Morgunblaðið - 22.08.1976, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. AGUST 1976
Dagur Plágunnar
The Day of the Locust, Am.
1974.
Leikstjóri: John Schlesinger.
Handrit: Waido Salt. Kvík-
myndataka: Conrad Hall.
John Schlesinger mun þekkt-
astur hér fyrir mynd sína Mid-
night Cowboy, en auk þess var
sýnd síðastliðinn vetur myndin
Sunday, Bloddy Sunday eftir
hann, einnig í Háskólabió.
The Day of the Locust olli
mér nokkrum vonbrigðum.
Hún er að vísu fagmannlega
mjög vel unnin, en það virðist
vanta í hana einhvern lifs-
neista. Hún er fyrir það fyrsta
of löng og i öðru lagi er eins og
persónurnar fljóti i lausu lofti,
nema Tod Hackett (William
Atherton). Karen Black sem
Faye Greener er ákaflega ótrú-
verðug og reyndar gjörsamlega
óskiljanlegur persónuleiki. Það
kemur líka í ljós, að i bók Nath-
anel West, sem kom út rétt fyr-
ir 1940, er Faye aðeins 17 ára
stúlkukind, en Karen Black
sýnist minnst 10—15 árum
eldri og þess vegna verður hinn
barnalegi persónuleiki hennar
algjörlega falskur. Þá leikur
Donald Sutherland einhvern
karakter, sem nefnist Homer
Simpson. Þessi persóna er fyrir
mér, enn sem komið er að
minnsta kosti, fullkominn
leyndardómur. Það litla, sem
áhorfendur fá að vita um fortið
hans, er I andstöðu við umsvif
hans í myndinni, framkoma
hans i myndinni er með ein-
dæmum skuggaleg og ekkert
gert til að skýra hana út.
Bókin, Day of the Locust, er
eins og áður sagði, skrifuð af
Nathanel West 1938, en West
var góðkunningi Scott Fitzger-
ald, sem skrifaði The Last
Tycoon á svipuðum tima og
Budd Schulberg, sem skrifaði
„What makes §ammy Run?“,
einnig á sama tíma, allt bækur
sem gagnrýndu draumaverk-
smiðjuna I Hollywood, spáðu
fyrir um hrun hennar og lýstu
eymdarlifi þess fólks, sem barð-
ist um I neðsta þrepi stjörnu-
stigans og sem endalaust var
troðið á. Þessar lýsingar virðast
fara fyrir ofan garð og neðan í
myndinni nema hvað Schlesing-
er tekst mjög vel upp I lokin að
lýsa múgæsingu þegar lýðurinn
safnast fyrir utan kvikmynda-
hús eitt, þar sem frumsýning
myndarinnar The Buccaneer er
í þann veginn að hefjast og
og vill því yfirgefa þennan
firrta gerviheim, sem Faye
reynir I sifellu að vera hluti af.
En þar sem hann tyllir sér nið-
ur ekki fjarri múgnum, verður
hann fyrir aðkasti brjálaðrar
barnastjörnu (sem er eins kon-
ar samnefnari fyrir allt það
óeðli, sem birtist með fólki á
þessum stað), sem reitir Homer
svo til reiði, að hann tryllist og
drepur þetta fyrirbæri. En æst-
ur múgurinn er fljótur að gripa
til sinna ráða og dagar Homers
eru taldir. en i kjölfarið fylgir
allsherjar dómsdags-lýsing, þar
sem trylltur og blóðþyrstur
múgurinn ræðst nú á hvað sem
fyrir er, bílum er velt, fólk troð-
ið undir og eldsúlur fara að
teygja sig til himins. Gervi-
heimur I molum. Þegar Faye
snýr aftur til bústaðar Tods, er
staðurinn yfirgefinn, en eftir
situr gerviblóm I jarðskjálfta-
sprungu I veggnum — og úr þvi
hafa lekið tveir blóðtaumar.
Táknrænt um dauða Tods, von-
ir hans og sársauka.
Kvikmyndataka Conrads Hall
er mjög góð — og í rauninni of
Andrei Tarkovsky.
Hættir Tarkovsky
að gera myndir?
