Jón á Bægisá - 30.09.2004, Blaðsíða 45

Fjöltyngdar bókmenntir: Útópía eða veruleiki?
Og því var það að eitt af hirðskáldum Jakobs, Robert Ayton, brást við
hryðjuverki á þessum tíma með því að skrifa á latínu fremur en á skosku
eða ensku (sem hann notaði einnig hvorutveggja):
Heu Marti sacrata dies — quam paene fuisti
Sacra Jovi inferno et caecis devota tenebris!
Sanguineo torrente suis te inscribere fastis
Cerberus et Stygiae properabat cura catervae,
Sed Superi vetuere nefas. Tu primus, Apollo,
Infandas scelerum fraudes, deposta latebris
Sulphura, et ardenti glomeranda incendia ligno
Sensisti, et roseos potius tenebrescere vultus
Passus es insoliti marcentes tabe laboris
Quam si magna suo viduata Britannia Phoebo
In tenebras totum traxisset funditus orbem.
Æ, Mars-helgaði dagur, hve naumlega slappst þú ekki við að helgast
Júpíter undirheimanna og þar með að tileinkast skuggum myrkranna.
Cerberus og vináttumerki mannsafnaðarins á Styx fysti mjög að letra þig
í dagatal sitt með blóðsins fossi. Appollon, þú áttaðir þig fyrstur á ólýsan-
legum svikaglæp þeirra; á brennisteininum sem lagður var á huldum
stöðum og eldinum sem lagður var með brennandi viði; og roðin ásýnd
þín skrælnaði og svertist við hnignunina af starfi þínu sem þú varst
óvanur, frekar en að svipt ljósi sólar skyldi Stóra Bretland draga veröld
alla inn í myrkrið.3
Ayton er hér að ræða um „alvörumál fyrir almannahag“, það er púður-
samsærið 1605 þegar kaþólskir samsærismenn reyndu þá ósvinnu að losa
landið við skoskan mótmælendakónginn. Þegar sólin, Phoebus Apollo,
heldur áfram að skína allt fram í byrjun nóvember, fram yfir vetrarsól-
stöður, reynist það „starf [...] sem þú varst óvanur“, vera til verndar öðrum
Phoebus Apollo, þ.e. Jakobi sjálfum, sól Stóra Bretlands. Meginatriðið
3 Jack og Rozendaal, ritstj., bls. 488-489:
Alas, day sacred to Mars, how narrowly you missed becoming sacred to Jupiter of the
Underworld and devoted to the shades of darkness. Cerberus and the attentions of the
Stygian throng were anxious to inscribe you in their calendar with a torrent of blood.
You, Apollo, were the first to be aware of the unspeakable treachery of their crimes; of
the brimstone laid down in hidden places, and the fires to be set rolling with burning
wood; and you suffered your rosy countenance to shrivel up and be blackened with the
decline caused by your unaccustomed labour, rather than that Great Britain, bereft: of
its Sun’s light, should have dragged the whole world into darkness.
Robert Ayton, ‘De proditione pulverea, quae incidit in diem Martes’, 'Of tbe Gun-
powder Treason which happened on the Day of Mars\ ensk þýðing eftir RDS Jack.
ffián ö' Menninga(r)miðlun I LJÓÐI og verki
43