Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2004, Blaðsíða 30

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XVI. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
hafa einungis langvinna bólgu, (p=0,02) og einnig þeir sem hafa
langvinna bólgu borið saman við þá sem hafa virka bólgu (p=0,003).
Ekki var marktækur munur á gastríngildum milli H. pylori jákvæðra
og neikvæðra. Það er marktækt hærra gastríngildi hjá þeim sem
eru með mótefni fyrir parietal frumum (p=0,0003). Ekki er munur
á gastríngildum hjá þeim sem eru með eða án skjaldkirtilsmótefna-
vaka (p=0,8).
Alyktanir: Sterkar líkur eru á því að H. pylori eigi einhvern þátt í
myndun á magabolsbólgu og tengdum fylgikvillum í stórum hluta
sjúklinga okkar. Hugsanlegt er að gastríngildi segi til um vefjafræði-
lega stigun magabolsbólgu.
V 19 Hönnun á meðferðarferli og tilvísunarkerfi í apóteki
fyrir sjúklinga með meltingarónot
Halldóra Æsa Aradóttir1, Moira Kinnear2
'Þjónustudeild lyfjasviðs LSH, 2University of Strathclyde, Skotlandi
annaig@landspitali. is
Inngangur: Meltingarónot (dyspepsia) eru algeng og hrjá allt að
40% fullorðinna á ári hverju. Um helmingur þeirra tekur lyf til að
minnka einkennin (bæði lausasölulyf og lyfseðilsskyld lyf) en hins
vegar fer einungis fjórðungur af þolendum til heimilislæknis á ári.
Til eru heimildir fyrir því að ráðleggingar lyfjafræðinga við sölu á
lausasölulyfjum auki heilsutengd lífsgæði og séu að auki vel metnar
af sjúklingum. í Skotlandi hafa komið út gagnrýndar leiðbeiningar
um meðhöndlun á meltingarónotum og einnig hefur verið gefin út
áætlun um lyfjafræðilega umsjá sem byggir á góðu samstarfi milli
lækna og lyfjafræðinga. Af þessum ástæðum var ákveðið hanna
eyðublöð fyrir lyfjafræðinga í apótekum til að nota við meðhöndlun
meltingarónota.
Efniviður og aðferðir: Hannað var meðferðarferli sem samanstóð
af flæðiriti og matsformi fyrir lyfjafræðinga til notkunar í apóteki
fyrir sjúklinga með meltingarónot. Gert var ráð fyrir að lyfjafræð-
ingurinn myndi ávísa histamínviðtækjablokkum, sýrupumpuhemj-
urum og sýklalyfjameðferð ef þörf væri á, ásamt því að framkvæma
blásturspróf (urea breath test) til að athuga hvort viðkomandi væri
með H. pylori sýkingu. Einnig var hannað eyðublað til að nota ann-
ars vegar sem tilkynningu til lækna um meðferðarlok og hins vegar
sem tilvísun ef meðferðin í apótekinu tókst ekki. Viðhorf og hugs-
anlegar takmarkanir voru könnuð meðal lyfjafræðinga og heimilis-
lækna með rýnihópaumræðum og viðtölum.
Helstu niðurstöður: Meðferðarferlinu og tilvísunarkerfinu var
breytt samkvæmt athugasemdum frá þátttakendum. Allir þátttak-
endurnir voru sammála því að lyfj afræðingar gætu ávísað áðurnefnd-
um lyfjum og prófað fyrir H. pylori sýkingu. Þeir annmarkar sem
þátttakendurnir fundu á hugmyndinni voru meðal annars að lyfja-
fræðingar mega ekki ávísa lyfjum og þeir hafa takmarkaðan aðgang
að gögnum sjúklings, einkenni sjúkdómsins oft óljós, skortur er á
næði til að ræða við sjúklinga og sjúklingar eru ekki skráðir í apó-
tek.
Alyktanir: Þeir lyfjafræðingar og læknar sem tóku þátt í rannsókn-
inni sýndu jákvæð viðhorf gagnvart meðhöndlun á meltingarónot-
um í apótekum. Þátttakendur minntust á hugsanlegar takmarkanir
sem vinna þarf bug á áður en líkan sem þetta verður sett af stað í
apótekum.
