líklega 4;
annaðhvort erum við að skrifa þessa grein eða við erum ekki að skrifa þessa grein og
margt bendir til að bein lína sé stysta leiðin milli tveggja punkta. Þetta er gott og blessað
og skoða má talsverðan hluta veruleikans út frá slíkum hlutlægum forsendum. Hins-
vegar er það svo að við höfum tilhneigingu til að hafa bjargfasta tiltrú á ágæti og algildi
eigin hugmynda og skoðana og í flestum málum, ekki síst í álita- og deilumálum, mótast
sannleikurinn af huglægri afstöðu okkur. Þannig getur það gerst í hópstarfi að fólk sjái
ekki bestu mögulegu lausnina með tilliti til hagræðingar, ábata, eða skipulags, vegna þess
að það þjónar einhverjum mjög svo huglægum forsendum einstaklinga innan hópsins
eða hópaflslegum hagsmunum hópsins sem slíks.
Það er að okkar mati mjög áhugavert að skoða verkefnastjórnun í þessu ljósi og beina
athygli að þeim huglægari verkefnum sem sjálfið, þ.e. sú virkni sem ákvarðar grunntil-
finningu okkar fyrir okkur sjálfum, þarf að vinna að á sama tíma og það reiknar, mælir,
breytir, byggir og reynir að stjórna á grundvelli hlutlægs mats.
Hlutlægni í verkefnastjórnun
I gegnum tíðina hefur safnast mikil þekking um það hvernig best verði staðið að
framkvæmd verkefna. Þá hafa verið þróaðar aðferðir við að ákvarða hvers vegna skuli
ráðast í eitt verkefni fremur en önnur. Þessar aðferðir taka tillit til kostnaðar, fórnarkostn-
aðar, ávinnings og áhættu og á grundvelli þessa má meta vænlegasta kostinn með því að
taka tillit til vænts ávinnings af rekstri á niðurstöðu verkefnsins. Þegar búið er að ákveða
að ráðast í tiltekið verkefni þarf að skilgreina það nákvæmlega, greina þætti í umhverfi
sem hafa áhrif á það, ákvarða áfangaskiptingu, áhersluatriði, stjórnskipulag og hlutverk
allra þeirra sem koma að verkefninu. Þá þarf að sinna markmiðasetningu, sundurliðun í
verkþætti og ákvarða þá mælikvarða sem styðjast á við í árangursmati, framkvæmd og
eftirfylgni.
Markviss áætlanagerð um m.a. umfang verkefnis, kostnað þess og tíma er lykilforsenda
þess að vel takist til í sjálfri framkvæmdinni. Þegar verkefni hefur verið skilgreint er það
þrotið niður í viðráðanlegar einingar; einstaka þætti sem þarf að vinna innan
verkefnisins, og loks er búin til heildstæð tímaáætlun á þessum grunni. Til eru ýmsar
aðferðir við að gera nákvæmar tímaáætlanir og meta stofnkostnað og fjárstreymi.
Verkefni eru margbreytileg, sum eru einföld á meðan önnur eru gríðarlega umfangsmikil
og flókin. í nútímalegri verkefnastjórnun er tölvutækni og upplýsingatækni beitt við alla
þætti áætlanagerðar, stjórnunar og samhæfingar verkefna. Upplýsingatækni getur líka
skipað stóran sess í sjálfri verkefnisvinnunni og á undanförnum árum hefur mikil þróun
átt sér stað í hagnýtingu Netsins sem hefur líka opnað áður óþekkta möguleika í sam-
starfi fólks.
Útboð framkvæmda og eftirlit með framkvæmd eru mikilvægir þættir á borði verkefna-
stjóra, svo og ákvarðanir um samskipti verkkaupa og verksala. Stundum er stuðst við
samskiptareglur sem mótast hafa í viðskiptum aðila en stundum þarf að semja um þær
sérstaklega. Þessir samningsskilmálar, ásamt sértækum upplýsingum um verkefnið,
mynda útboðsgögn og þegar samningur liggur fyrir þarf verkkaupi að fylgjast með
framkvæmd hans til að tryggja að markmið um gæði, tíma og kostnað náist. I gegnum
allt verkefnið þurfa hlutaðeigandi að vera sívakandi fyrir síbreytilegu umhverfi
verkefnisins; þeir þurfa að gera sér grein fyrir áhættuþáttum sem geta ógnað því og á
hverjum tíma leita leiða til að draga úr þeirri áhættu.
4 Islensk orðabók - Þriðja útgáfa, aukin og endurbætt, Edda, Reykjavík 2002.609.
Tækni- og vísindagreinar i311