Morgunblaðið - 22.04.1975, Blaðsíða 24

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. APRlL 1975
Sigurlaug Bjarnadóttir, alþm.:
„Það þýðir ekkí að
flýja undan ábyrgðuini”
VEGNA þess, að ýmsar missagnir
sla^ddust inn í frásögn Mbl. af
ræðu minni við umræður í neðri
deild Alþingis í s.l. viku um frum-
varp til Iaga um kynlífsfræðslu og
fóstureyðingar, vildi ég gjarnan
að fram kæmu þeir kaflar úr
ræðu minni sem snerta þau atriði
sérstaklega, að viðbættum fáein-
um athugasemdum öðrum, sem ég
tilfæri svo til orðrétt úr þingræðu
minni:
9. grein frumv. er enn sem fyrr
aðal ágreiningsefnið og ég felli
mig heldur illa við, að heyra stöð-
ugt talað um, að „fóstureyðingu
að ósk konu hafi nú verið hafn-
að“. Að sjálfsögðu vita allir þeir,
sem nokkuð hafa kynnt sér þetta
mál, að sú staðhæfing er I sjálfu
sér alröng, þó að það ákvæði, sem
hófst á þessum orðum í eldra
frumvarpinu hafi verið fellt burt.
Það sem gerzt hefir við endur-
skoðun frumvarpsins er hinsveg-
ar það, að ósk konu um fóstureyð-
ingu ein saraan, án nokkurra
læknisfræðilegra eða félagslegra
ástæðna, er í þessari gerð frum-
varpsins ekki talin fullnægjandi
til að fóstureyðing sé heimil.
Þetta orðalag: „að ósk konu sé
hafnað", er því í senn neikvætt og
villandi. Að sjálfsögðu er það enn
sem fyrr ósk konunnar sjálfrar,
sem fyrst og fremst ræður því,
hvort fóstureyðing er fram-
kvæmd eða ekki. Það sem deilt er
um er það, hvort sjálfsákvörð-
unarréttur konunnar skuli þýða
alræðisvald hennar, eða hvort
hann skuli háður einhverjum
skilyrðum og takmörkunum.
I 9. gr. frumv. eins og það liggur
nú fyrir eru hinar félagslegu að-
stæður skilgreindar mun skýrar
en I fyrra frumvarpinu og ætti
það að tryggja að sama skapi bet-
ur rétt konunnar til þess að slíkar
ástæðu séu teknar til greina. Ég
verð um leið að játa, að mér finnst
sfðasti stafliður, þ.e. d-liðurinn í
fyrsta hluta greinarinnar, sem
tekur til „annarra ástæðna, séu
fyllilega sambærilegar við ofan-
greindar aðstæður“ — svo
teygjanlegt og óljóst ákvæði, að
erfitt verði I mörgum tilvikum að
meta hvort aðstæðurnar eru sam-
bærilegar eða ekki. En allavega
er þetta greinilegt rýmkunar-
ákvæði — og að mínu mati I sjálfu
sér ónauðsynlegt. Það er líklegt
til að leiða af sér þref og þras, og
um leið óæskilega og afdrifaríka
töf á afgreiðslu fóstureyðingar-
mála. Mér væri því ósárt um, að
þetta ákvæði félli út úr frumvarp-
inu.
Um hinn margumtalaða sjálfs-
ákvörðunarrétt og ábyrgð kon-
unnar, sem verið hefir þunga-
miðjan I umræðum um þessi mál
hér sem annars staðar vil ég segja
þetta: að sjálfsögðu vega þessi
atriði þungt á metunum en það
hefir, að mér finnst, verið furðu
hljótt um þá spurningu, hvort
þessi sami sjálfsákvörðunarréttur
og ábyrgð konunnar komi alls
ekki inn í myndina fyrr en svo
langt er komið, að hún þarf á
fóstureyðingu að halda? — Hvort
hún þyrfti ekki — og ætti ekki —
á fyrra stigi málsins að „ráða yfir
sínum eigin kroppi", eins og það
hefir oft verið orðað f umræðum
um þessi mál. Hvort hún hefði
ekki þurft fyrr að vera sér með-
vitandi um ábyrgð kynlífsins, af-
leiðingar þess og ávöxt? Ég vil I
þessp sambandi leggja áherzlu á
hlut karlmannsins, sem hingað til
hefir sloppið vægast sagt „bil-
lega“, hvað ábyrgðina snertir og
um leið dóm almenningsálitsins.
Væri sannarlega til athugunar,
hvort ekki væri í löggjöf hægt að
tryggja betur hlut konunnar gegn
ábyrgðarleysi mótaðilans í þess-
um efnum. Eg vil jafnframt
benda á, að hlutur karlmannsins
mætti vera meiri en frumvarpið
gerir ráð fyrir hvað snertir
ákvörðun um fóstureyðingu, þar
sem afkvæmi hans á í hlut.
„Það þýðir ekki að flýja undan
ábyrgðinni" — sagði háttv. 3.
