Morgunblaðið - 04.04.1978, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1978
MEÐ GREIN minni í Morgunblaðinu 29. nóv. 1970 birti ég þessa mynd
sem er úr vísindariti Portland Cement Association frá 1965, með
svohljóðandi textai „Þessa tegund vega langar mig til að byggja hér. í
Maine þar sem frosthörkur eru oft gífurlegar, var þetta sýnishorn tekið
eftir 18 ára stanzlausa notkun á veginum, og kom í ljós að burðarþolið
hafði aukist um meira en heiming. Undirstaðan er sementsbundin og
toppurinn asfalt. Kostnaður myndi vera í dag um 93.00 kr. fermetrinn“.
Myndin er tekin á „Sverrisbraut“ þar sem engin viðgerð hefur verið gerð.
Þessi kjarni var tekinn úr veginum 17. feb. 8.1. af Rannsóknarstofnun
byggingariðnaðarins og tel ég að með þessum kjarna sé ég búinn að sanna
að það er hægt að byggja vegi hér á íslandi á ódýran hátt, með fullkomnum
tækjum. Þótt að mínu áliti geti ég sannað að „Mafían“ hafi reynt að
eyðileggja tilraunina.
Sverrir Runólfsson:
„Sverrisbraut”
VEGNA alls fjaðrafoksins útaf svokallaðri „Sverrisbraut“ langar mig til
að birta þrjár athyglisverðar myndir, með tilheyrandi textum. Og vonandi
færast umræður um tilraunina og áhugamál mitt, sem er vegakerfi
landsins, inn á skynsamlegri braut en verið hefur hingað til. R.J.
Matthews, yfirverkfræðingur Edmonton-borgar Alberta, Kanada telur
vegi með sementsbundnu burðarlagi (Three times better) þrisvar sinnum
endingarbetri en óbundna (svo kallaða hefðbundna). Það er ein ástæðan
fyrir því að ég legg svo mikla áherslu á að við byrjum að nota þá tegund
vega meira.
Nú ætlast ég til að setzt verði niður og þetta mál rætt af alvöru. Ellegar
Vegagerðin skrifi undir það að hún fari ekki út f þessa tækni næstu 7
árin. Annars er ég svo sem tilbúinn f baráttuna alveg upp á nýtt.
Sverrir Runólfsson.
STRENGTH GAIN WITH AGE
Compressive
Strenqth
S.Carolina Wyoming lllinois Wisconsin
Myndin er tekin af súlnariti, úr vfsindariti Portland Cement Association
frá 1958. Textinn í lauslegri þýðingu er. „Sementsbundinn jarðvegur
(Soil-Cement) eykur styrkleika með aldrinum, sér fyrir og heldur
styrkleika til frambúðar. Þetta súlnarit sýnir aukningu á styrkleika á
vegum í fjórum ríkjum.“
Jóhann Sveinsson frá Flögu:
Sjúkrahótel Rauða
kross íslands
Illar fréttir þóttu mér, er ég
heyrði fyrir skömmu að leggja yrði
niður starfsemi Sjúkrahótels
Rauða krossins sökum fjárskorts.
Rauði krossinn er og hefir verið
ein hin þarfasta alþjóðastofnun,
sem margt gott hefir látið af sér
leiða.
Hann var formlega stofnaður í
Genf 1863, en það var upp úr
stríðinu milli Frakka og Austur-
ríkismanna 1859. Vöru þá háðar
tvær stórorustur við Magenta og
Solferino. Varð einkum hin síðari
geysimannskæð. (Um hana reit
Benedikt Gröndal hina frægu
sögu, Söguna af Heljaslóðaorustu,
þar sem hann lætur þá Napoleon
keisara (3.) og Jósepp Austurríkis-
keisara stríða að fornum sið, allt
í stíl fornaldarsagna og riddara).
