Morgunblaðið - 20.05.1978, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1978
11
„Fjórar
árstíðir”
(Bræður sýna)
Höröur og Snorri Karlssynir
halda sýningu á verkum sínum
í annarri álmu Vestursalarins
aö Kjarvalsstöðum. í hinum
endanum er sýning Sigurðar
Örlygssonar, og verður hún ekki
til umræðu hér. Hörður Karls-
son er Reykvíkingur, er fór
ungur að árum til Vesturheims
Og hefur haft þar nokkurn
frama. Unniö alþjóðasamkeppni
um frímerki, sva-að~aðeins sé
minnst á eitt atriði í frama
hans. Hann hefur haldið sýn-
ingu á verkum sínum bæði hér
heima og í Bandaríkjunum og á
Spáni. Hörður sýnir að sinni
aðeins olíumyndir, en hann
hefur unnið bæði í olíu og Acril,
svo að hér er líklegast meira um
frummyndir að ræða en á fyrri
sýningu, er hann hélt hér fyrir
nokkrum árum. Hvað um það,
þá hafa þessar krítarmyndir
sérstakan tón og koma vel til
skila því er listamaðurinn vill
segja.
Það eru rúmlega fimmtíu
krítarmyndir á þessari sýningu,
og eru þær í heild mjög snotur
verk. Það, sem einna mest
einkennir þessar myndir, eru
hreyfingar forms og litar. Það
er eins og hafaldan hafi átt sinn
þátt í myndsjón Harðar, en ekki
veit ég hvort hann sjálfur
gengur inn á þá speki. Segja
mætti mér, að hann vildi heldur,
að sagt væri, að hér væri um
hreina abstrakta túlkun að
ræða. Þessi verk bera ekki nöfn
til að brengla ekki tilgangi
þeirra, segir hann sjálfur í
sýningarskrá. Þetta er ágætt, og
ég er Herði sammála að nokkru,
en samt fæ ég ekki betur séð en
að móðir náttúra eigi sitt
innskot i þessum krítarmynd-
um, hvað sem hver segir. Það er
heldur ekkert eðlilegra, þar sem
allt sem skapað er og lifir í
tilveru okkar, er meira og minna
tengt sínu umhverfi. Ef svo væri
ekki, mundu hlutirnir verða
afvelta í sjálfu andrúmslofti
umhverfisins. Því er til dæmis
harðsvíruð geómetrísk list part-
ur af náttúrunni sjálfri í mínum
augum.
Þau verk, er Hörður sýnir að
sinni, eru nokkuð einhæf í
myndbyggingu en hafa aftur á
móti mikla og mismunandi
litagleði. Sveiflur og smáform
eru einkennandi fyrir allar
þessar myndir, en andrúmsloft
þeirra breytilegt. Það er enginn
viðvaningur, sem hér er á ferð,
og hann hefur auðsjáanlega
þroskast í nánu samfélagi við þá
amerísku myndgerð, sem einna
hæst bar miili 1960—70 og hefur
verið kölluð Expressionistísk
abstraktion. Þetta tímabil var
mjög ríkt og þróttmikið í
listasögu Bandaríkjanna, og ef
til vill olli þessi stefna því, að
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
New York stal glæpnum frá
sjálfri París? Við hér heima
höfum fengið ýmislegt frá þessu
tímabili, og þarflaust að
skammast sín fyrir það. Sem
stendur eru aftur aðrir straum-
ar, sem herja á unga fólkið.
Ágætt, vonandi verður þetta
svona á komandi árum og veitir
þannig næringu inní list okkar
hér milli álfa.
Um Snorra Karlsson sem
listamann veit ég bókstaflega
ekkert. Hann hefur snúið sér að
tréskurði og gerir abstraktar
súlur og hugdettur úr nosturs-
lega unnum viði. Það fer ekki
milli mála, að hann hefur horft
á verk Sverris Haraldssonar á
þessu sviði og er nokkuð nálægt
honum. Það eru á þessari
sýningu átta verk eftir Snorra,
hafi ég tekið rétt eftir. Af þeim
var það sérstaklega eitt, er mér
fannst fastast og skemmtilegast
í formi. „Tröllaslagur" nefnir
Snorri þetta verk.
Þeir bræður eru mjög ólíkir í
list sinni, en mér fannst verk
þeirra fara vel saman. Þetta er
hressileg og skemmtileg sýning,
sem ég hafði ánægju af að
skoða. Það er mikil hljómlist í
þessari sýningu, og hún kemur
manni í gott skap.