þingmaður Reykvíkinga, Magnús
Kjartansson, við 1. umræðu þessa
frumvarps er hann af „karlmann-
legu“ göfuglyndi talaði fyrir
auknu frelsi og ábyrgð konunnar.
Sjálfsagt hefir Magnús viljað tala
þetta af heilum hug og þeir aðrir
með honum, sem fylgjandi eru
takmarkalausu frelsi til fóstur-
eyðingar og saka hina, sem ekki
eru alveg á sömu skoðun um
þröngsýni og tvískinnung. En mér
er spurn: Gætir ekki allverulegs
tvískinnungs i þeirri afstöðu, að
eðlilegt sé og réttlætanlegt að láta
ábyrgðina lönd og leið, þegar
stofnað er til fósturlífs en höfða
sfðan til hinnar sömu ábyrgðar
sem heilagrar skyldu og kröfu
konunnar, þegar hún á ein að
bera ábyrgðina á því að eyða því
sama lffi?
Löggjafinn hlýtur hverju sinni
að taka mið af aðstæðum og aldar-
anda samfélagsins og gæta raun-
sæis og hófs í kröfuhörku. Þannig
væri það vafalaust hvorki gáfu-
legt né vænlegt til árangurs, að
sett væru lög um það, hvenær
unglingar mega byrja að sofa
saman — í von um, að færri barn-
ungar stúlkur þyrftu á fóstureyð-
ingu að halda. Sjálfsagt verður
það „pillan" og aðrar getnaðar-
varnir sem við verðum að treysta
á í þessum efnum fremur.en
sterkt og heilbrigt almennings-
álit, á meðan hinir fullorðnu, for-
eldrar og leiðbeinendur barna og
unglinga — með brosi út í annað
munnvikið, virðast lfta á það sem
sjálfsagðan hlut — og jafnréttis-
mál, að börn byrji að lifa kynlífi
um fermingaraldur. En hér erum
við komin að stórri spurningu,
uppeldislegs eðlis, sem ég mun
ekki fara nánar út f hér, þótt
vissulega væri hún þess verð.
Hvaða áhrif hefir fóstureyðing
á konu — eftir á? — er önnur
spurning, sem mér finnst, að hafi
verið minni gaumur gefinn en
ætla hefði mátt í umræðu um
þessi mál. Sýnt hefir verið fram á
það með læknisfræðilegum
rökum og tölum, að lfkamleg
áhætta við fóstureyðingu sé al-
farið minni en við meðgöngu og
fæðingu. Sú áhætta á vafalaust
eftir að minnka með vaxandi
tækni og reynslu.
Um hina hlið málsins, þá sál-
rænu og tilfinningalegu, liggja
fyrir fær'ri tölur og upplýsingar.
Ég minnist þess, að er ég á sfnum
tíma ias hina umtöluðu bók
„Gift“, æviminningar dönsku
skáldkonunnar Tove Ditlevsen,
þá vakti það sérstaka athygli
mína, hvernig hún lýsti sínum
innri viðbrögðum, er hún stóð
frammi fyrir fóstureyðingu í
annað sinn. Henni hafði ekki tek-
izt að losna við áleitna eftirþanka
sinnar fyrri reynslu. Henni
fannst barnið hennar, sem fékk
ekki að lifa, fylgja sér eftir sem
skuggi, og hana hryllti við sam-
fylgt tveggja slíkra skugga. Tove
lýsir hugarástandi sínu á hispurs-
lausan hátt eins og henni er lagið,
laus við tilfinningasemi og
væmni.
En þessi hlið málsins, sú eftir-
sjá og hugarkvöl, sem ég hygg, að
hljóti að verða því meiri fyrir
konuna, því minni og léttvægari
sem ástæðan var til þess, að
fóstureyðing var framkvæmd, —
þessi hlið málsins er að mfnu mati
ein hin alvarlegasta og örlagarík-
asta fyrir jafnvægi konunnar og
lífshamingju eftir á.
Veit ég vel, að almenningsálitið,
viðhorf manna til þessara mála,
hafa breytzt meira en lítið á sfð-
ustu árum frjálsum fóstureyð-
ingum í vil. Já, sumir, einkum
ungar upplýstar konur, vilja jafn-
vel meina, að móðurtilfinning og
móðurást sé ekki annað en gamal-
dags kredda, sem óþarfi sé lengur
að taka mark á, og orðið fórnfýsi
virðist hreint eitur í þeirra
beinum.
Að hafna allri rýmkun á núgild-
andi fóstureyðingarlöggjöf væri
þó, að mfnu áliti fullkomlega
óraunsætt og yrði til þess eins, að
ólöglegar fóstureyðingar yrðu
framkvæmdar í stórum stíl með
öllum þeim hörmungum og spill-
ingu, sem því fylgir. Við hljótum
því, eins og ég hefi áður drepið á,
að taka mið af viðhorfum sam-
tíðarinnar án þess þó að láta
berast gagnrýnislaust og án and-
spyrnu með straumum erlendra
áhrifa — og láta undan óbilgjörn-
um og siðlausum kröfum háværra
Framhald á bls. 24.