Var hryllilegt um að litast, þar
sem þúsundir manna lágu um-
hirðulausir í valnum, flakandi í
sárum. Þetta varð tilefni þess að
R.k. var stofnaður. Maður, að
nafni Henri Dunant, mannúðar-
maður mesti, tók að veita særðum
hjálp og fékk sjálfboðaliða sér til
aðstoðar. Einkunnarorð hans og
manna hans voru: ALLIR ERU
BRÆÐUR. Þessi einkunnarorð
hafa fylgt R.k. síðan. Þar er
einungis hugsað um samhjálp og
mannúð, en ekki um fjárhagslegan
ávinning, sízt um hámarkshagnað.
(Orðið mannúð er komið úr
mannhugð og merkir eiginlega það
hugarfar og breytni, sem skyni
gæddum manni byrjar - að hafa
kærleika til náungans og raunar
til allra hinnar lifandi náttúru).
I fyrstu lét félagsskapurinn sig
mestu varða verndun og hjúkrun
særðra og sjúkra hermanna, en
smám saman hefir hann fært út
kvíarnar og orðið víðfeðmari.
Margir Genfarsáttmálar, líklega
þrír, hafa verið samþykktir eftir
hinn fyrsta og fjöldi nýrra atriða
bætzt við. í upphafi var fyrsti
sáttmálinn undirritaður af tólf
ríkisstjórnum. Síðar hefir fjöldi
ríkisstjórna samþykkt sáttmálana.
Segja má, að megininntak sátt-
málanna sé vernd sjúkra og
særðra hermanna á sjó og landi í
stríði, vernd stríðsfanga og al-
mennra borgara í ófriði, bann við
misþyrmingum, gíslatökum og
skyndiaftökum. Ennfremur hefir
R.k. látið sig varða drepsóttir og
hungursneyð í hinum ýmsu lönd-
um, svo og eftirlit með fangabúð-
um og fangaskiptum, og á hann
þar að nokkru leyti sammerkt við
hinn stórmerka félagsskap,
Amnesty International. Vitanlega
er enn langt í land, að reglur
þessar séu alls staðar virtar, og
langt er. frá, að allar hugsjónir
hafi rætzt, enda er svo sjaldan um
háleitar hugsjónir. Til þess þyrfti
breyting á skipan heimáínálanna.
Samt hafa sum af fræjum þeim, er
sáð hefir verið, náð að skjóta
rótum og eiga eftir að vaxa upp,
þótt enn sé hart í heimi. Og
hugsjónir R.k. eru víðtækar. Ekki
er farið í manngreinarálit, ekki
gerður munur á þjóðerni, kyn-
þætti, litarhætti, trú, stétt né
stjórnmálaskoðunum, eins og
raunar hefir verið drepið á hér að
framan.
I hinum ýmsu löndum eru félög
innan Alþjóðarauðakrossins, og
verða landsfélögin að öðlast viður-
kenningu alþjóðaráðsins og hlut-
aðeigandi ríkisstjórna. Rauði
kross íslánds var stofnaður 1924,
og hlaut félagið viðurkenningu
árið eftir. Síðan hafa margar
deildir verið stofnaðar víða um
land. Hafa landsfélögin feikimörg
verkefni á prjónum, öll í þágu
menningar og mannúðar hvert í
sínu landi. I grannlöndum vorum
reka þau sjúkrahús, hjúkrunar-
skóla, fæðingarheimili, elliheimili,
barnaheimili, vinnuhæli handa
vanþroskuðum börnum o.s.frv.
Brýnasta verkefni landsfélaganna
og deilda þeírra er skyndi- og
neyðarhjálp. Hér á landi sinnir
einnig félagið og deildir þess
neyðarvörnum og er í tengslum við
Almannavarnir ríkisins. Margar
deildanna annast flutninga sjúkra
og hafa keypt sjúkravagna. Þá
hefir sjúkravinahjálp, aðstoð við
sjúka og aldraða, aukizt mjög.
