Vera - 01.10.1988, Blaðsíða 30

aði að. Breytingar ó dagskró
voru tíðar og þetta var í mörgum
húsum og mörgum sölum sem
maður ótti oft í vandræðum með
að finna. Stundum var maður
genginn upp að hnjóm þegar
maður fann salinn og þó var
dagskróin jafnvel búin.
Það sem hóði mér verulega,
og mjög mörgum konum úr mín-
um hópi, var það að við skiljum
ekki norðurlandamólin. Okkur
vantaði mjög tilfinnanlega túlka
og gótum alls ekki fylgst með
flestu því sem fram fór. Mér
finnstþað mikil mistökaf hólfu ís-
lendinga að hafa ekki útvegað
túlka. Eg trúi því að hægt hefði
verið að fó túlka sem ekki hefði
kostað mjög mikið.
Vegna mólleysisins reyndum
við að leita uppi atriði sem í fólst
tjóning ó annan hótt en í orði.
T.d. fannst mér leikþóttur BSRB-
kvennanna fróbær og synd að
hann skyldi ekki vera sýndur í
fullri lengd í íslenska sjónvarp-
inu. Það var líka einstök upplifun
að horfa ó leiktúlkun fötluðu
barnanna héðan fró Islandi og
sjó hve þau höfðu mikla ónægju
af þótttökunni. Ég hlustaði líka d
íslensku friðarömmurnar o.fl.
Oslóborg skartaði sínu feg-
ursta fyrir okkur og við skoðuð-
um borgina og merka staði eins
og Vigelundsgarðinn og heim-
skautaskip Nansens. Ég fór líka
í rútuferð með BSRB-konum og
var verulega þakklót þegar ein
konan úr hópnum tók sig til og
boð bílstjórann að segja fró því
markverðasta ó leiðinni og túlk-
aði það fyrir hópinn. Til saman-
bur.ðar get ég nefnt að farin var
hópferð um gamla borgarhluta
Oslóar með norskum leiðsögu-
manni svo fæstor í hópnum
skildu neitt."
Kaldar, ópillaðar rækjur
Og ekki mó gleyma boðun-
um. Jóhanna rifjaði upp boð ut-
anríkisróðherra þar sem hún
varð vör við róðherrann hvíla sig
ó milli þess sem hann tók í hend-
urþúsundíslenskra kvenna. Hún
spurði hann hvort hann hefði
ekki orðið enn uppgefnari ef
hann hefði þurft að kyssa þær
allar. ,,Ég hefði treyst mér til að
kyssa 600, en alls ekki meir en
það," sagði Steingrímur þó!
Eftir boð sendiróðsins fóru ASI
konurnar í boð LO, og höfðu
hlakkað til þess lengi, því þetta
ótti að vera fínt matarboð.
Höfðu þær margar sparað sér
mat þann daginn af þessu til-
efni, en urðu rasandi hissa þeg-
ar þeim var borin köld, ópilluð
rækja ósamt brauði og smjöri.
„Mérfannstég bara vera komin
í vinnuna aftur," sagði Jóhanna
og hló. ,,Við héldum fyrst að
þetta væri forrétturinn, en svo
kom ekkert meira. En hvítvínið
var gott sem við fengum með
þessu."
Einstök samstaða í
hópnum
Síðasti sólarhringurinn var
mjög erfiður fyrir konurnar sem
voru í næturfluginu og bjuggu ó
Sörmarka. Einhverra hluta
vegna urðu þær að losa her-
bergin kl. 10 ó sunnudags-
morgni en flugvélin fór ekki fyrr
en næstu nótt. ,,Okkur var út-
vegað samkomuhús í bænum
sem við gótum beðið i, en þeg-
ar við komum heim vorum við
búnar að vaka ó annan sólar-
hring. Ég var svo þreytt þegar
heim kom að ég treysti mér ekki
til að halda ó bjórkassa í fríhöfn-
inni og er þó mikið sagt, því mér
þykir bjór mjög góður," sagði
Jóhanna.
— Hvað finnst þér svo núna.
Var þetta ekki þess virði að fara?
,,Jú svo sannarlega. Þessi
ferð er mér algjörlega ógleym-
anleg og ber þar hæst kynnin
við konurnar sem dvöldu ó Sör-
marka. Við erum ókveðnar í að
halda hópinn ófram og höfum
þegar komið saman um miðjan
september. Af 50 manna hópi
mættu 38 og komu sumar langt
að. Mér finnst eins og við höfum
þekkst í óraraðir. Það gekk
meira að segja svo langt að
þær fengu mig til að lesa upp
Ijóð ó þeirri samkomu.
Ég hef einnig heyrt að Jafn-
réttisróð ætli að hóa konum
saman í lok október til að vinna
úr reynslunni og huga að fram-
haldi.
Ég er sannfærð um að næst
þegar haldin verður róðstefna
verður betur hugað að móla-
örðugleikunum. Við konur get-
um unnið að mörgu saman. Við
erum svo sterkar þegar við
leggjum saman," sagði Jó-
hanna Pétursdóttir að lokum.
E.Þ.
