Morgunblaðið - 25.04.1978, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1978
Minning:
EUsabet M. Jónasdótt-
ir húsmœðrakennari
Fædd 21. júlí 1893
Dáin 15. apríl 1978
Þegar ég kom hingaö til Reykja-
víkur fyrir 10 árum síðan hafði ég
áhuga á að heimsækja vinkonu
mína, Elísabetu Jónasdóttur,
húsmæðrakennara. Mér var þá
tjáð, að hún væri sjúk og ekki þess
megnug að taka á móti heimsókn-
um. Mér brá við þá fregn, því
þegar ég sá hana síöast var hún
hress að vanda. Oft spurðist ég
fyrir um líðan hennar, en það var
sama svarið, að um bata væri ekki
að ræða. Síðan liðu mörg erfið ár,
þar til ég las á dögunum, aö hún
hefði fengið hvíldina 15. þ.m. Góð
og mikilhæf kona var gengin og
það var eins og hvislað að mér úr
öllum áttum manstu — manstu.
Já, vístmundi ég margt frá okkar
samverudögum og allt var það á
einn veg. Hún hafði reynst mér
tryggur vinur og velgjörðakona, öll
framkoma hennar og athafnir
sýndu gott fordæmi. Frú Elísabet
var Vestfirðingur að ætt, fædd að
Bakka í Hnífsdal 21. júlí 1893.
Foreldrar hennar voru hjónin
Guðný Jónsdóttir, ættuð úr Dýra-
firði, og Jónas Þorvarðarson,
útvegsbóndi að Bakka. Heimilið að
Bakka var orðlagt menningar-
heimili. Þar réð húsum umsvifa-
mikið atorkufólk. Börnin voru 7 og
allt kapp lagt á að þau fengju gott
uppeldi. Snemma bar á því að hún
var áhugasöm um margt, er til
bóta horfði, henni var ljóst að það
var þörf fyrir vakandi og vinnandi
hönd. Hún var tápmikil, ung
stúlka, sem vildi menntast og taka
svo til óspilltra málanna að námi
loknu. Ung að árum sigldi hún til
Danmerkur og nám húsmæðra-
fræði við Skóla Birgittu Berg
Nielsen í Kaupmannahöfn og
þaðan lauk hún kennaraprófi með
lofsamlegum vitnisburði. Að prófi
loknu hvarf hún aftur heim og
nokkru seinna gerðist hún kennari
við húsmæðradeild Kvennaskólans
í Reykjavík. Þar starfaði hún í 9
ár frá árinu 1923—32. við góðan
orðstír. Þótti hún frábær kennari,
stjórnsöm og myndvirki. Hef ég
heyrt margar námsmeyjar hennar
hrósa henni fyrir kennsluna og
fyrir drenglyndi í hvívetna.
Árið 1932 urðu þáttaskil í lífi
hennar, þá giftist hún þann 10/11
Aöalsteini Pálssyni, skipstjóra,
annáluðum dugnaðar- og sæmdar-
manni. Var Aðalsteinn þá ekkju-
maður með 5 ung börn, það yngsta
5 ára en 16 ára það elsta. Það
þurfti kjark til og er ekki heiglum
hent að taka að sér svo umfangs-
mikið heimili. En hana skorti
hvorki kjark né vilja, vilja til að
veita móðurlausum börnum sem
best uppeldi, hlynna að þeim og
stappa í þau stálinu að verða
dugandi fólk. Fallegt og hlýtt var
heimilið þeirra hjóna að Hávalla-
götu 3, þar var ávallt gott að koma,
hjónin voru auðsjáanlega sam-
hent um að láta öllum líða vel, er
þangað áttu leið.
Það hallaðist heldur ekki á fyrir
þessum blessuðu hjónum, mér
fannst þau bæði ímynd hreysti og
drengskapar.
