Jón á Bægisá - 30.09.2004, Blaðsíða 50

John Corbett
Hercules gote the message, kent ye wur guid,
Left ye tae mope up while he tuk it easy.
An me, unkent son o a great faither, Ah’m
Naethin, naethin; even ma mither done merr.8
Morgan hefur ekki einasta þýtt hér Fedru yfir á skosku; hann hefur þýtt
leikritið yfir á bókmenntalega skosku sem byggir ekki á venjulegum og
virðingarverðum sveitamálbrigðum, heldur á hina brennimerktu skosku
borgarinnar. I þýðingu Morgans verður franskt leikhús að eins konar
Trainspotting og viðbrögðin eru ekki alltaf jákvæð. I gagnrýni sinni um
uppfærsluna í The Herald ber Michael Fry þannig tilteknar línur sem Fedra
segir saman við upprunalega frönsku Racines
I fmd [...] he strains for effect, in particular that he substitutes for the
full sense of the French — where he leaves gaps - a crude exercise in
alliteration. And that he fails. [...] Braving the censure of the politically
correct, I refuse to call a text wonderful just because it is in Scots,
especially a mongrel Scots which does not balk at such terms as scenario,
payola, or (heaven help us) niminy piminy verbotens. This does not
demonstrate the maturity or utility, let alone the expressive power, of the
language. If anything it does the opposite.9
Þótt ég sé að hluta til jafn efins og Fry um snillina í þýðingu Morgans, er
hún heillandi og djörf tilraun sem virkar kannski betur á pappír en á sviði.
Hún er „sýnileg" í skilningi Venutis að því leyti að hún hneykslar (Morgan
fullyrðir þetta í skrifi sínu í leikskrá fyrir uppfærsluna í Lyceum) og hún
hneykslar með því að blanda saman málsniðum. Þannig tala grískir aðals-
menn mál sem venjulega er tengt lágstéttum Edinborgar eða Glasgow; t.d.
ógna þeir „thugs“ með því að „pit the hems oan“ og nota einfalda sagn-
beygingu sem jafnvel talsmenn „góðrar skosku“ agnúast út í - Hippólítos
8 [Þýð.: Það er gersamlega tilgangslaust og gengi algerlega gegn orðum höfundarins að
þýða tilvitnunina. Hér verður þó gerð tilraun til að koma efni hennar til skila í fáum
orðum: Ég verð að komast burt því ég vil hana ekki. Þú komst með hana hingað. Þegar
þú fórst fluttirðu Arisíu og Fedru til Trösen-borgar. Ég vakti yfir þeim. En nú geturðu
ekki lagt mér þessa skyldu á herðar. Annað til: .... Sjá einnig Sígildir IjúSleikir íþýðingu
Helga Hálfdanarsonar. Reykjavík 1997.]
9 [Þýð.: Mér sýnist [...] hann teygja sig langt eftir áhrifum, einkum þegar hann setur í
stað fullrar merkingar frönskunnar - sem hann sleppir stundum - grófa stuðla-
setningu. Og honum mistekst það. [...] Ég tek áhættuna á ritskoðun pólitískrar rétt-
hugsunar og neita að kalla texta frábæran bara af því hann er á skosku, ekki sfst á blend-
ingsskosku sem kinokar sér ekki við orðum eins og scenario, payola, eða (guð sé oss
næstur) niminy piminy verbotens. Þetta sýnir hvorki þroska eða gagn, hvað þá
tjáningarmátt, tungunnar. Ekki nema síður sé.]
48
d .dffiegpr/iyá' — TÍMARIT IiÝÐENDA NR. 8 / 2OO4