,,Norrcenar
fræðikonur
eru mjög
framarlega“
■8B3—
Guðný Guðbjörnsdótt-
ir, var ein þeirra fjölmörgu
kvenna sem sat kvenna-
þingið í Osló í ógúst. Hún
sat líka opinberu jafnrétt-
isróðstefnuna sem haldin
var samhliða. Þó róð-
stefnu hélt norræna róð-
herranefndin og hver jafn-
réttisróðherra bauð tveim-
urfyrirlesurum að tala þar
en þótttakendur voru að-
allega stjórnmólamenn,
embættismenn og fræði-
konur sem hafa lótið jafn-
réttismól til sín taka. Guð-
nýju var boðið að sitja
jafnréttisróðstefnuna sem
fulltrúi óhugahóps um ís-
lenskar kvennarannsóknir.
Guðný sagði það hafa verið
mjög fróðlegt að fylgjast með
umræðunni ó jafnréttisróðstefn-
unni. ,,Mér hefur hingað til
fundist jafnréttisumræðan ó
norðurlöndum vera of karlvið-
miðuð. Fræðikonurnar sem töl-
uðu ó róðstefnunni, í boði róð-
herranna, voru mjög meðvitað-
ar um stöðu kvenna og menn-
ingu (feminiskar). Hugmynda-
fræði kvenfrelsisbaróttunnar
(feminismans) komst því inn ó
róðstefnuna í gegnum þessar
konur. Ekki er hins vegar hægt
að segja um óætlunina, sem
ló þar frammi, að hún tæki mið
af hugmyndafræði kvenfrelsis-
baróttu (feminisma) og hlýtur
umræðan að hafa hrist upp í
þeim sem sömdu hana því ó
hana kom mikil gagnrýni,"
sagði Guðný. í hverju fólst þessi
gggnrýni var Guðný spurð og
hún sagði að óætlunin, sem
væri upp ó tæplega 30 síður,
væri lítið annað en tillögur um
rannsóknir og róðstefnur, ón
þess að trygging væri fyrir fé í
slíkt. Þannig væru þetta bara
þankar um framtíðarrannsóknir,
sem eru góðra gjalda verðir
sem slíkir en ekki nóg. „Einnig
fjallar óætlunin um hvernig
koma megi konum í karlastörf,"
sagði Guðný ,,en hvergi minnst
ó karla í kvennastörf." Guðný
sagði ennfremur að allir róð-
herrarnir hafi verið ó þessari línu
nema helst sú finnska, hjó henni
mótti helst greina kvenfrelsis-
sjónarmið.
Efnahagsóstandið stýrir
umræðunni
Á róðstefnunni sögðu allir
jafnréttisróðherrar Norður-
landa hvað þeir teldu brýnast
að gera hver í sínu landi og lýsti
Guðný undrun sinni yfir því að
Jóhanna Sigurðardóttir taldi
brýnast að tryggja að íslenskar
konur hefðu jafnan rétt ó við
karla til yfirvinnu. „Ekkert var
minnst ó þörf fyrir að stytta
vinnudaginn eða tryggja að fólk
geti verið hjó fjölskyldunni,"
sagði Guðný. ,,Hinir róðherr-
arnir lögðu aftur ó móti óherslu
ó rétt konunnartil að vera heima
hjó litlum börnum, en eins og við
vitum þó er atvinnuleysi ó Norð-
urlöndum ó meðan það vantar
fólk í vinnu hér ó landi. Við get-
um af þessu séð að staða efna-
hagsmóla ræður hvaða stefnu
jafnréttisumræðan tekur, frekar
en óhersla ó kvenfrelsi eða jafn-
rétti kynjanna," sagði hún.
„Auðvitað hefði þetta ótt að
vera öfugt, Jóhanna hefði mótt
minna ó rétt fólks til að vera
30
heima hjó börnunum en róð-
herrar þeirra Norðurlanda þar
sem er atvinnuleysi að tala um
rétt kvenna til að vinna."
Gildi og séreinkenni
kvenna
Annars sagði Guðný að óhrif-
in sem hún hafi orðið fyrir ó
kvennaþinginu væru ekki síst til-
finningalegs eðlis og almennt
telur hún að þingið hafi styrkt
konur í trúnni ó samstöðu
kvenna. ,,Það að hitta allar
þessar konur og sjó hvað þær
eru að gera getur ekki annað en
styrkt mann í trúnni ó samvinnu
og samstöðu kvenna og það að
konur eigi að vinna saman."
Eiga þó konur ekki að vinna
með körlunum að því að breyta
kerfinu, var þó spurt. ,,Mér
finnst það engin spurning, ef ó
að vera jafnræði með tveimur
einstaklingum verður hvor um
sig að hafa 'eitthvað fram að
færa. Konur verða að skilgreina
og skoða sína menningu og sín
gildi, þær verða að vita hver
þeirra séreinkenni eru, til að þær
geti deilt af einhverju sem þær
hafa sjólfar. Jafnstaða kynjanna
felst í því að séreinkenni kynj-
anna séu jafnt metin og verkefni
ókvörðuð bæði af konum og
körlum. Konur þurfa að vita
hvert þeirra framlag verður, það
geta þær bara skilgreint sjólfar.