Og svo voru þar litlu stúlkurnar
og einkasonurinn Jónas, auga-
steinn hennar, öllum til gleði, er
gengu þar um garð. Þegar reyk-
vískum konum datt í hug að stofna
húsmæðraskóla í borginni, var
kosin fjölmenn undirbúningsnefnd
og var Elísabet ein af þeim, sem
áttu sæti í nefndinni. Var stefnt að
því, að skólinn tæki til starfa
haustið 1941. Eins og ávallt er til
hennar kasta kom reyndist hún
góður liðsmaður, sanngjörn og
tillögugóð. Það er ekki ætlun mín
að rifja upp alla þá erfiðleika, er
við blöstu haustið 1941, þegar
skólinn átti að vera tilbúinn að
taka á móti nemendum og hefja
störf. En það eru ekki allar götur
jafn greiðar. Þegar auglýst var
eftir húsmæðrakennurum, kom
engin umsókn og þó leitað væri til
þeirra og gengið eftir þeim með
grasið í skónum, gengu menn
bónleiðir til þeirra búða, svo á
tímabili virtust öll sund lokuð og
ekkert líklegra en skólinn yrði
óstarfhæfur sökum kennaraskorts.
En þá braut blessuð Elísabet ísinn
og fékk Fjólu Fjeldsted í lið með
sér. Tók hún að sér kennslu á
dagnámskeiði skólans, en Fjóla
sinnti kvöldnámskeiðunum.
Var það drengilega af sér vikið,
eins og hennar var von og vísa. Nú
var öllu borgið, kenndi hún síðan
við skólann tvö fyrstu árin, enda
þótt hún hefði stórt og umsvifa-
mikið heimili að annast. Vann hún
öll sín störf við skólann með
miklum sóma. Þegar þetta gerðist
hófust okkar fyrstu kynni, áður
hafði ég einungis þekkt þessa
elskulegu konu af afspurn. Hófst
brátt með okkur vinátta, sem
aldrei bar skugga á. Eftir að hún
hætti kennslu var hún um árabil
prófdómari við skólann. Hún var
ákaflega sanngjörn í öllum
viðskiptum, heilsteypt kona, sem
vildi ekki vamm sitt vita. Hún var
ákveðin og stjórnsöm i starfi,
hvort heldur var á heimili sínu eða
við kennslu, vildi að lögum og
reglum væri hlýtt, enda alin upp
á þeim tíma er börn og unglingar
urðu að hlýða og hafa í hávegum
fornar dyggðir. Allur undansláttur
og sviksemi var eitur í hennar
beinum. Hún var ekki trúuð á að
skólarnir og gatan gætu komið í
stað góðs heimilis, og veitt þá
kjölfestu, er unglingar þörfnuðust
áður en lagt er af stað út í lífið.
Hún var sannfærð um að heimilin
væru þær stoðir, er þjóðfélagið
hvíldi á og þær stoðir þyrfti að
treysta annars væri voðinn vís.
Mér þótti vænt um þessa góðu
konu frá fyrstu kynnum og gleymi
því aldrei hve drengilega hún
brast við og bjargaði málum
skólans þegar allt virtist komið í
óefni.
Mann sinn missti Elísabet 11.
janúar 1956. Bar andlát hans
skyndilega að og kom öllum á
óvart. I tugi ára hafði hann stýrt
fleyi sínu heilu í höfn og farsæld
fylgt honum í sjómannsstarfinu,
en það ræður enginn sínum
næturstað. Allir sem til þekktu
söknuðu hins stælta drengskapar-
manns, þótt fráfall hans bitnaði
mest á heimilinu. Geri ég ráð fyrir
að blessuð Elísabet hafi aldrei
borið sitt barr eftir það áfall. En
hún sýndi það þá eins og oftar að
hún var hetja. Einkasonúrinn
Jónas er hdl. hér í borg, kvæntur
Guðrúnu Eiríksdóttur, verkstjóra í
Reykjavík Kristjánssonar. Eiga
þau þrjú börn. Öllum ættingjum,
vinum og venslafólki Elísabetar
votta ég innilega samúð mína þá
hún er kvödd og þakka henni góða
vináttu og tryggð.
í Guðs friði.
Hulda Á. Stefánsdóttir.
Aðfararnótt laugardagsins 15.
apríl síðastliðinn andaðist frú
Elisabet María Jónasdóttir að
Hrafnistu í Reykjavík. Útför
hennar er gerð frá Fossvogskirkju
í dag, 25. apríl. Elísabet var ekkja
Aðalsteins Pálssonar skipstjóra.
Hún hafði dvalizt að Hrafnistu
síðustu ár ævi sinnar, lengst af við
mikla vanheilsu.
