Morgunblaðið - 25.04.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1978
Ósló, 24. apríl.
Fri blaóamanní Mbl. Elínu Pilmadóttur.
Eftir 20 tíma yfirheyrslur yfir 10 púsund flóttamönnum lauk
Kambódíuréttarhöldunum í Ósló á sunnudagskvöld með bví aö
eftirfarandi orðsending var send til Kurt Waldheims,
framkvæmdastjóra Sameinuöu Þjóöanna: „Á Þriggja daga
fundi í Ósló 21.—23. apríl 1978, hafa Alpjóölegu Kambódíurétt-
arhöldin kynnt sér með erindum sérfræöinga og frásögnum
vitna ástandið í Kambódíu. Á grundvelli upplýsinga og
sannana, sem komiö hafa fram við yfirheyrslurnar vilja
AlÞjóðlegu Kambódíuréttarhöldin fara fram á pað við yöur, að
pér, sem framkvæmdastjóri Sameinuöu pjóðanna, hafiö
frumkvæöi um aö halda áfram pví verkefni, sem var tilgangur
Þessara réttarhalda: að afla staöreynda og upplýsinga um
ástandið í Kambódíu eftir 17. apríl 1975, meö tilliti til
Mannréttindasáttmáia Sameinuöu pjóöanna.
Við yfirheyrslurnar hér í Ósló hafa
vissulega komið fram persónulegar
frásagnir af skelfingum, sem þessir
10 flóttamenn með mismunandi
bakgrunn og nýkomnir, hafa séð og
upplifaö í Kambódíu eftir aö landið
féll í hendur Rauöu kmeranna í apríl
1975. Þeir hafa orðið að svara stífum
Franski blaðamaðurinn Jean Lacouture með tveimur vitnanna við réttarhöldin. Til vinstri er Cheng Vibol,
sem var látinn búa til „þjóðleg“ lyf handa sjúklingunum, og til hægri Ear Soth, sem sá móður og tvær
dætur skotnar af kmerahermanni, af því að dæturnar báðu um meiri mat.
spurningum 10—20 spyrjenda um
það hvort þeir hafi raunverulega séð
sjálfir. það sem þeir segja frá og verið
spuröir í þaula um hvaðeina í
framburði þeirra. Sjálf gat ég prófað
frásögn Cheng Vibols, 36 ára gamals
nýkomins flóttamanns, sem starfaði í
sjúkrahúsinu í Mattambang. Ég sýndi
honum mynd af lækni frá sama
sjúkrahúsi í viðtali mínu í Morgun-
blaðinu frá flóttamannabúðum í
Aramyaprathil í ágúst í haust og hann
þekkti hann. Einnig fórum við yfir
nöfn lækna þeirra sem í viötalinu
voru nefndir. Cheng Vibol, sem aö
sjálfsögöu gat aöeins lesið nöfn
þeirra í íslenzku blaði, sagði það
sama og þar stóð, að tannlæknirinn
og læknirinn Ky Seiro hefði verið
saxaður niður, svo og drr Uon
Cohout, aðstoðaryfirlæknir, eftir að
upp komst að hann var læknir. Er við
komum að nafninu Che-Chen, sagði
hann: En það er ég sjálfur, ég skipti
um nafn hér! Og þó það hefði ekki
enn komið fram hér í Ósló, sagði
hann aðspurður, að hann hefði verið
þjálfaöir og unnið viö geislalækning-
ar í Battambang, eins og læknirinn
hefði sagt í Mbl. Eftir að Rauðu
kmerarnir tóku við var hann áfram
með þeim og m.a. við að framleiða
lyf. ?ví eftir að allir læknar höföu
verið drepnir eða voru flúnir og engin
erlend lyf komu, var farið að búa til
„þjóðleg" lyf úr rótum, trjáberki og
serum úr kokoshnetumjóik, sem var
sett á tómar sódaflöskur eöa aörar
gamlar gosdrykkjaflöskur. En sjúkl-
ingarnir uröu bara enn veikari af
þessu sulli og flestir dóu, sagöi hann.
Þeir voru bara tilraunadýr. Ég hafði
ekki uppi neina andstöðu viö Rauöu
kmerana, sagði hann. En það var
hræðilegt aö vera þarna og gera það
sem Anka (stjórnvöld) sagöi. Þeir
þurftu á mér að halda og því var ég
ekki drepinn og flúði, þegar ég fékk
grun um aö þeir ætluöu aö drepa
mig, sagði hann.
