Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2004, Blaðsíða 39

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XVI. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
samsætur eru kallaðar M. Einstaklingar sem eru arfhreinir ZZ hafa
aðeins um 15% af eðlilegum styrk AAT. Algengi ZZ hjá hvíta kyn-
stofninum er talið milli 0,006-0,024. Arfhreinir SS einstaklingar hafa
um 60% af styrk AAT miðað við heilbrigða (1). í rannsókn á 511
manna íslensku úrtaki reyndist samsætutíðni S vera 0,037 og 0,011
fyrir Z. Samkvæmt lögmáli Hardy-Weinberg ættu 0,08% íslendinga
að hafa arfgerðina SZ og 0,012% arfgerðina ZZ (2).
Nýlega greindist hér á landi fyrsti einstaklingurinn með alvar-
legasta form AAT skorts. Um er að ræða 44 ára gamlan mann með
20 pakkaár að baki, sem leitaði til heimilislæknis síns síðastliðið
haust vegna hósta og úthaldsleysis. Biásturspróf bentu til alvarlegs
teppusjúkdóms í lungum og háskerputölvusneiðmynd af lungum
sýndi útbreiddar lungnaþembubreytingar. Magn AAT í blóði þessa
einstaklings var 0,30 g/1, en eðlileg gildi liggja á milli 0,97 og 1,68 g/1.
Arfgerðargreining með tilliti til arfgerðanna M, S og Z var gerð á
þessum einstaklingi og öllum núlifandi 1° og 2° ættingjum, alls 21
einstaklingi. Hann reyndist vera eini fjölskyldumeðlimurinn sem
var arfhreinn ZZ, en níu þeirra voru MM og 11 arfblendnir MZ.
Heimildir
1. Joos L, Pare PD, Sandford AJ. Genetic risk factors of chronic obstructive
pulmonary disease. Swiss Med Wkly 2002; 132(3-4); 27-37.
2. Ólafsson í, Hjaltadóttir S. Tíðni svipgerða a-l-andtrýpsíns meðal fslendinga. Lækna-
blaðið 1996; 82: 293-6.
V 46 Sjúklingar með langvinna lungnateppu eru oft með
kvíða, þunglyndi og skert heilsutengd lífsgæði við útskrift
af sjúkrahúsi
Gunnar Guðmundsson1, Stella Hrafnkelsdóttir1, Christer Janson2, Þórarinn
Gíslason'
lLungnadeild LSH, 21ungnadeild Háskólasjúkrahússins Uppsölum, Svíþjóð
ggudmund@landspitali.is
Inngangur: Sjúklingar með langvinna lungnateppu (LLT) lýsa oft
kvíða og þunglyndi samfara skertum lífsgæðum. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að kanna samband milli kvíða, þunglyndis, lífsgæða
og líkamlegs ástands hjá sjúklingum með LLT við útskrift af sjúkra-
húsi. ---------
Efniviður og aðferðir: Um var að ræða framskyggna samnorræna
rannsókn sem fram fór samtímis á fimm háskólasjúkrahúsum á
Norðurlöndunum. Sjúklingar sem innlagðir höfðu verið vegna
versnunar á LLT svöruðu spurningum um heilsutengd lífsgæði
(St. George Respiratory Questionnaire). Kvíði og þunglyndi voru
metin með Hospital Anxiety and Depression Scale.
Niðurstöður: Alls voru 416 sjúklingar í rannsókninni sem uppfylltu
skilmerki um LLT. Punglyndi og kvíði voru algeng meðal sjúk-
linga með LLT sem legið höfðu á sjúkrahúsi vegna versnunar á
LLT. Kvíði var algengari hjá konum en körlum (47% á móti 34%,
p=0,009) og þeir sjúklingar með LLT sem enn reyktu voru kvíðnari
(54% á móti 37%) og þunglyndari en þeir sem ekki reyktu (p<0,01).
Það var ekki marktækt samband milli skerðingar á lungnastarfsemi
og geðrænna kvilla. Heilsutengd lífsgæði voru verri hjá þeim sem
voru kvíðnir, þunglyndir eða hvoru tveggja. Geðkvillar tengdust
öllum þátttum heilsutengdra lífsgæða.
Alyktanir: Kvíði og þunglyndi eru algeng hjá sjúklingum með LLT
og þeir hafa skert heilsutengd lífsgæði. Einföld skimun fyrir kvíða
og þunglyndi getur hjálpað til að greina LLT sjúklinga með léleg
lífsgæði. Þannig má stuðla að sértækari meðferð og bættu heilsufari
þeim til handa.
V 47 Hvað er rykmauraofnæmi í rykmaurafríu samfélagi?
