Morgunblaðið - 03.10.1976, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. OKT0BER 1976
1 fyrri greininni var frá því sagt
hvernig höfundar bókarinnar öfl-
uðu efnis síns og nýrra sannana
um afdrif keisarafjölskyldunnar.
Nú verður vikið að þætti keis-
aradótturinnar Anastasiu í mál-
inu.
„Rannsóknarmenn hersins í
Perm hafa einnig dottið ofan á
nýtt atriði í málinu: sem sé að ein
Romanovdóttirin gerði tilraun til
að flýja. Flóttamaðurinn er jafn-
an nefndur Anastasía stórher-
togaynja.
Allur framburður sem um það
snýst, meðal annars úr Harvard-
skjölunum var tekinn á fullkom-
lega lögmætan hátt áður en kon-
an, sem þekkt er undir nafninu
Anna Anderson skaut upp kollin-
um í Berlín laust eftir lok heims-
styrjaldarinnar fyrri með þá stað-
hæfingu að hún væri Anastasia
keisaradóttir.
Þar er að finna frásögn um at-
burð sem gerðist þann 21. septem-
ber við Siding 37, við járnbrautar-
línuna norðvestur af Perm.
Framburður Maxims
Grigoryevs, sem vann við járn-
brautina segir: „Klukkan var um
tólf á hádegi, þegar ég var við
Sidíng 37 og einhver sagði mér að
hermenn Rauða hersins hefðu
náð á sitt vald dóttur keisarans,
inni i skóginum. . . Ég sá unga
stúlku sem leit út fyrir að vera
átján eða nitján ára gömul, hvar
hún sat á stól við arininn í varð-
mannaklefa. Hún var ekki grát-
0 Anna Anderson sem skaut
upp kollinum f Berlfn árið 1920
og lýsti þvf yfir að hún væri
Anastasia Keisaradóttir. Ára-
tugum saman stóð hún f mála-
ferlum vegna þessa, en árið
1957 var þvf lýst yfir af dóm-
stóli að hún væri pólskfædd og
hvergi skyld keisarafjölskyld-
unni. Ilöfundar bókarinnar
vilja þó ekki útiloka þann
möguleika f Ijósi þess vitnis-
burðar sem fundist hefur nú,
að hún kunni að vera
Anastasia.
• Keisarahjónin Aiexandra og
Nikulás.
Anastasia keisaradóttir.
• Löngu eftir að talið er að
keisarinn hafi verið tekinn af
lffi er nokkurn veginn vfst að
Alexandra og dætur hennar
voru f haldi hjá bolsévikkum.
Myndin er af keisarafrúnni.
Anastasia
keisaradóttir reyndi flótta
andi, en það var fljótséð, að henni
leið ákaflega illa. Hún var klædd
hvítri blússu sem var ötuð blóð-
blettum á brjósti. Hún var ekki
með trefil um höfuð. Hárið var
dökkt á lit og stuttklippt. Á and-
liti hennar var blóð og hún var
hrufluð við aðra augabrún og var
með skurð við munninn. Hún
horfði óttaslegin í kringum sig en
sagði ekkert. Ég tók eftir því að
hún var með kúlu á nefinu. . . Eg
var ekki nema skamma stund við
varðmannaklefann, því að her-
mennirnir sögðu mér að fara það-
an. Þeir sögðu áður við stúlkuna:
„Klæddu þig“ Þeir skildu hana
eftir i klefanum um það bil
klukkustund og eftir að hafa
klætt hana í hermannajakka og
sett hettu á höfuðið á henni
leiddu þeir hana meðfram járn-
brautarlínunni í áttina til Kama-
brúarinnar.
AÐSKYGGNAST
INN í VARÐ-
MANNAKLEFANN
Saga manns þessa er stutt frá-
sögn annars vitnis á staðnum,
Tatiönu Sitnikova:
Eg reyndi að komast inn í varð-
mannaklefann til að geta kíkt á
handteknu konuna, en hermenn-
irnir meinuðu mér aðgang. Samt
sem áður tókst mér að sjá henni
bregða fyrir. Ég sá hún sat við
ofninn úti i horninu. Hún var með
dökkt hár, bólgu á nefi og sár við
augun og ég tók líka eftir að
blússan hennar var blóði ötuð.
Hermennirnir voru að hlæja að
henni og voru greinilega að hrella
hana. Þeir sveipuðu hermanna-
jakka um axlir henni og leiddu
hana síðan í áttina til Perm. Eftir
því sem ég fregnaði viðurkenndi
konan meðan hún sat inni í klef-
anum að hún væri dóttir Nikulás-
ar keisara."