Þeir vitna um hung-
ur aftökur
Framburður sá, sem yfir 100
blaðamenn víðsvegar að úr heimin-
um, hlustuðu á hér í Ósló um helgina,
sannfærði okkur öll, held ég, um að
ekki væri vafi á að í Kambódíu eru
skipulega framin skelfileg brot á
mannréttindum. Flóttamennirnir,
sem voru á ýmsum stöðum í landinu,
segja í smáatriöum frá aftökum og
ómannlegum lífsskilyröum. Þeir vitna
um aftökur á öllum fyrrverandi
hermönnum, öllum ríkisstarfsmönn-
um fyrri stjórnar, menntamönnum og
fjölskyldum þeirra og jafnvel fram-
haldsskólanemendum. Þeir vitna um
það hvernig fólkiö var rekið allslaust
út úr borgum og milli staöa í sveitum
eftir uppgjöfina, líklega um 4 mifljónir
manna. Og lýsa því hvernig börn,
gamalmenni og sjúklingar hrundu
niður og voru skotnir. Þeir vitna um
vinnuþrælkun á öllum almenningi
með tilheyrandi hungri, sjúkdómum
og ótta í þeim tilgangi aö skipta
landinu í akra og áveituskuröi og
gera Kambódíu að „skákboröi af
hrísgrjónaökrum". Þeir vitna um
skipulagöa útrýmingu á allri fyrri
menningu og þeim sem hana stund-
uðu og útrýmingu Búddatrúar. Og
þeir vitna um aðskilnaö á fjölskyld-
um, þar sem börnin eru tekin frá
— sagði einn flóttamannanna frá Kambódíu við yfirheyrslumar
frá því, hvernig Rauöu Kmerarnir
komu og drápu alla tæknimenntaða
menn í verksmiðjunni og fjölskyldur
þeirra, allt niður í þá, sem kunnu að
aka traktor. Tilkynntu svo hinum að
héöanaf yrðu allar þeirra eigur
teknar, ekkert kaup greitt, en þeir
ættu að vinna áfram. Aðeins 2700
manns voru þar eftir af 3500 eftir
árið. Öll ferðalög voru þeim bönnuð.
Buddhatrú einnig. Börnin eldri en 10
ára tekin og send annað og allir settir
í þrælkunarvinnu.
Formaður Kambódíuréttarhaldanna í Osló, Hans Henrich Ramm, ræðir við Lim Pach Kuon, flugmanninn,
sem var með í hópi Rauðu Kmeranna frá 19. nóv. 1973, þar til hann flúði 30. april 1976 og kveðst þekkja
vel hugmyndir þeirra og stefnu, að öllum eigi að útrýma öðrum en bændum og verkamönnum.
foreldrum eftir 8 ára aldur og sett í
sérstakt uppeldi sums staöar frá 3ja
ára aldri, en þau eru Ifka látin vinna
á ökrunum o.s.frv.
Öllu útrýmt utan bænd-
ur og verkamenn
Hér í Ósló höfum við um helgina
hlustað á kambódsíska landbúnaðar-
verkamanninn og smábóndann Sung
Chang segja frá því, hvernig hann
ætlaöi að leggja hart að sér og vinna
á ökrunum eftir að kmerarnir komu
tii valda, eins og hann hafði alltaf gert
sem fátækur bóndi í brennandi
sólarhitanum, en gafst loks upp fyrir
hungri, illri meöferð og ótta við að
veröa drepinn af því hann kunni að
iesa, og flúöi og er nú í Frakklandi,
einmana og mállaus, og fær ekki
vinnu af því hann kann ekkert.
Við heyrðum flugmanninn Lim
Pech Kuong, sem Rauðu kmerarnir
notuöu til að kenna sínum mönnum
meðferö þyrluflugvéla, segja frá þeim
kenningum Rauðu kmeranna, að eftir
að „þjóðlega“ (national) byltingin
hefði verið framkvæmd eftir sigur
þeirra og brottrekstur borgarfólks-
ins, þá muni þeir framkvæma „demó-
kratísku byltinguna“ þ.e. að halda
aðeins eftir bændum og verkamönn-
um, en útrýma öllum öðrum. — Og
þegar Rauöu kmerarnir segja eitt-
hvað, þá gera þeir það, sagöi hann
sem svar við spurningunni um það,
hvort hann hefði sjálfur séð menn
drepna.