Rússneski leikstjórinn
Andrei Tarkovsky, sem gerði
myndirnar Solaris og Andrei
Rublev, sem Háskólabió hefur
sýnt og I ans Childhood, sem
sjónvarpið hefur sýnt, lauk fyr-
ir tæpum tveim árum við nýj-
ustu mynd sína The Mirror. Áð-
ur hefur verið fjallað um
Tarkovsky og myndir hans hér
á síðunni og sagt frá þeim töf-
um, sem Rublev — myndin
lenti í, — myndin var gerð 1966
og.var fyrst sýnd I Cannes '69
og eftir að hafa hlotið verðlaun
þar sýnd i Rússlandi ’70. The
Mirror virðist eiga að hljóta
svipuð örlög og Rublev, hún
fæst að visu sýnd, en aðeins
með mjög miklum takmörkun-
um. Ýmsir aðilar, bæði I Rúss-
landi og á Vesturlöndum, sem
þekkja til aðstæðna, telja
Tarkovsky tvímælalaust snjall-
asta kvikmyndagerðarmann
Rússa um þessar mundir, en
eins og að likum lætur lita
stjórnvöld þar i landi hann
hornauga. Þrátt fyrir skoðanir
ýmissa frjálslyndra gagnrýn-
enda i Rússlandi um nauðsyn
persónulegrar listsköpunar, er
flokkslínan í þessum efnum
einföld og klár: rússneskar
kvikmyndir verða að vera
gerðar fyrir fjöldann, og vitna

kvik
mund
/idcin
SlGURÐUR SVERRIR PALSSON
þar í Lenin, sem sá ekki annað
við kvikmyndir en áróðursgildi
þeirra, og hann lét þvi þau boð
út ganga, að kvikmyndir væru
list fjöldans. Síðan hafa
flokkurinn og opinberir,dómar-
ar rikisins skoðað allar rúss-
neskar myndir með þessu
hugarfari og skipta þeim sam-
kvæmt því í þrjá flokka. Fyrsti
flokkur þýðir fullt pólitískt
samþykki, fullkomin dreifing,
allt upp í hundrað kópiur til
sýningar, ríflegur bónus og
prósentur til aðstandenda
myndarinnar. Annar flokkur
þýðir pólitfskt samþykki en
minni dreifing, færri kópiur til
sýningar og lægri prósentur til
höfundanna. Þriðji flokkur, en
þar lenti mynd Tarkovskys,
The Mirror, þýðir pólitískt
ósamþykki, dreifingin er tak-
mörkuð við þriðja flokks kvik-
myndahús og verkamanna-
klúbba, mjög fá sýningareintök
og engar prósentur til höfund-
anna. Stundum eru þessir kvik-
myndagerðarmenn ákærðir
fyrir að sóa almannafé og tæki-
færi þeirra til að búa til fleiri
myndir minnka verulega.
Mynd Tarkovskys, The Mirr-
or, er eins konar ævisaga hans,
frá barnæsku til fullorðinsára,
margslungin saga minninga,
drauraa og raunverulegra at-
burða. Er myndin gerð f þeim
stil nútímamynda vestrænna,
að hlaupið er fyrirvaralaust
milli þessara þátta, fram og aft-
ur í tfma og þykir ýmsum rúss-
neskum gagnrýnendum, sem
lofa myndina, hún likjast meir
krossgátu en kvikmynd. Þvi
Tarkovsky gefur allar nauðsyn-
legar vísbendingar en engin
svör.
Það hefur frétzt eftir kunn-
ingjum Tarkovskys, að honum
hafi sárnað mjög mikið, hvern-
ig mynd hans var tekið og
hvaða meðhöndlun hún hlaut
af hálfu opinberra yfirvalda.
Hann er sagður hafa talað um
að gera ekki fleiri myndir.
Þessi ummæli eru ákaflega
skiljanleg, ekki sizt þegar á það
er litið, að Tarkovsky og fleiri
hafa unnið að þvi, að fá Sergo
Paradjanov (leikstjóra
Shadows of our forgotten
ancestors) leystan úr fangelsi
án árangurs.
Paradjanov var fangelsaður
fyrir tveimur árum og f fyrra
var búizt við að hann yrði lát-
inn laus, þegar rússnesk yfir-
völd létu lausa ýmsa „hættu-
lausa fanga, sem höfðu hagað
sér vel“. Svo var þó ekki og veit
nú enginn, hvar Paradjanov er
niðurkomin 1.
John Schlesinger ásamt William Atherton og Karen
Black við upptöku á Day of the Locust.
góð. Myndirnar eru of fallegar
til að hæfa efninu og þessi
draumkenndi þokublær i öllum
myndum fór í taugarnar á mér.
En þetta er alveg í samræmi við
stfl myndarinnar, Faye og Hom-
er eru þokukenndar persónur,
fjarlægar og firrtar sambandi
við umhverfi sitt. En þó þessi
firring sé höfuðverkefni
Schlesingers í myndinni er
óþarfi, og jafnvel skaðlegt, að
halda áhorfendum jafn langt
frá myndinni og hann gerir.SSP
stjörnurnar eru væntan ..ar
staðinn. Múgu
inn er hálftrylltur af' æáingi.
Það er hér sem Homer Simpson
kemur enn við söguna, og nú
loks sem algjör andstæða við
múginn. Faye hafði yfirgefið
hann og hann ætlar nú að halda
á brott, eftir að hafa lýst þvi
yfir við Tod, að það sem skipti
máli sé ást og umhyggja, ekki
gervihugmyndir annarra um
náungann. Homer lftur á kær-
leikann sem æðsta takmarkið
Bugsy Malone vekur athygli
Kvikmyndin „Bugsy Malone“ hefur vakið nokkra athygli og þykir bráðsmellin.
Þetta er „gangster„-mynd, leikin eingöngu af börnum. Myndin var sýnd á Cannes
í v.or og hlaut þar frábærar undirtektir sem gamanmynd. Leikstjðri er Alan
Parker og á myndinni sjáum við upptöku á einu atriðinu. Með aðalhlutverk fara
Scott Baio og Florrie Dugger.
/
i