Garðyrkjufréttir
o g fræðslurit
HAFIN er formlega útgáfa
garðyrkjufrétta i lausblaðaformi
og einnig útgáfa fræðslurita, seg-
ir í fréttatilkynningu frá Garð-
yrkjuskóla ríkisins. Þessum garð-
yrkjufréttum er einkum ætlað að
birta efni fyrir þá, sem hafa garð-
yrkju að atvinnu, hvort sem það
er skrúðgarðyrkja, matjurtarækt-
un eða ylræktun. Utgáfan verð-
ur í fjórum flokkum, þann-
ig að garðyrkjumenn geta
valið um að vera áskrif-
endur að fréttum og upplýs-
ingum um ylrækt, matjurta-
rækt eða skrúðgarðyrkju, og auk
þess verður einn flokkur, sem
fjallar um ýmis málefni,
almennur flokkur, og mun sá
flokkur fylgja hverjum hinna.
Hægt er að vera áskrifandi að
einum, tveimur eða þremur flokk-
um, auk hans, og hafa verið út-
búnar sérstakar möppur undir
Garðyrkjufréttirnar og verða til
sölu hjá skölanum.
Einnig er hafin útgáfa fræðslu-
rita, sem eiga að fjalla um ýmsa
veigamikla þætti innan garð-
yrkjunnar á ýtarlegri hátt. Fyrsta
ritið fjallar um frostþol og frost-
varnir hjá trjám og runnum, og er
skrifað á dönsku til þess að ná til
stærri lesendahóps. Það er eftir
Grétar J. Unnsteinsson.
Viðbrigðin voru mikil fyrir flugliðana. 65 stiga hitamunur f
Meistaravfk og Saiala.
Ur 30 stiga frosti
á Grænlandi í 35
stiga hita 1 Salala
Mikið að gera hjá Iscargo
MIKIÐ annrfki hefur verið hjá
vörufiutningaflugfélaginu
Iscarco að undanförnu og fram-
undan eru mikil verkefni, að
sögn Hallgrfms Jónssonar
framkvæmdastjóra félagsins.
Hafa báðar vélar félagsins
verið f notkun nánast nótt sem
nýtan dag og fengið til flutn-
ings hinn margvfslegasta varn-
ing. Mest hefur verið að gera f
flutningum til Arabalandanna
sfðustu mánuðina en félagið
flýgur einnig f aðrar áttir. Má
nefna sem dæmi um fjölbreytn-
ina, að um daginn flaug önnur
vél félagsins til Meistaravfkur f
Grænlandi og að þeirri ferð lok-
inni til Salala, sem er eitt af
furstadæmunum f Oman. Hita-
stigið f Meistaravfk var mfnus
30 gráður og þaðan fóru flug-
liðarnir f 35 stiga hita f Salala.
Hitamunurinn er 65 stig.
Hallgrímur Jónsson sagði
Mbl. stuttlega frá þessari ferð
og fleiru sem er og hefur verið I
gangi hjá félaginu. Það var
Cloudmasterflugvélin TF-OAA
sem fór til Meistaravíkur 26.
marz með birgðir. Ekki var
stoppað þar nema I 4!4 tima og
frostið kom ekki að sök því
Iscargomenn höfðu verið svo
forsjálir að hafa með sér hitara
og annan nauðsynlegan út-
búnað. Flugstjóri I ferðinni var
Hörður Sigurjónsson flug-
maður sem margir kannast við,
en þetta var ein fyrsta ferð
hans sem flugstjóra I 12 ár.
Aðstoðarflugmaður var Jón
Hallgrímsson, hleðslustjóri Jón
Páll Þorbergsson og vélamaður
var Breti að nafni Murphy.
Flogið var til Reykjavíkur og
þaðan flaug sama áhöfn til
Southend I Bretlandi þar sem
tekin voru húsgögn og flogið
með þau til Salala. Þangað var
komið 31. marz I 35 stiga hita
eins og að framan greinir. Einn
maður bættist I hópinn I
Southend, framkvæmdastjór-
inn Hallgrímur Jónsson.
Iscargo fór eina ferð milli
Salala og Múskat en síðan vár
haldið heim til íslands og á
leiðinni tekið fullfermi af vör-
um I Álaborg. Heim var komið
6. apríl.
A meðan þessir flutningar
fóru fram flaug hin vél Iscargo
með 180 kálffullar kýr frá
Esbjerg og Rotterdam til
Gassim I Saudi-Arablu. Voru 30
gripir fluttir I hverri ferð.
Heim kom vélin að loknum
þeim flutningum með fullfermi
af vörum frá Evrópu og fór
síðan I skoðun I Ósló og til að
nota ferðina fór hún þangað
með lopa frá Alafossi. A meðan
fór hin vélin til Hamborgar
með 42 hesta héðan frá Islandi
og kom með 2500 minkalæður
frá Finnlandi I bakaleiðinni.
Fiutningurinn hjá Iscargo er
þvf hinn margvíslegasti eins og
sjá má og nóg að gera framund-
an og til að létta störfin hefur
félagið nú keypt fullkominn
hleðslubíl, sem mun vera sá
eini sem til er í Reykjavfk.