Sonur Sitnikovu, sem var her-
maður, bætti við frásögnina um
það hvernig Anastasia hefði
náðst:
„Ég heyrði það hjá nokkrum
hermönnum, sem þarna voru að
þeir hefðu haft hendur í hári
Anastasiu, dóttur fyrrverandi
Rússakeisara. Hefðí það verið í
útjaðri skóganna, hérna megin
stöðvarinnar. Ég spurði hvernig
það hefði borið til. Hermennirnir
sögðu að þeir hefðu farið inn í
skógana til þess að veiða og hefðu
þá séð til konu sem var þar á
gangi. Þeir hrópuðu til hennar og
skipuðu henni að nema staðar, en
hún tók þá til fótanna. Þeir
hleyptu af byssum sínum og hún
féll við. Því næst gripu þeir hana
og fluttu hana hingað."
önnur þrjú vitni, öll járnbraut-
arstarfsmenn, koma og við sögu í
þessum atburði. ÖIl Siding 37
vitnin voru spurð síðla marz 1919.
Flest var óbrotið bændafólk og
einlægni sú sem einkennir fram-
burð þeirra gerir hann mjög trú-
verðugan.
Anastasiuflóttinn er svo einnig
staðfestur af vitni, sem var af
öðru sauðahúsi. Þar var á ferð
læknir í Perm.
Tveimur mánuðum áður en Sid-
ing 37 vitnin voru yfirheyrð hafði
hann sagt sögu sína. Maður þessi
var Pavel Ivanovich Utkin, 44ra
ára gamall. Hann segir svo frá:
„I sepeember, dag einn síðdegis
kom maður til mín frá leynilög-
reglunni og sagði við mig: „Lækn-
ir farið samstundis til Malkov."
Mér var kunnugt um að Mal-
kov var yfirmaður Cheka á staðn-
um. Maðurinn fylgdi mér upp á
þriðju hæð f byggingu þar sem
bolsévikkar sem unnu fyrir leyni-
lögregluna höfðu aðsetur sitt.
Malkov Lovov, Vorobtsov,
Shelenov og fleiri.
1 næsta herbergi lá ung kona á
bekk. Ég skildi það að þeir höfðu
beðið mig að koma til að huga að
sjúklingi.
Einn bolsévikkanna, sem kom
inn með mér, sagði við mig. „At-
hugió hvort þér getið hjálpað
henni." Ég fór að skoða konuna
sem lá á bekknum. Ég man vel að
undir öðru auganu, þvf vinstra
var stórt sár. Hún hafði skorizt
illa við vinstra munnvik. Sárin
voru hvorki alvarlegs eðlis né
djúp. En ég fékk það sterklega á
tilfinninguna að hún hefði verið
barin...
Hún var meðvitundarlaus þegar
ég kom að henni.
Allir karlmennirnir fóru nú út
úr herberginu, en kona ein varð
eftir. Skömmu síðar tók stúlkan
að ranka við og leit á mig. Ég
sagði við hana: „Hver ert þú?“
Skjálfandi röddu en mjög skýr-
mæltri sagði hún: „Ég er
Anastasia, dóttir keisarans.
Ég vildi halda áfram að skoða
hana og bjó mig undir að lyfta
upp fötum hennar. En konan sem
hafði verið þarna á næstu grösum
allan tímann kallaði þá upp: „Fél-
agar." Samstundis þustu nokkrir
menn inn í herbergið og við mig
var sagt: „Læknir þetta er ekki í
yðar verkahring."
Ég fór nú inn f næsta herbergi
og bað um pappfr, til að geta
skrifað út lyfseðil. Þeir létu mig
fá óskrifaðan lyfseðil með nafni
dr. Ivanovs. Ég skrifaði út joð og
blývatn, græðandi smyrsl og
mixtúru, sáraumbúrðir og fleira.
Shlevov skrifaði sfðan aftan á seð-
ilinn til staðfestingar og einhver
var sendur af stað eftir lyfjunum.
Ég fór nú til míns heima og einn
bolsévikkanna sagði við mig: „Við
sendum fljótlega eftir yður.“
Og það var eins og við manninn
mælt að ég hafði naumast tíma til
að fá mér tebolla, er ég var kvadd-
ur á ný til CHEKA-
bækistöðvanna. Enn á ný hélt ég
til sjúku konunnar. Ég þvoði sár-
in, bar smyrsl á sár hennar og gaf
henni lyfin. Eftir það var ég við
beð hennar til að fylgjast með að
hún fengi lyfin. Eg geri ráð fyrir
ég hafi verið hjá henni í klukku-
stund eða svo og gaf henni fjórar
skeiðar af mixtúrunni... Sjúka
konan var hálfmeðvitundarlaus
allan þann tíma. Konan sem var
hjá henni sýndist mér greinilega
að myndi vera njósnari CHEKA.
Vék hún ekki frá okkur. Ég hafði
því engin tök á því að ræða við
Anastasiu Nikolayevnu.
Um klukkan tíu um kvöldið fór
ég á ný að líta til Anastasiu Niko-
layevnu, nú að eigin frumkvæði.
