Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2004, Blaðsíða 40

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XVI. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
sjúkrahúsa hefur aldrei áður verið gerð. Reynsla og viðhorf heil-
brigðisstarfsfólks og sjúklinga geta gefið mikilvægar upplýsingar er
nýtast myndu við frekari fyrirætlanir í þá átt.
Efniviður og aðferðir: Fimm rýnihópaviðtöl (focus group discussion)
voru framkvæmd í mars 2004. Þátttakendur hópanna voru læknar,
hjúkrunarfræðingar og áður inniliggjandi sjúklingar á skurðsviði
LSH við Hringbraut ásamt lyfjafræðingum og stjórnendum LSH.
Hver hópur samanstóð af fjórum til sjö þátttakendum.
Hclstu niðurstöður: Flestir þátttakendurnir töldu að hægt væri að
nota eigin lyf sjúklinga í sjúkrahúsinnlögn. Sjálfsskömmtun sjúk-
linga í innlögn þótti almennt ekki góð hugmynd og einungis talin
henta í völdum tilvikum. Allir þátttakendurnir töldu hlutverk lyfja-
fræðinga í teymisvinnu á deildum LSH nauðsynlegt.
Alyktanir: Notkun eigin lyfja sjúklinga í innlögn gæti aukið öryggi
fyrir sjúklinga og dregið úr kostnaði með bættri nýtingu lyfja.
Sjálfsskömmlun sjúklinga á eigin lyfjum gæti nýst til að fræða sjúk-
linga um lyfjameðferð sína að því tilskyldu að öryggissjónarmið væru
í heiðri höfð og ljóst hver bæri ábyrgð á sjúklingum í sjálfsskömmtun.
Auka mætti hlutverk lyfjafræðinga í teymisvinnu á deildum LSH.
V 49 Viðhorf íslendinga til geðdeyfðarlyfja og greining
þátta sem hafa áhrif þar á
Þórdís Ólaisdóttir'. Magnús Gottfreðsson1-2-3, Engilbert Sigurðsson1-3
'Lyfjafræði- og 2læknadeild HÍ, 3Landspítali
magnusgo@landspitali.is
Inngangur: I ljósi algengis og alvarleika þunglyndis og ekki síður
vegna vaxandi notkunar geðdeyfðarlyfja er mikilvægt að kanna
þekkingu og viðhorf fólks til lyfjanna og hvaða þættir virðast helst
móta viðhorfin.
Efniviður og aðferðir: Könnun á þekkingu og viðhorfum íslendinga
til geðdeyfðarlyfja var framkvæmd með því að velja af handahófi
2000 Islendinga úr þjóðskrá á aldrinum 18-80 ára. Saminn var
spurningalisti sem þátttakendum var sendur í pósti þar sem spurt
var um viðhorf til geðdeyfðarlyfja (12 spurningar), bakgrunn þátt-
takenda og reynslu þeirra af notkun lyfjanna (7) og þekkingu á
þeim (12 spurningar).
Niðurstöður: Svarhlutfall var 47,3%. Fram kom að flestir gátu hugs-
að sér að taka inn geðdeyfðarlyf við þunglyndi (71,5%) sem og að
hvetja nána vini eða ætlingja til hins sama (61,5%). Að auki nefndi
stór hluti (69,8%) geðdeyfðarlyf sem virka meðferð við þunglyndi.
Fordómar gagnvart notkun þeirra reyndust litlir, en þrátt fyrir
að hátt hlutfall svarenda teldi að hvorki dagleg geðdeyfðarlyfja-
(49,5%) né gigtarlyfjanotkun (70,0%) einstaklinga sem þeir eru
að kynnasl drægi úr áhuga á nánari kynnum, voru þeir marktækt
fleiri sem töldu að dagleg geðdeyfðarlyfjanotkun hefði slík áhrif
(20,7% á móti 8,8%). Konur voru mun líklegri en karlar til að telja
óhefðbunda meðferð eins og heilun, nudd og grasalækningar virka
meðferð við þunglyndi (p<0,05). Tæplega helmingur (41,4%) taldi
einnig ávísanir á þunglyndislyf of algengar. Nær helmingur þátttak-
enda vissi ekki að vikuleg eða tíðari áfengisnotkun dregur úr virkni
lyfjanna og minnkar líkur á bata í þunglyndi.
Umræða: Pekking almennings á notagildi lyfjanna reyndist nokk-
uð góð og höfðu þeir einstaklingar sem betur voru upplýstir oftar
jákvætt viðhorf til notkunar þeirra. Viðhorf íslendinga til notkunar
geðdeyfðarlyfja er tiltölulega jákvætt í samanburði við aðrar þjóðir
og kann það að skýra meiri notkun þeirra hér á landi en erlendis.