Eitt af mestu nytjaverkum
R.k.í. hér í Reykjavk var að stofna
sjúkrahótel það, er ég gat um í
upphafi máls míns. Hefir það verið
rekið um þriggja ára skeið. Hótelið
er hvíldarheimili sjúklingum, sem
bíða eftir sjúkrahúsrúmi eða eru
nýkonnir úr sjúkrahúsi, oft mjög
vanheilir. Er þeim þetta ómetan-
legt hæli um stundarsakir, bæði
mönnum utan bæjar og innan.
Margir utanbæjarmenn hafa ekki
í annað hús að venda eftir eða
undan sjúkráhúsvist. Sama má
raunar segja um suma, sem
búsettir eru í Reykjavík og nágre
ni, ekki sízt einbýlinga, karla og
konur. Þeim er hin mesta guðsgjöf
að fá hvíld og skjól í bili.
Þetta mun vera annað sjúkra-
hótelið, er R.k.í. starfrækir (hitt
mun vera á Akureyri) og hið eina
á öllu Reykjavíkursvæðinu. I
sjúkrahúsum eru daggjöld orðin
allhá. í Borgarspítalanum voru
þau (1. des. sl.) 32.200 kr. og í
Landakotsspítala 25.500 kr. í
sjúkrahótelinu er daggjaldið (1.
des. sl.) aðeins 4000 kr. Vissulega
er þetta ekki fyllilega sambærilegt
við sjúkrahúsin, þar sem í daggj.
er innifalin læknishjálp og einhver
lyf. Eigi að síður, hygg ég, að þetta
sé beinn sparnaður fyrir hið
opinbera. Sökum þrengsla í
sjúkrahúsum er sjúklingum fleygt
út á gaddinn löngu áður en þeir
eru heilir orðnir, stundum sár-
þjáðir. Má því gera ráð fyrir, að
þeir neyðist til að leita aftur á
sömu slóðir. En sjúkrahótelið
bætir úr brýnustu nauðsyn sjúkl-
inganna.
Sumir eiginhagsmunamenn, alls
konar Glistrupar, geta ekki hugsað
sér neitt, sem veitir hámarksarð.
En siðuð þjóð hlýtur að vera
samábyrg heild. Eg sagði siðuð
þjóð, en raunar er mikil samhjálp
meðal frumstæðra þjóða, er vér
svo köllum, og hjá söfnuðum
frumkristninnar var hún alger.
Því miöur hafa heyrzt óhugnan-
legar raddir í þá átt, að dýrt væri
að kosta sjúkrahús, líknarstofnan-
ir og mannúðar. „Abyrgir" menn,
alþm., meira að segja ráðh. og
atvinnurekandi, hafa látið opin-
berlega að því liggja, líklega að
bandarískri fyrirmynd, að jafnvel
bæri að draga úr framlagi til
sjúkrahúsa. Vitanlega gefa þessi
fyrirtæki ekki arð, enda dettur
víst engum með hálfu mannsviti
eða meira það í hug. En auðsætt
er, að með þvílíku háttalagi mættu
hinir fátæku svo að segja deyja
drottni sínum, en þeir auðugu
hefðu þau forréttindi að njóta
beztu læknishjálpar. Slíkt siðalög-
mál hæfði mætavel hrafni og tófu,
en ekki siðgæðisverum. „Allt, sem
þér viljið, að aðrir menn gjöri
yður, það skuluð þér og þeim
gjöra", sagði meistarinn frá Naza-
ret. Nú er öll heilbrigðisþjónusta
í molum og mesta öngþveiti,
sjúkrahús ofhlaðin, endurhæfing-
arstöðvar of fáar og geta ekki
haldið uppi þjónustu vegna féleys-
is, og hrakalega er búið að
gamalmennum og öryrkjum. Og
þetta viðgengst í þjóðfélagi, er
sumir leyfa sér að nefna farsæld-
arþjóðfélag (velfærdssamfund),
þar sem sumir þegnanna hafa
fullar hendur fjár og meira en það.
(Sjálfum finnst mér réttara að
kalla það stigamannaþjóðfélag).