Annars er það alltaf annar sem
kúgar hinn eða mótar hann í sitt
form eins og hefðbundna jafn-
réttisumræðan hefur gert,"
sagði Guðný.
Hún sagði að reynsla kvenna
af þinginu hafi verið svo marg-
breytileg að erfitt væri að al-
hæfa um hana. Allt í einu hafi
konur orðið mjög sýnilegar og
gífurlega orku hefði móttfinna ó
fjölmörgum sviðum. Þessi kraftur
kvennabaróttunnar hljóti að
hafa styrkt konur til frekari ótaka
og skapandi starfa.
Hver skilur hvern?
Guðný sagði að ýmislegt hafi
mótt fara betur ó þinginu. Til
dæmis hafi hún verið búin að
ókveða hvaða fyrirlestra hún
vildi heyra, en oft þurft fró að
hverfa vegna þess hve salirnir
voru litlir. Sagði hún að það hafi
verið ergilegt að ekki komust all-
ir að sem vildu. Einnig sagði hún
að íslensku konurnar hafi ótt erf-
itt með að skilja fyrirlestrana
sem allir voru fluttir ó norður-
landamólum en Finnar hafi þýtt
hvern einasta fyrirlestur. „Þetta
er nokkuð sem Islendingar
verða að fara að (huga. Það er
allt í |agi að vera með í norrænu
samstarfi fyrir fóa útvalda sem
tala mólin, en þegar verið er að
höfða til almennings þó verður
að leggja einhvern pening í að
þýða. Jafnvel konur sem höfðu
búið ó norðurlöndunum og töl-
uðu eitt mólið óttu ( erfiðleikum
með að skilja hin norðurlanda-
mólin. Það hefði ótt að þýða að
minnsta kosti stærstu. erindin,"
sagði Guðný.
Framtíðarsýnin
Vera spurði Guðnýju hvort
hún treysti sér'til þess að segja,
út fró reynslu sinnni af þinginu,
hve langt konur ó hinum norður-
löndunum væru komnar í kven-
frelsisumræðunni. Hún sagði að
það væri alveg Ijóst að norræn-
ar fræðikonur stæðu framar-
lega, sérstaklega þær finnsku.
„Þær eru komnar mjög langt í
þeirri merkingu að þær skoða
jafnréttismólin út fró kvenfrelsis-
sjónarmiði og erú meðvitaðar
um stöðu og menningu kvenna.
En hvað það er að vera komin
langt og hvað ekki getur verið
ólitamól og konur geta aðhyllst
kvenfrelsissjónarmið þó svo þær
séu ekki fyrir kvennaframboð."
Hún hlustaði ó umræðu um
rannsóknarverkefni ó framtiðar-
sýn kvenna (alternativ fremtid).
„Á umræðum þessum um fyrir-
myndarþjóðfélagið og hvernig
mætti breyta nútímaþjóðfélagi
gat ég ekki merkt að konur sæju
kvennaframboð sem mögulega
leið til að koma hugmyndum sín-
um um nýtt þjóðfélag ó framfæri
en ó kvennaþinginu virtust æ
fleiri verða hrifnir af þeirri hug-
mynd. í nógrannalöndunum er
meiri tími og peningartil að hug-
leiða og skipuleggja framtíðina,
en er hér d landi. Þessi umræða
um öðruvísi framtíð virðist dafna
vel erlendis og þegar eru komn-
ar út bækur um framtíðarsamfé-
lagið sem byggt er ó jafnari
þótttöku kvenna og karla en nú
er. Óþefurinn af þessari um-
ræðu fannst mér hins vegar vera
óróttan til miðstýringar. Verið er
að búa til, ó skrifborðinu, fyrir-
myndarsamfélag. Slíkt getur
verið í lagi til að ótta sig ó æski-
legum markmiðum, en grasrótin
verður óvallt að endurskoða slík
markmið. Annars er hætta ó
óhóflegri miðstýringu, óvirku
lýðræði og aðfyrirmyndin passi
ekki fyrir krógann þegar til kem-
ur," sagði Guðný Guðbjörns-
dóttir að lokum. bb
„Getum
lært af
norskum
bænda-
konum“
Jóhanna Rögnvalds-
dóttir er 28 óra bónda-
kona ó Stóru-Völlum í
Bórðardal. Hún og maður
hennar keyptu jörðina
ósamt mjólkurkvóta fyrir
sjö órum. Ekki var mögu-
legt að endurnýja útihús
o.fl. fyrir afrakstur mjólkur-
framleiðslunnar, þess
vegna lögðu jaau nýlega
niður kúabúskapinn og
eru nú að reyna fyrir sér í
minkarækt.
A meðan ó uppbygg-
ingunni stendur skiptast
hjónin ó um að vinna utan
heimilisins og undanfarið
hefur Jóhanna t.d. unnið í
mötuneyti Kröfluvirkjunar,
eða alltfró því hún kom fró
Osló. Jóhanna lét sig
nefnilega ekki vanta ó
Nordisk Forum og Vera
spurði hana hvernig henni
líkaði.