Elísabet fæddist 21. júlí 1893 að
Bakka í Hnífsdal. Foreldrar henn-
ar voru Guðný Jónsdóttir og Jónas
Þorvarðsson útvegsbóndi þar.
Guðný Jónsdóttir var ættuð úr
Dýrafirði, dóttir Jóns Bjarnasonar
bónda og sjómanns, sem bjó á Læk
og seinna í Lambadal. Móðir
Guðnýjar var Helga Bjarnadóttir
frá Felli í Dýrafirði, alsystir Ólafs
skipstjóra á Ketilseyri. Börn Jóns
og Helgu voru 14. Tvö þeirra dóu
ung en hin komust til fullorðins-
ára. Ein af systrum Guðnýjar,
Björg, giftist Valdimar Þorvarðs-
syni útvegsbónda í Hnífsdal, en
hann var albróðir Jónasar Þor-
varðssonar.
Jónas Þorvarðsson var sonur
Þorvarðar Sigurðssonar, bónda á
Bakka í Hnífsdal, og konu hans,
Elísabetar Kjartansdóttur, sem
fædd var á Hrauni í Hnífsdal.
Börn Þorvarðar og Elísabetar urðu
sjö. Einn son misstu þau uppkom-
inn, en hin bjuggu í Hnífsdal og
settu mikinn svip á allt athafnalíf
þar, bæði bústörf, verzlun og
útgerð.
Elísabet var elzt sjö systkina, en
tvö dóu fyrir aldur fram, Kristj-
ana 1918 og Jónas, sem stundaði
verzlunarstörf, hann andaðist í
Hafnarfirði á bezta aldri og
ókvæntur árið 1935. Hin systkinin
eru þessi: Helga, sem giftist
Bjarna Snæbjörnssyni lækni í
Hafnarfirði, sem nú er látinn,
Bjarni Össur kaupmaður, sem
kvæntist Svöfu Haraldsdóttur
hjúkrunarkonu, Björg tannsmiður
í Hafnarfirði og yngst er Guðný,
sem lærði hjúkrunarstörf og gift- 1
Bragi Hauk-
ur Kristjáns-
son — Kveðja
Sunnudaginn 16. apríl lést að
heimili sínu okkar góði vinur.
Bragi Haukur Kristjánsson, 54 ára
að aldri. Hann átti við vanheilsu
að stríða síðast liðin 12 ár sem
hann bar með karlmennsku eins
og aðra erfiðleika sem hann varð
að reyna. Hann fór mjög ungur til
sjós og var það hans atvinna á
meðan heilsan leyfði. Eg ætla ekki
að rekja ævisögu Braga en ég get
ekki látið hjá líða að segja frá að
hann lenti í mörgum sjóslysum og
eftir þær raunir tel ég að það hafi
verið hans mikla lán að eiga
heimili hjá sínum foreldrum sem
hann átti alla tíð heimili hjá.
Meining mín með þessum línum er
að þakka Braga alla þá tryggð og
vináttu sem hann sýndi okkur
hjónunum og börnunum okkar og
ist Elíasi Ingimarssyni fiskmats-
manni, sem nú er látinn.
Elísabet ólst upp hjá foreldrum
sínum að Bakka, hún var snemma
sett til mennta eins og öll hennar
systkini síðar. Eftir að barna-
skólanámi lauk í Hnífsdal var hún
í unglingaskólanum á Isafirði og
síðar við Kvennaskólann í Reykja-
vík. Næstu sex ár þar á eftir var
hún við verzlunarstörf í Ásgeirs-
verzlun á Isafirði.
Árið 1919 sigldi Elísabet til
Kaupmannahafnar og stundaði
nám við Shurskehúsmæðrakenn-
araskólann þar. Hún lauk hús-
mæðrakennaraprófi þaðan með
ágætum árangri árið 1922 og
gerðist kennari við Kvennaskólann
í Reykjavík. Var hún þar kennari
næstu tíu árin eða til ársins 1932
að hún giftist Aðalsteini Pálssyni
skipstjóra og síðar útgerðarmanni.
Eignuðust þau einn son, Jónas
Aðalstein hæstarréttarlögmann,
sem kvæntur er Guðrúnu Eiríks-
dóttur.