Ég sagði bara að ég hefði komið
til að aðgæta hvort hún hefðist
eðlilega við. Konan, þ.e. njósnar-
inn, var enn 1 herberginu. Ég
spurði hana: „Jæja, hvernig líður
sjúklingnum núna?“ Mér virtist
þá eins og Anastasia Nikolayevna
rumskaði við orð min. Hún opnaði
augun og leit á mig. Mér fannst
hún vilja tjá þakklæti sitt þögulu
augnaráði. Ég sagði við hana:
„Jæja yður liður kannski illa
núna, en þetta lagast." Við þessi
orð mín rétti Anastasia mér hönd-
ina og sagði: „Ég er yður afskap-
lega þakklát, góði bezti læknir."
Daginn eftir fór ég enn á ný til
að sjá Anastasiu Nikola-
yevnu.Shlenov og nokkrir aðrið
bolsévikkanna voru á staðnum.
Einn þeirra sagði við mig: „Sjúka
konan þarf ekki lengur á yður að
halda." Svo að ég sá Anastasiu
Nikolayevnu ekki framar.
STUTTKLIPPTA
HÁRIÐ
Ég get þar af leiðandi lýst ytra
útliti stúlkunnar, sem sagði mér
að hún væri Anastasia Nikolay-
evna. Þessi stúlka var rösklega
meðalmanneskja á hæð, bersýni-
lega ágæta vel menntuð, um það
bil átján eða nítján ára. Hún hafði
brúnt hár, nefið var beint, en
dálítið bólgið á þessari stundu,
augun voru stór og dökk. Eg man
ekki hvernig augabrúnir hennar
voru lagaðar, enni var hátt, ívið
kúpt. Ég get ekki lýst munnsvipn-
um, enda afmyndaðist hann i sl-
fellu, varir hvorki þunnar né
þykkar. Ég tók ekki eftir eyrna-
lagi. Hálsinn var stuttur.
Hárið var stuttklippt og- náði
ekki niður á axlir. Hvort hún
hafði fyrr haft einhvers konar
greiðslu eða snyrtingu I hárinu
get ég ekki dæmt um — man
aðeins að hún hafði stutt hár.
Andlit hennar var ljúft og fallega
lagað. Ég sá engin sérstök lfkams-
lýti á henni, hún var vel vaxin og
með góða líkamsbygginu. Hún var
þrýstin en ekki um of ef miðað er
við hæð. Brjóst snotur, en ekki
mikið þroskuð.
Þegar Anastasia Nikolayeva
rétti mér höndina og ég leit á
hana sá ég að höndin var þykk en
falleg, kringlulaga, fingur falleg-
ir, meðallangir, neglur klipptar
og hreinar. Ég sá ekki hvort hönd-
in var snyrt.
Þegar ég var að fara heim
eftir að hafa skrifað lyfseðil
handa Anastasiu Nikolayevu
sagði einn Bolsévikkanna við
mig: Hvað haldið þér að ami að
henni? Hver er greining yðar?“
Ég svaraði: „Hún er brjáluð. Hún
hefur verið gripin stórmennsku-
æði. Sendið hana á geðsjúkra-
hús.“
Enginn virti mig svars. Shelnov
leit á mig út undan sér eins og til
að geta sér til um hverjar væru
hugsanir minar.
Að sjálfsögðu sagði ég þetta við
bolsévikkana að yfirlögðu ráði.
Hún hefði átt hægara með að
komast undan af geðsjúkrahúsi.
Ég efaðist ekki um það eitt andar-
tak — hvorki þá né nú — að hún
væri keisaradóttirin.
Stjórnvöld í Perm litu svo á að
framburður dr. Utkins væri svo
mikilvægur að þeir sendu hann á
fund Sokolovs í Ekaterineburg.
Sokolov tók niður framburð hans
— en stakk honum undir stól og
birti hann aldrei.
Eftir að Utkin læknir bar vitni
var hann beðinn að reyna að hafa
upp á lyfseðlinum sem hann hafði
skrifað og tókst það. Við þá leit
mundi Utkin læknir eftir einu
sem hann hafði gleymt 1 fyrra
framburði sínum. Hann minntist
þess að hann skrifar lyfseðilinn
skömmu eftir að sjúklingurinn
hefur tjáð honum hver hún var.
Vegna þess hafi hann ekki gjörla
vitað hvaða nafn ætti að setja á
hann.
„Ég braut heilann um hvernig
ég ætti að fara að þessu — hvort
ég ætti að gefa seðilinn út á nafn
Romanovfjölskyldunnar, eður ei.
Eg man lika að ég spurði bolsé-
vikkana og var sagt að nota bara
bókstaf. Ég setti aðeins stafinn N.
1 lyfjabúðinni vakti þetta dálitla
athygli og þótti einkennilega frá
gengið.“
Formlegt nafn Anastasiu var
auðvitað Anastasia Nikolayevna
— Anastasia Nikulásdóttir. Það
gæti skýrt N-ið. Hver svo sem hún
var, fór ekki á milli mála að
Cheka taldi hana mjög mikilvæga.
Leynilögreglan var þekkt að öðru
en sýna föngum sínum umönnun
og veita þeim læknishjálp — en
Afdrif rússnesku keisaraf jölskyldunnar