Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2004, Blaðsíða 29

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XVI. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
tveggja bólgusjúkdóma í ristli, það er collagenous colitis og lymp-
hocytic colitis. Sjúkdómsgreiningin fæst eingöngu með smásjár-
skoðun á sýnum sem tekin eru úr ristilslímhúð. Eitt helsta einkenni
þeirra er vatnsþunnur niðurgangur. Engar langtímarannsóknir á
sjúkdómnum eru fyrirliggjandi og því lítið vitað um afdrif sjúk-
linga og náttúrulegan gang sjúkdómsins. í rannsókn sem gerð var
á öllum sjúklingum á íslandi, sem greindust með smásæjar ristil-
bólgur á tímabilinu 1995-1999, var sýnt fram á hátt nýgengi þessa
sjúkdóms hérlendis samanborið við aðrar þjóðir (Agnarsdóttir M,
et al. Collagenous and Lymphocytic Colitis in Iceland. Dig Dis Sci
47; 2002: 1122). Meðalnýgengi fyrir collagenous colitis var 5,2/105
á tímabilinu og fyrir lymphocytic colitis 4,0/105. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að kanna afdrif, meðferð og ástand þeirra sjúklinga
sem greindust með smásæja ristilbólgu 1995-1999.
Efniviður og aðferðir: Haft var samband með kynningarbréfi og
síðan símleiðis við alla eftirlifandi sjúklinga og upplýsinga aflað
varðandi núverandi sjúkdómseinkenni, lyfjameðferð og notkun á
bólgueyðandi gigtarlyfjum. Jafnframt voru sjúkraskrár kannaðar til
að fá upplýsingar um sjúkrasögu og meðferð.
Niðurstöður: Af þeim 125 sjúklingum sem greindust með smásæja
ristilbólgu á tímabilinu 1995-1999 voru 99 á lífi. Meðalaldur eftirlif-
andi sjúklinga var 71,1 ár. Konur voru 84 talsins og karlar 15.
V 16 Faraldsfræði einkenna vélindabakflæðis á íslandi
Borgþór Björnsson'-2, Ásgeir Theodórs1-2
'Meltingarsjúkdómadeild St. Jósefsspítala Hafnarfirði, 2Landspítali
bergthb@mmedia.is
Inngaugur: Brjóstsviði og nábítur eru megineinkenni vélindabak-
flæðis meðal fullorðinna. Mikil einkenni skerða lífsgæði og vélinda-
bakflæði er tengt við öndunarfærasjúkdóma, háls-, nef- og eyrna-
sjúkdóma, bijóstverki, glerjungseyðingu og krabbamein í neðri hluta
vélinda. Markmið þessarar rannsóknar var að kortleggja þennan
sjúkdóm meðal Islendinga.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn var 2000 íslendingar á
aldrinum 18-75 ára sem valdir voru af handahófi úr þjóðskrá. Upp-
lýsingar um rannsóknina voru sendar með bréfi. í kjölfar þess var
hringt í þátttakendur og þeir spurðir um einkenni bakflæðis, tengd
heilbrigðisvandamál og lífsgæði.
Niðurstöður: Af 1774 einstaklingum tóku 1515 (85,4%) þátt í
rannsókninni. Tæplega 40% (603) höfðu fundið fyrir brjóstsviða
undangengið ár. Af þeim höfðu 26% fengið brjóstsviða mánaðar-
lega, 14% vikulega, 11% tvisvar í viku eða oftar og 4% daglega.
Rúmlega 31% þátttakenda höfðu fundið fyrir nábít undangeng-
ið ár. Einkenni vélindabakflæðis tengjast háum þyngdarstuðli,
þungun, feitum og bragðsterkum mat. Öndunarfæraeinkenni,
glerjungseyðing, kyngingarvandamál, hæsi, mikil munnvatnsmynd-
un og svefntruflanir eru algengari meðal þeirra sem hafa tíðan
brjóstsviða. Tæplega 38% þeirra sem hafa tíðan brjóstsviða hafa
leitað læknis vegna þess en einungis 14,5% þeirra eru undir eftirliti
læknis, 63% hjá meltingarsérfræðingum og 37% hjá heimilislækn-
um. Innan við helmingur þeirra sem hafa brjóstsviða hafa notað lyf
vegna þess, 75,6% þeirra sem hafa tíðan brjóstsviða og 42% þeirra
sem hafa minni einkenni.