Aðalsteinn var ættaður frá Búð
í Hnifsdal og var þegar orðinn
landskunnur afla- og skipstjórnar-
maður. Aðalsteinn var ekkjumað-
ur. Fyrri kona hans, Sigríður
Pálsdóttir, hafði andast tveimur
árum áður, en með henni átti
Aðalsteinn fimm börn, Pál skip-
stjóra í Grimsby í Englandi, en
Páll andaðist af slysförum fyrir
nokkrum árum. Ekkja Páls er
Svanhildur Valdimarsdóttir. Hin
eru: Össur, kaupmaður í Reykja-
vík, kvæntur Guðrúnu Pálsdóttur,
Sigríður, apótekari á Seyðisfirði,
en eiginmaður hennar, Sturla
Eiríksson útvarpsvirkjameistari,
er nýlátinn, Guðbjörg gift Ólafi
Finsen forstjóra og Elín gift
Sigurði Hallgrímssyni vélstjóra.
Fyrstu hjúskaparár sín bjuggu
þau Aðalsteinn og Elísabet að
Marargötu 6 en byggðu síðar
framtíðarheimili að Hávallagötu
3. Var heimili þeirra rómað fyrir
rausn og myndarskap. Þrátt fyrir
stóran barnahóp nutu margir
frændur og vinir þess að eiga
athvarf í lengri eða styttri tíma á
heimili þeirra.
Það kom sér vel að Elísabet var
vel í stakk búin til að taka að sér
svo stórt húsmóðurhlutverk, þegar
hún giftist Aðalsteini og fórst
henni það vel úr hendi, eins og
raunar öll þau störf sem hún tók
að sér. Hún var umhyggjusön og
ástrík sínu fólki. Aðalsteinn and-
aðist 1956. Þegar Húsmæðraskóli
Reykjavíkur var stofnaður var
Elisabet fengin til að kenna við
húsmæðradeildina fyrstu árin og
átti hún þátt í því að móta
kennslustörf við hinn unga skóla.
Elísabet var stór og gjörvuleg
kona, ákveðin í framkomu, sem
kom sér vel í margbrotnu lífs-
starfi. Hún var glaðvær, full af
velvilja, gestrisni og góðsemi, sem
margir nutu og munu minnast með
þakklæti. Ég, sem þessar línur
skrifa, minnist hennar sem elsku-
legrar frænku, sem ég og systkini
mín nutum alla tíð. Fannst mér
fljótt að betri frænku gæti enginn
átt en „Betu frænku".
Blessuð sé minning hennar.
Bjarni Bjarnason.
nú síðast barnabörnum. Við hjónin
vottum foreldrum hans og öllum
ættingjum hans innilega samúð.
Við óskum Braga góðrar heim-
komu og þökkum honum fyrir allt
og allt.
Lallý
Móöir okkar t
ALMA SIGRÍDUR NORMANN
Dalbraut 7, Grindavfk
lést aöfararnótt 22. apríl.
Börnin.
+
Maöurinn minn
BJÖRN FINNBOGASON
lézt að Hrafnistu 21. apríl.
Guölaug Lýtedéttir.
t
Hjartkær eiginmaöur minn, faöir, tengdafaðír og afi
GÍSLI JÓN EGILSSON,
kaupmaöur,
Markurgötu 11, Hafnarfiröi,
Sigrún Þorleifsdöttir,
böm, tengdabörn og barnabörn.
t
Móöir okkar, tengdamóöir og amma
HERÞRUÐUR HERMANNSDÓTTIR,
lézt í Borgarspítalanum laugardaginn 22. apríl.
Börn, tengdabörn og bamabörn.
t
Eiginmaöur minn og faöir okkar
ÓLAFUR KRISTJÁNSSON,
Nýbýlavegi 68,
andaöist í Landspítalanum laugardaginn 22. apríl.
Ingveldur Guömundsdóttir og börn.
t
Utför eiginmanns míns, fööur okkar og sonar
EINARS ÞORSTEINSSONAR
rakarameistara,
Heiövangi 38, Hafnarfiröi
fer fram frá Fossvogskirkju miövikudaginn 26. apríl kl. 1.30.
Henný Dagný Sigurjónsdóttir
Péll Heimir Einarsson
Arnfríóur Einarsdóttir
Arnfríöur Sigurbergsdóttir
borsteinn Kristjénsson.