Ekki ber þetta vitni kristilegs
kærleika. „Sýn trú þína í verkun-
um“, og „trúin er dauð án verk-
anna“, sagði Jakob gamli postuli.
Vér höfum kappnóg af bókstafs-
dýrkun og trúarkreddum, en vant-
ar kærleikann. — I góðu samfélagi
ætti kærleikur og samhjálp ávallt
að vera leiðarljós. Á það ekki sízt
við hér, þar sem hávaðurinn af
landsmönnum geta rakið saman
ættir sínar. Því miður hefir
löggjafinn, meiri hluti þingsins,
ráðist á garðinn, þar sem hann er
lægstur, rýrt hlut sjúklinga með
því að hækka lyfjakostnað og
sjúkratryggingargjald.
Sjálfur hefi ég átt því láni að
fagna að dveljast um hríð í
fyrrnefndu sjúkrahóteli. Taug upp
í olnboga tók upp á þeirri ósvinnu
að bila, svo að fingurnir á annarri
hendi urðu mér ónýtir. Þá er mein
mitt hafði verið rannsakað i
Landspítalanum, var ég svo stál-
heppinn að fá inngöngu í hótelið.
Ég var og er í sjálfsmennsku, einn
á báti, og þar sem ég var ekki
sjálfbjarga, var mér ekki upnt að
vera heima. Mér var að vísu
velkomið að vera á heimili dóttur
minnar og tendasonar. En bæði
var nú það, að þau eiga heima utan
sjálfrar Reykjavíkur, og auk þess
vinna bæði úti, svo að trauðla var
unnt að veita 'mér næga aðhlynn-
ingu.
Það var kaldur vetur, og þótti
mér gott að koma inn í hlýjuna. En
það var ekki einungis hlýja
hitaveitunnar, sem yljaði mér,
heldur streymdi andleg hlýja á
móti mér. Fann ég varla, að ég
væri kominn á ókunnan stað. Er
þar skemmst frá að segja, að
aldrei hefir mér liðið betur utan
heimilis míns en þar. Manni
fannst, að hann væri kominn á
stórt en gott heimili. Allt starfs-
fólkið og forstöðukonan voru
elskuleg og sinntu þörfum vist-
manna eftir fremstu getu. Ég gat
t.d. ekki skorið sundur bita, þar
sem önnur höndin var fötluð, en þá
komu englar sem af himnum
sendir og hjálpuðu mér. Matur var
hollur, góður og óbrotinn. Þarna
var fólk af öllum stigum og
stéttum, margt utan af landi og
líka allmargt úr Rvk. og grennd. I
grannlöndum vorum yrðu engin
vandræði með reksturinn. Þar
mundu ríki og borg greiða úr
málinu. Ég tel það beinlínis skyldu
stjórnvalda að styðja þessa starf-
semi. I fyrsta lagi er stofnunin
bráðnauðsynleg. I öðru lagi virðist
mér hún raunverulega stuðla að
sparnaði. I þriðja lagi er hæli
þetta að minni skoðun á alla vegu
til fyrirmyndar, og er það einnig
þungt á metunum.
Það væri því höfuðskömm, ef
R.k.I. yrði að leggja þessa starf-
semi niður. Ef svo yrði, gætu
íslendingar naumast kallast sið-
menntuð þjóð, og þjóðfélagið gæti
á éngan hátt jaðrað við að kallast
farsældarþjóðfélag.
Jóhann Sveinsson frá Flögu
(Grein þessi hefur beðið birt-
ingar alllengi)
P.S,
Eftir aö ég haföi lagt drög aö þessu
greinarkorni um jólaleytið, barst mér sú
feginsfrétt, að viðeigandi stjórnarvðld hefðu
séð sóma sinn — og raunar allra íslendinga
— í því að lofa að styðja við bakið á hótelinu,
og verður þeim höfuðburður nokkur að því,
ef framhald verður á.
Síðustu línurnar eru ritaðar á öskudegin-
um, fjáröflunardegi R.k.í.
J.SV.
\t''<;i,ysi\<; \
SIMINN KK:
22480