Berglind Aðalsteinsdóttir1, Davíð Gíslason2, Þórarinn Gíslason2, Bjame Kristensen3,
Sigurveig Þ. Sigurðardóttir4
'Læknadeild HÍ, 2göngudeild astma, ofnæmis og svefns LSH, 3Pharmacia Diagnostics
Kaupmannahöfn, 4ónæmisfræðideild, Rannsóknarstofnun LSH
davidg@landspiíali.is
Bakgrunnur: I Evrópurannsókninni Lungu og heilsa (ECRHS)
1990-1991 höfðu 9,2% þátttakenda jákvæð RAST próf (>0,35
kU/1) fyrir rykmaurnum D. pteronyssinus. Útbreiðsla rykmaura
í heimahúsum 200 þátttakenda var könnuð en engir rykmaurar
fundust.
Tilgáta: Er hægt að skýra jákvæð RAST próf fyrir rykmaurum með
búsetu/dvöl erlendis, dvöl í sveit eða krosssvörun vegna ofnæmis
fyrir öðrum ofnæmisvökum?
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru valdir úr Evrópurannsókn-
inni 1990 og 2000. Annars vegar fólk með jákv. RAST próf fyrir
rykmaurum en hins vegar viðmiðunarhópur jákvæður fyrir grasi.
Rykmaurhópnum var skipt upp í þrjá undirhópa: 1. jákvæður 1990
og jákvæður 2000 (+/+), 2. jákvæður 1990 en neikvæður 2000 (+/-),
3. neikvæður 1990 en jákvæður 2000 (-/+).
Spurt var símleiðis út í búsetu/dvöl erlendis eða í sveit, hesta-
mennsku, fisk-/skelfisksóþol, viðbrögð við mýbitum/moskító og
snertingu við fiskabúr. Gagnasafn ECRHS var einnig notað. Mæld
voru sértæk IgE mótefni í blóði fyrir heymaur (Lep. destructor),
rækju, kakkalökkum, moskító, blóðormum (chironomids), hrossa-
flugu og tropomyosini.
Niðurstöður: Þátttakendur voru 49 í rykmaurahópnum og 35 í við-
miðunarhópnum. I +/+ hópnum (24) voru 75% karlar en 31% í
viðmiðunarhópi (p<0,01). Ekki var marktækur munur á hópunum
varðandi búsetu/dvöl erlendis en fleiri höfðu verið í sveit á sumrin í
+/+ hópnum (p<0,05). Öll sértæk IgE próf voru neikvæð í viðmiðun-
arhópnum en í +/+ hóp voru 67% jákvæðir fyrir heymaur (p<0,0001),
58% fyrir rækju (p<0,0001), 33% fyrir kakkalökkum (p<0,01), 17%
fyrir moskító og trópómýósíni (p<0,05).
Ályktanir: Ekki er hægt að tengja jákvæð RAST próf fyrir ryk-
—maurum við búsetu/dvöl erlendis. Jákvætt RAST fyrir rykmaurum
tengjast sumardvöl í sveit og þau geta verið tilkomin vegna kross-
svörunar við aðra ofnæmisvaka, sérstaklega heymaura.
V 48 Notkun eigin lyfja á sjúkrahúsum, sjálfsskömmtun
og þátttaka lyfjafræðinga í þverfaglegum teymum.
Viðhorfskönnun
Ingibjörg Gunnþórsdóttir'. Anna Ingibjörg Gunnarsdóttir, Halldóra Æsa Aradóttiri,
Ingunn Bjömsdóttir3
'Lyljafræðideild HÍ, 2þjónustudeild lyíjasviðs LSH, 3Lyíjafræðingafélag íslands
annaig@landspitali. is
Inngangur: Útgjöld Landspítala hafa farið hækkandi undanfarin ár
og á aukinn lyfjakostnaður sinn þátt í því þrátt fyrir að mikil áhersla
sé lögð á hagkvæm innkaup. Sumstaðar erlendis eru þeir starfshætt-
ir tíðkaðir að sjúklingar noti sín eigin lyf í sjúkrahúsinnlögn og að
lyfjafræðingar séu hluti af þverfaglegum teymum sjúkrahúsa meðal
annars til að stuðla að skynsamlegri lyfjanotkun. í ljósi þess er vel
hugsanlegt að slíkt fyrirkomulag verði tekið upp í framtíðinni hér á
landi. Viðhorfskönnum til þeirrar hugmyndar að eigin lyf sjúklinga
séu notuð í innlögn, að þeir sem færir eru um annist sína lyfjagöf
sjálfir og að lyfjafræðingar séu hluti af þverfaglegu teymi á deildum
Læknablaðið/Fylgirit 49 2004/90 39