Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2004, Blaðsíða 31

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XVI. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
V 22 Hópsýking utanbastsígerða árið 2003
Inga Sif Ólafsdóttir', Óiafur Guðlaugsson', Karl G. Kristinsson2
'Lyflækningasvið I og2sýklafræðideild Landspítala
ingasif@landspitalL is olafgudl@landspitali. is
Inngangur: Utanbastsígerð (epidural abscess) er sjaldæf en alvarleg
sýking í miðtaugakerfinu. Árin 1981-1995 greindust aðeins níu til-
felli á BSP, en á árinu 2003 greindust sex á LSH. Frá fimm sjúkling-
anna ræktaðist S. aureus, en ekkert ræktaðist frá einum. Markmiðið
var að kanna hvort sýkingarnar ættu sameiginlegan uppruna eða
áhættuþátt og fara yfir einkenni, meðferð og afdrif sjúklinganna.
Efniviður og aðferðir: Sjúkraskrár voru skoðaðar, áhættuþættir,
fyrra heilsufar, einkenni, gangur, meðferð og afdrif skráð. DNA
bakteríustofnanna voru borin saman eftir skerðibútun og rafdrátt
(pulsed field gel electrophoresis, PFGE).
Niðurstöður: Enginn sjúklinganna (25-77 ára) hafði farið í skurðað-
gerð og hvorki fundust tengsl varðandi búsetu, atvinnu né umgengni.
Tveir höfðu sögu um lyfjamisnotkun í æð, tveir fyrri sögu um lang-
varandi bakverkjavandamál og einn hafði fengið áverka á olnboga
mánuði áður með sýkingu í kjölfarið. Enginn var með þekkta
sykursýki, offitu eða ónæmisbælingu. Fimm höfðu bráða sjúkdóms-
mynd, með einkenni í 6-30 daga. Allir höfðu bakverk við innlögn,
fjórir voru með hita og þrír með máttminnkun en engin lamanir.
Allir höfðu hækkuð gildi neutrophila og CRP 185-585. ígerðin
var á lendarsvæði (3), brjóstholsvæði (2) og á hálssvæði (1). Fimm
fóru í liðbogaþynnunám og allir fengu sýklalyfjameðferð í æð (6-16
vikur). S. aureus stofnarnir voru vel næmir og höfðu sömu svipgerð.
Þrír stofnanna voru auk þess með sömu arfgerð samkvæmt PFGE.
Sá sem ekkert ræktaðist frá hafði fengið sýklalyf fyrir ræktun.
Alyktanir: Óvenjuhá tíðni skýrist hvorki af áhættuþáttum né læknis-
fræðilegum inngripum og engin tengsl fundust milli sjúklinganna.
Annaðhvort hefur óvenju meinvirkur stofn skotið sér niður eða
algengur klónn hefur valdið óvenjulega mörgum sýkingum.
V 23 Ný mjógirnisrannsókn með holsjárhylki. Sjón er sögu
ríkari
Asgeir Theodórs
Meltingarsjúkdómadeild St. Jósefsspítala Hafnarfiröi
atheodor@islandia. is
Um það bil 2-10% langvinnra blæðinga í meltingarvegi eru taldar
koma frá mjógirni, þegar hefðbundnar holsjárrannsóknir á efri
og neðri hluta meltingarvegar eru eðlilegar. Aðrar rannsóknir,
til dæmis röntgenmynd af mjógirni (enteroclysis), æðarannsókn
(angiography), blóð sindurritun (blood pool scintigraphy, tagged
red cell scan) og Meckel skannmynd, bæta þó litlu við til að greina
orsök og staðsetningu blæðingar hjá þeim sjúklingum sem hafa
hægfara, langvinnar blæðingar frá meltingarvegi (CGB-chronic
gastrointestinal bleeding). Holsjárrannsókn á mjógirni (push ent-
eroscopy) er hægt að framkvæma, en aðeins takmarkaður hluti er
rannsakaður (um 17%).
