Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Blaðsíða 284
vægari en umhverfisáhrifin, heldur að verið sé að
nota stóran hluta af árlegri auðlindanotkun í
Danmörku til umræddrar vegaframkvæmdar. Sem
dæmi er notkun innflutts steinefnis frá
Svíþjóð/Noregi tæplega 3.000 PE og þýðir það að til
framkvæmdarinnar er notað 0,06% af árlegum inn-
flutningi steinefnis frá Svíþjóð/Noregi (þ.e. 3.000
einstaklingsjafngildum af 5.400.000 einstaklings-
jafngildum Danmerkur). Til framkvæmdarinnar er
notuð 3.000 PE af innlendum malarefnum, sem
þýðir að u.þ.b. 0,06% af öllu því malarefni sem
unnið er á einu ári í Danmörku er notað til fram-
kvæmdarinnar. Notkun hráolíu, kola og jarðgass er
til raforkuframleiðslu og notkun eldsneytis, en
notkun mangans og járns er til framleiðslu vegriðs
úr stáli. Sú auðlindanotkun sem hefur flest einstaklings jafngildi er áhrif vegsöltunar á
grunnvatn, en notkun 3,74 tonna af vegsalti á ári í 100 ár á hvora akrein fyrir sig getur
mengað jafnmikið af grunnvatni eins 15.000 Danir nota árlega.
Af ofangreindu má sjá að bæði uppbygging vegarins og viðhaldsáætlanir eru mjög frá-
brugðnar því sem tíðkast í íslenskri vegagerð. Til dæmis er gert ráð fyrir hjólreiða-
stígum beggja megin við veg. Enn fremur er þykkt vegarins, og þá sérstaklega þykkt
malbikslaganna, mun meiri, auk þess sem flytja þarf mikið magn efnis frá malarnámu í
nokkurri fjarlægð frá veginum. Aftur á móti gæti fjarlægð til malbiksverksmiðju verið
töluvert lengri á íslenskum þjóðvegum. Einnig er viðhaldsþörfin á malbikinu mun
minni en þekkist á íslandi og getur þar veðrátta og nagladekkjanotkun haft töluvert að
segja. Gera má ráð fyrir að umhverfisáhrif vetrarþjónustunnar geti verið töluvert meiri á
Islandi og þá sérstaklega vegna snjómoksturs. Allt þetta þýðir að ekki er hægt að yfirfæra
beint niðurstöður vistferilsgreiningar, sem sýndar eru hér að neðan fyrir danskan
þjóðveg, á íslenska vegi þó hægt sé að styðjast við þær upplýsingar sem fyrir eru í
ROAD-RES hugbúnaðinum til þess að framkvæma vistferilsgreiningu á íslenskum
vegum.
Urðun eða endurnýting gjalls
Eituráhrif á vistkerfi (jarðvegur)
Eituráhrif á vistkerfi (vatn)
Eituráhrif á fólk (jarövegur)
Eituráhrif á fólk (vatn)
Eituráhrif á fólk (andrúmsloft)
Súrt regn
Næringarefnaauögun
Virkni sólarljóss til myndunar ósons
Gróöurhúsaáhrif
Eins og fram kom í inngangi greinarinnar er gjall frá sorpbrennslu notað til vegagerðar í
Danmörku, bæði sem neðra burðarlag/burðarhæf fylling í minni vegi eða sem fyllingar
í vegi og hljóðmanir. Hægt er að nota ROAD-RES hugbúnaðinn til þess að svara
spurningunni „hver eru umhverfisáhrifin af því að
endurnýta gjallið í stað þess að urða það"? Og í fram-
haldi af því að spyrja sig spurningarinnar „hvað
þýðir endurnotkun gjallsins fyrir umhverfisáhrif þess
vegar sem fjallað var um hér að ofan"l Eins og fram
kemur á mynd 7 sýndi greiningin fram á að þegar
umhverfisáhrifin eru skoðuð yfir 100 ára tímabil er
lítill munur á umhverfisáhrifum urðunar og endur-
nýtingar gjalls; umhverfisáhrifin verða heldur meiri
við endurnýtingu vegna þess að útskolun þung-
málma frá gjalli í vegi er meiri en frá gjalli í urðunar-
stað. En þegar borin eru saman umhverfisáhrif
vegar með og án gjalls frá sorpbrennslu sést harla
lítill munur á umhverfisáhrifum vegarins. Þetta þýðir
að umhverfisáhrif annarra þátta í vistferli vegar með
gjall frá sorpbrennslu, s.s. jarðvinna, framleiðsla mal-
biks og viðhald malbiks og vetrarþjónusta, eru
þýðingarmeiri en umhverfisáhrif vegna útskolunar á
þungmálmum og söltum frá gjallinu.
□ Uröun ■ Endurnýting I vegagerö
Mynd 7. Umhverfisáhrif við urðun og endur-
nýtingu 4400 tonnum af gjalli frá sorp-
brennslu (sem er það magn sem þarf til ef
endurnýta á gjall sem neðra burðarlag/burð-
arhæffylling undlr akreinar á 1 km þjóðveg).
2 8 21 Arbók VFl/TFl 2 00 6