V 50 Könnun á þekkingu almennings á algengum orðum
úr læknisfræði
Birgir Briem', Þorlákur Karlsson2, Geir Tryggvason1, Ólafur Baldursson'
'Lyflækningadeild LSH, :IMG Gallup
birgirbr@hotnmil.com / olafbald@landspitali.is
Inngangur: Samskipti lækna og sjúklinga eru afar mikilvæg.
Rannsóknir sýna að fræðsla bætir líðan sjúklinga. Einnig er talið að
mörg kærumál á hendur heilbrigðisstarfsmönnum byggi á misskiln-
ingi. Útskýringar þurfa að vera vandaðar og skilningur góður til að
unnt sé að efla fræðslu og forðast misskilning. Til þess að byrja að
kanna þetta flókna samspil rannsökuðum við skilning almennings á
11 orðum úr læknisfræði.
Efniviður og aðferðir: Við notuðum símakönnun og lögðum fjöl-
valsspurningar fyrir 1.167 íslendinga á aldrinum 16-75 ára.
Niðurstöður: Eftirfarandi niðurstöður fengust, hlutfall þátttakenda
með rétt svar: Bakflæði (72), lungnaþemba (25), sterar (40), ein
tafla tvisvar á dag (79), aukaverkanir (67), berkjubólga (68), hvít
blóðkorn (56), sökk (33), sykursýki (87), langvinn lungnateppa
(42). Þættir sem bættu árangur í könnuninni voru: kyn (konur betri
í sjö af 10 spurningum), háskólamenntun (10/10), háar tekjur (9/10).
Fjölbreytugreining sýndi að menntun vó þyngst af þessum þáttum.
Yngstu þátttakendurnir (16-24 ára) stóðu sig verst í sjö spurningum
af 10.
Alyktanir: Nýta má niðurstöðurnar til þess að útskýra sérstaklega
vel þau orð sem illa skiljast og verja meiri tíma til fræðslu ungs
fólks, tekjulágra og þeirra sem litla skólagöngu hafa. Huga þarf
sérstaklega vel að lyfjafyrirmælum þar sem 21% fólks skilur ekki
einföldustu fyrirmæli af þessu tagi. Niðurstöðurnar geta einnig nýst
til þess að bæta upplýst samþykki. Gera þarf viðameiri rannsókn á
því hvernig fólki gengur að skilja algeng orð úr læknisfræði.
Þakkir: Rannsóknin var styrkt til jafns af Vísindasjóði Landspítala
og GlaxoSmithKline.
V 51 Afstaða unglækna og læknanema til framhaldsnáms
á íslandi
Inga Sif Ólafsdóttir'2, Sædís Sævarsdóttir12-4, Kolbrún Pálsdóttir5, Hannes Petersen1-3,
Ólafur Baldursson1,2
'Framhaldsmenntunarráði læknadeildar HÍ, 2lyflækningadeild, 3háls-, nef- og eymadeild
og 4ónæmisfræðideild LSH, 5læknadeild HÍ
ingasif@landspitali. is
Inngangur: Flestir íslenskir læknar fara til útlanda í sérfræðinám
eftir að hafa starfað hérlendis í nokkur ár. Þessi hópur er mikil-
vægur hlekkur í íslenskri heilbrigðisþjónustu. Þótt unglæknar fái
þennan tíma í vissum tilvikum metinn inn í framhaldsnám erlendis
er slíkt ekki algilt. Ætla má að skipulagt framhaldsnám í grunnsér-
greinum hérlendis myndi nýta tíma unglækna betur, undirbúa þá
undir framhaldsnám erlendis auk þess að efla kennslu og vísinda-
störf við þær stofnanir er námið veita. Með skipulegu framhalds-
námi aukast líkur á að meta megi þennan tíma til framhaldsnáms
erlendis. Sérgreinafélög, Framhaldsmenntunarráð læknadeildar
og ekki síst unglæknar sjálfir hafa lýst yfir áhuga á skipulegu fram-
haldsnámi í ýmsum grunnsérgreinum og er slikt þegar komið á
legg. Framhaldsmenntunarráði er falið eftirlit með uppbyggingu
og framkvæmd framhaldsnáms á Islandi og er markmið þessa verk-
efnis að kanna viðhorf og áhuga þess hóps unglækna er ráðgerir
framhaldsnám á næstu árum.
40 Læknablaðið/Fylgirit 49 2004/90