Þessi nýja rannsóknaraðferð gerir kleift að skoða allt mjógirnið
myndrænt. Hún er óþægindalaus og oftast framkvæmd hjá sjúk-
lingum án innlagnar á sjúkrahús. Svokölluðu M2A® (M: mouth,
2: to, A: anus) holsjárhylki (2,5x1,1 sm), sem inniheldur örsmáa
myndbandsvél (tvær myndir á sekúndu), er kyngt. Ur maga berst
það niður allt mjógimið fyrir tilstilli hrynjandi hreyfinga (propulsive
vawes). Nemar á kviðvegg sjúklingsins taka við myndunum, senda
það til sérstaks upptökutækis sem sjúklingurinn ber. Að átta
klukkustundum liðnum skilar sjúklingurinn upptökutækinu sem
er tengt tölvubúnaði sem les myndefnið, auk þess að gefa upp
staðsetningu á hylkinu í smágirninu á hverjum tíma. Hylkið er
einnota og skilst út með hægðum. Holsjárhylki hefur komið að
gagni við greiningu á: 1) Blóðleysi vegna járnskorts og blæðingar
frá meltingarvegi, 2) Celiac sjúkdómi, 3) vefjaskemmdum (lesions)
vegna salílyfja (NSAID drugs), 4) Crohns sjúkdómi (greining og
mat eftir meðferð), 5) leyndum mjógirnissjúkdómum hjá börnum
(eldri en 10 ára).
Rannsókn með holsjárhylkinu getur hjálpað til við greiningu
að meðaltali í 70% tilvika þar sem aðrar rannsóknir hjálpa ekki.
Greiningu og meðferð er breytt hjá um 50% sjúklinga. Samræmi er
gott á mati hjá mismunandi aðilum (interobserver consistency).
Holsjárhylkinu og rannsóknaraðferðinni verður nánar lýst í
fyrirlestrinum.
V 24 Mótefni gegn hvatberum meðal sjúklinga með
primary biliary cirrhosis og ættingja þeirra á íslandi
Sigurður Ólafsson1, Hallgrímur Guðjónsson1, Carlo Selmi-1. Katsushi Amano2,
Pietro Invernizzi3, Mauro Podda3, M. Eric Gershwin2
'Meltingarsjúkdómadeild LSH, 2Division of Rheumatology, Allergy and Clinical
Immunology, University of California at Davis, School of Medicine, Davis, CA,
3Division of Internal Medicine, Dept. of Medicine, Surgery and Dentistry, San
Paolo School of Medicine, University of Milano, Italia
sigurdol@landspitali. is
Inngangur: Primary biliary cirrhosis (PBS) er langvinnur gallstíflu-
sjúkdómur af óþekktri orsök. Sérkennandi fyrir sjúkdóminn eru
mótefni gegn mótefnavökum hvatbera (mitchondria) sem mælan-
leg eru í sermi (anti-mitochondrial antibodies (AMA)) og beinast
þau gegn fjölskyldu ensíma, svokölluðu 2-oxo-acid dehydrogen-
ases. Hlutverk AMA í meingerð PBC er enn óljóst. Lítil tengsl eru
milli mótefnavakamynsturs AMA og þróunar sjúkdómsins. Ekki
eru til rannsóknir á mynstri AMA í hópi sjúklinga með einsleita arf-
gerð. Erfðafræðileg saga íslendinga gerir þjóðina áhugaverða fyrir
rannsóknir á hlutverki erfða í mismunandi birtingarformum fjöl-
þátta sjúkdóma. Mótefni gegn pyruvate dehydrogenase E2 (PDC-
E2) annars vegar og branched-chain -ketoacid dehydrogenase E2
(BCOADC-E2) og annarra mótefnavaka hvatbera hins vegar, gætu
verið til komin til dæmis vegna erfða eða umhverfisþátta.
Efniviður og aðferðir: Til að kanna þessa þætti var rannsakað
sermi 14 íslenskra sjúklinga með PBC og 85 nákominna ættingja.
Við athugun á AMA var beitt ELISA aðferð og notaðir nokkrir
vel skilgreindir endurraðaðir mótefnavakar hvatbera (PDC-E2,
BCOADC-E2 og oxoglutaric dehydrogenase E2, OGDC-E2).
Sermi sem brást við einum eða fleirum þessara mótefnavaka var
talið AMA jákvætt.
Helstu niðurstöður: Þrettán af 14 íslenskum sjúklingum með PBC
(93%) voru AMA jákvæðir þegar notuð var þessi röð mótefnavaka.
Hins vegar var mynstur svörunar áberandi mismunandi milli sjúk-
linga. Þannig voru 5/13 (38%) AMA jákvæðra með svörun gegn
PDC-E2 eingöngu, 5/13 svörun gegn BCOADC-E2 og 2/13 (15%)
með svörun gegn öllum þremur mótefnavökunum. Enginn var með
svörun gegn OGDC-E2 eingöngu. Enginn ættingi reyndist vera
með AMA.
Læknablaðið/Fylgirit 49 2004/90 31