Alyktanir: 1) Einkenni vélindabakflæðis eru algeng á íslandi. 2)
Einkenni vélindabakflæðis tengjast öndunarfæraeinkennum, ein-
kennum frá hálsi og munnholi og svefntruflunum. 3) Innan við
helmingur þeirra sem hafa einkenni vélindabakflæðis hafa tekið lyf
vegna þess.
Þakkir: Rannsóknin var styrkt af AstraZeneca.
V 17 Ætisár í vélinda. Sjúkratilfelli
Nick Cariglia1, Valur Guðmundsson2
'Speglunardeild, 2lyflækningadeild FSA
svcilur@fsa.is
Þriggja ára drengur drengur sem er færður á slysadeild um það bil
20 mínútum eftir að hafa drukkið mjög basískan hreinsilög (pH 14).
Drengurinn kastaði strax upp og vildi ekki drekka eða kyngja eftir
það. Stöðugur (stable) í lífsmörkum. Neitaði að kyngja og slefaði
stöðugt. Lungnahlustun var hrein.
Gerð var bráðasvæfing og magaspeglun sem sýndi ætisár af
gráðu II-III. Flagnandi slímhúð og skánir. Slímhúðarskánirnar
voru skolaðar burtu með vatni og einnig skrældar burt með
bíopsíutöngum (þessari meðferð hefur ekki verið lýst áður).
Drengurinn náði sér að fullu án varanlegs skaða.
Bakgrunnur: Ætisár geta verið hvort heldur af völdum sýru eða
basa. Basar valda oftar alvarlegum ætisárum en sýrur. Dánartíðni
vegna ætisára í vélinda hafa minnkað mjög á síðustu 20 árum, úr
um 20% niður í um 1%.
Tveir þriðju hlutar þolenda eru börn undir sex ára aldri.
Ætisár eru flokkuð eftir útliti við speglun í fjögur stig.
Meðferð: Markmið meðferðar er að koma í veg fyrir rof, herslis-
myndanir og vélindaþrengsli og fer meðferðin eftir stigunargráðu.
Auk okkar meðferðar eru aðrir meðferðarþættir; sterar, sýklalyf,
heparín, hlutleysing efna, víkkun vélinda og stoðnet. Seinkomnir
fylgikvillar eru maga- og vélindaþrengsli. Hjá þeim sem greinast
með krabbamein í vélinda er fyrri saga um ætisár hjá í 1-7% sjúk-
linga.
V 18 Magabolsbólgur og H. pylori
Fjölnir Elvarsson1, Ingi Þór Hauksson2, Nick Cariglia1, Þorgeir Þorgeirsson1
'Fjórðungssjúkrahúsið Akureyri, 2Sykehuset Buskerud HF, Drammen, Noregi
fjolnir@fsa.is
Tilgangur: Magabolsbólga er algeng greining og rannsóknir hafa
sýnt að um 25% sjúklinga sem fara í magaspeglun fá þá greiningu.
Markmið rannsóknar var að skoða sjúklinga með greininguna
magabolsbólga og gera nákvæmari greiningu á orsakaþáttum.
Efniviður og aðferðir: Sjúklingar eru valdir úr tölvuskrá á vefja-
sýnum sem koma á árunum 1994-1998 á meinafræðideild FSA. Um
er að ræða magasýni frá magabolshluta sem hafa vefjagreininguna
langvinn bólga. Eitt hundrað sjötíu og tveir sjúklingar uppfylltu
Sidney-vefjaskilmerki. Sjúklingar skiluðu sýni í blóðrannsókn til
ýmissa mælinga auk öndunarsýnis til mælingar á Helicobakter.
Niðurstöður: Meðalaldur 71 ár (24-99 ára), karlar voru 57%.
Algengasta orsökin var H. pylorí, eða 39%. Nokkur fylgni er á milli
virkrar/bráðrar bólgu og að vera H. pylorí jákvæður, einkum ef
einungis er til staðar langvinn magabólga án atophria eða vefjaum-
myndunar (metaplasia). Atrophia er marktækt meiri ef til staðar
eru anti parietal mótefni. Engin tengsl eru á milli anti parietal mót-
efna og anti míkrósómal mótefna. Einstaklingar með atrophia eða
metaplasia hafa hærra meðaltalsgastríngildi samanborið við þá sem
Læknablaðið/Fylgirit 49 2004/90 29