Við heyröum frásögn Kong
Samrachs, skrifstofumannsins sem
yfirgaf konu og 4 börn og flúði í júní
1977, um hræöilegt mannfal! í
þorpinu hans, þar sem voru 800
manns 1975 en varla 500 1977, þar
af aðeins fjóröungur karlmenn. Og
frásögn hans af aftöku ungra stúlkna
sem sakaðar voru um aö eiga sér
ógiftar kærasta og pyndingum á
þeim sem fordæmi. En allt slíkt er
bannaö fyrir giftingu. Hin opinberi
Anka þarf að gefa leyfi til giftingar
fyrirfram og framkvæmir hana.
Við heyrðum lækninn dr. Nal Oum
segja frá því hvernig hann og
sjúklingarnir voru reknir út úr
spítölunum í Pnom Penh hoppandi á
hækjum eða. í sjúkrarúmum. Og
hvernig hann síðar var settur í
endurhæfingu uppi í sveit, þar sem
fólkið þrælaði frá morgni til kvölds í
hitanum, hungrað og illa haldið í
brennandi sól og regni með tvær
hrísgrjónamáltíöir á dag og aðeins 3
frídaga á ári, hátíöisdaga byltingar-
innar. Aðeins þeir, sem eru færir um
að vinna fá matarskammt, börn og
veikir aðeins hálfan skammt, 150 g
á dag eöa til tveggja daga.
Skotin af Því börnin
báöu um mat
Við heyrðum Ear Soth, steinhöggv-
arann, segja frá því hvernig hann sá
móður og tvær dætur hennar skotnar
af Kmera-hermanni fyrir það eitt að
börnin báðu um mat.
Við heyrðum Chan Von, sem var
bókhaldari í sykurverksmiðju, segja
Borgaraleg
tilfinningasemi
Við heyröum kennarann Chou Try
lýsa því hvernig hann þrælaöi og
reyndi aö sýna byltingunni og
kenningum Anka (stjórnvalda) holl-
ustu og hrifningu, af ótta við að upp
kæmist að hann væri kennari eöa
„menntamaður" og var því trúað fyrir
því aö taka á móti hópum af
borgarfólki, sem kom upp í sveit ,
flutt nauðungarflutningum á uxakerr-
um. Lýsingin á því hungraða, sjúka
og vesæla fólki er óskapleg. Daglega
hrundi um tugur þeirra niður og var
fleygt á eða í jörðina, en ættingjar
fengu ekki aö skipta sér af iíkunum.
Slík tilfinningasemi dæmd smáborg-
araleg.
Við heyrðum Lim Nea segja frá því
hvernig hermenn Rauðu Kmeranna
tæmdu allar skjalageymslur og
brenndu öll skjöl og bækur. Og
hvernig öllum embættismönnum og
liösforingjum var safnaö saman 23.
apríl 1975 til að taka þátt í
hátíðarhöldunum við komu
Shianouks prins, að sagt var, en ekið
í staöinn út í skóg og skotnir síödegis
Carter fordæmir —
Frakkar gengu út
A LAUGARDAG barst inn á fundinn, par sem
Kambódíuréttarhöldín stóðu yfir í Ósló, ytirlýsing úr
ræðu, sem Carter hafði flutt, bar sem hann
fordæmdi Kambódiu fyrir brot á mannréttindum,
sem væru verri en nokkurs staöar annars staðar í
heiminum, og Bandaríkín gætu ekki komist hjá Þeirri
ábyrgð að fordæma stjórnvöld í Kambódíu. Benti
hann á að flóttamenn frá Kambódíu heföu sakaö
stjórnina um að leiða dauða yfir hundruð og
þúsundir manna í landinu með útrýmingaraöferðum
þeim, sem þar hefði verið beitt. Hrósaöi hann
kanadíska þinginu fyrir að hvetja þjóðir heims til að
mótmæla þessari slátrun og aðilum í Noregi, sem
hefðu hafið Kambódiuréttarhöldín 21. apríl til að
draga athyglina að ástandinu í Kambódíu.
Undir lestri á ummælum Carters gengu ailir
frönsku fyrirlesararnir þrír út, töldu ekki sitja á
Bandaríkjamönnum, í Ijósi sögunnar, að gagnrýna
ástandiö á Þessum slóðum. Raunar ekki Frökkum
heldur, að því er Mayer sagði. Þaö ætti nú að gera
á öðrum vettvangi. Allir lögðu þeir mikla áherslu á
að ekki væri vafi á hinum skelfilegu mannréttinda-
brotum í Kambódíu undir stjórn Rauðu Khmeranna,
sem ekki mætti dragast að bregöast við.
Kambódíuréttarhöldin í Osló:
Höf um aðeins rétt til að
þræla, hlýða, sjá ekk-
ert og heyra ekkert