V 20 Ristilþrengsli af völdum bólgueyðandi lyfja
Hjörtur Fr. Hjarturson'. Nick Cariglia', Jóhannes Björnsson2
'Fjórðungssjúkrahúsið Akureyri, 2Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði
hjortur@fsa.is
Sjúklingur er 68 ára gamall karlmaður með slitgigt sem innlagður
var á bæklunardeild FSA til gerviliðsaðgerðar á mjöðm. Fyrir
aðgerðina fannst járnskortsblóðleysi. Aðgerð var frestað á meðan
skýringa blóðleysis var leitað. Frekari rannsóknir leiddu í ljós sára-
myndanir í ristli með himnulíkum þrengingum. Vöru hlutar ristilsins
og dausgarnar fjarlægðir með skurðaðgerð. Meinafræðirannsókn
leiddi í ljós ristilþrengsli af því tagi sem lýst hefur verið eftir töku
bólgueyðandi lyfja (NSAIDs). Sjúklingur hafði tekið díklófenak í
um það bil eitt og hálft ár fyrir komu vegna verkja frá mjöðmum.
Áður hefur verið lýst um það bil 30 tilfellum sárasjúkdóms í ristli
með hringlaga þrengingum af völdum bólgueyðandi lyfja. í ljósi
þess að notkun bólgueyðandi lyfja sem ná hámarksþéttni í sermi
á löngum tíma eða frásogast í fjarhlutum meltingarvegs, eykst má
búast við að tilfellum sem þessum fjölgi á næstu árum.
V 21 Arfgerð Helicobacter pylori hjá íslendingum
Hallgrímur Guðjónsson', Leen-Jan van Doom2, Bjami Þjóðleifsson'
'Lyflækningasvið 1 LSH, 2Delft Diagnostic Laboratory, Delft, Hollandi
bjarnit@landspitali. is
Inngangur: Samband H. pylori við sjúkdóma í maga og skeifugöm er
vel þekkt (magasár, skeifugamarsár og magakrabbamein) en mein-
gerð er ekki að fullu skihn. Einungis um 15% þeirra sem sýkjast fá
sjúkdóm en um 85% em með einkennalausa væga slímhúðarbólgu í
maga. Margir þættir valda þessum breytileika meðal annars arfgerðir
H. pylori og mismunandi ónæmissvar þeiiTa sem sýkjast. Þrjár arfgerð-
ir H. pylori hafa sterka fylgni við sjúkdóma, Cag-A, VacA-sl og iceAl.
Algengi arfgerðanna er mismunandi milli þjóða og það er einnig að
breytast vegna upprætingar á þeim stofnum sem valda sjúkdómum.
Tilgangur: Að kanna algengi Cag-A, VacA-sl og iceAl í íslenskum
H. pylori stofnum.
Efniviður og aðferðir: H. pylori ræktum var gerð hjá 42 óvöldum
sjúklingum sem fóru í magaspeglun á tímabilinu nóvember 1997
til mars 1998. Tilgangur ræktunar var að kanna lyfjanæmi H. pylori
hjá íslendingum. Stofnarnir voru geymdir og síðan arfgreindir með
PCR aðferð og raðgreiningu. Til viðbótar við ofannefnd þekkt
meingen voru einnig mældir undirflokkar af VacA arfgerðinni og
iceA2.
Niðurstöður:
Arfgeró Fjöldi %
Cag-A 16 38
iceAl 17 40
iceA2 25 60
VacA-sla ml 6 14
VacA sla m2a 35 83
VacA s2 m2a 1 2
Ályktanir: Algengi meingenastofna /7. pylori á íslandi er fremur
lágt en svipar til algengis í Norður-Evrópu. Algengi Cag-A stofna í
þessari rannsókn er hærra en algengi mælt með mótefnum í sermi
sem kynnt er í öðru erindi.
30 Læknablaðið/Fylgirit 49 2004/90