Valtýr Pétursson
Frá nyrstu ströndum
STRANDAPÓSTURINN.
Arsrit X. 123 bls.
Útg.: Átthagafélag stranda-
manna 1976
VÍÐSVEGAR um land eru gefin
út rit sem átthagafélög standa að.
Eru þau jafnan helguð héraði þess
félags sem gefur þau út og flytja
blandað efni, mestmegnis þjóðleg-
an fróðleik en einnig annars konar
fræði að ógleymdum skáldskap.
Rit þessi láta lítið yfir sér.
Otgefendur eru fæstir hávaða- eða
auglýsingamenn en þeim mun
áhugasamari í sinn hóp. Þess
vegna er tilviljunum háð hvernær
— eða hvort þessi rit ber yfirhöfuð
nokkru sinni fyrir augu gagnrýn-
enda.
Strandapósturinn er eitt þess-
ara rita, gefinn út af atthagafélagi
strandamanna. Nokkuð er nú
umliðið síðan síðasta heftið kom
'út en örskammt síðan það barst
mér í hendur og satt að segja var
ekki meir en svo að ég vissi að það
væri til fyrr en nýverið. Rit-
nefndarmenn eru tilgreindir
fimm, þeirra á meðal Ingólfur
Jónsson frá Prestsbakka sem
ötullega hefur safnað þjóðlegum
fróðleik í átthögum sínum og
víðar. Hann leggur þó ekki til þess
konar efni í umræddan árgang en
á þar hins vegar tvö kvæði. I ritinu
kennir margra grasa og verður það
ekki allt talið upp hér heldur
stiklað á stóru.
Strandir geta öðrum héruðum
fremur kallast minningaland. Þar
var fyrrum byggð við hvern fjörð
að kalla. Á síðustu áratugum
hefur stór hluti sýslunnar farið í
eyði. En margir íbúar hinna eyddu
byggða eru enn á lífi og til
frásagnar um horfna búsetu og
lifnaðarhætti. Er því síst að furða
þó höfundar þessa rits líti um öxl
— yfir farinn veg!
Hákarlaveiðar þóttu fyrrum
karlmannlegur atvinnuvegur. Og
strandamenn voru frægir hákarla-
menn. Hákarlaveiðar eiga því
verulegt rúm í þessari bók. Þór
Magnússon þjóðminjavörður skrif-
ar þáttinn Hákarlaveiðitæki af
Ströndum. »Stærsti safngripurinn
í Byggðasafni Húnvetninga og
Strandamanna á Reykjum er
Hákarlaskipið Ofeigur frá Ofeigs-
firði,« segir Þór Magnússon.
»Hann á vafalítið mikinn þátt í því
að gera safnið á Reykjum svo
eftirtektarvert sem raun ber vitni
um, og eru þó í safninu á Reykjum
óvenju margir góðir safngripir og
safnið í heild sinni eitt bezta
byggðasafn hérlendis.«
Síðan upplýsir þjóðminjavörður
að Ófeigur sé í rauninni eign
Þjóðminjasafnsins, hafi verið
fenginn til safnsins 1939 vegna
sérstaks sjóminjasafns sem þá var
fyrirhugað að koma á laggirnar.
Hafi síðan verið gert við skipið en
eigi að síður sé það nú »talsvert
frábrugðið því er það var í
notkun.«
Jóhannes Jónsson lýsir í þættin-
um Að kasta og þurrka hákarl
Bókmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
hvernig farið var að því að breyta
þessum kraftalega aflafeng í
karlmannl.egan kjörrétt (því það
þótti hákarlinn svo sannarlega
vera samanber orð Jóns sterka í
Skugga-Sveini). Hákarlinn er líka
þjóðsagnaskepna. Og skrítnar sög-
ur hafa verið sagðar af hákarls-
verkun — t.d. að hákarl hafi orðið
svo bestur og bragðmestur að
hann væri kæstur í fjóshaug —
vafalaust sagðar til að ganga fram
af þeim sem þekkja ekki annað en
lyktina af þessum »þorramat«. Af
þætti Jóhannesar má ráða að
hákarlsverkun er ekki aðeins
vandasöm heldur krefst hún síns
hreinlætis.
En Jóhannes Jónsson ritar
þarna um fleira því hann á einnig
þátt um fráfærur. Er sá þáttur
einneginn greinagóður og gagnorð-
ur.
Jón Kristjánsson á þætti í
ritinu, einn um forystufé, annan
um sögu ungmennafélags í Bæjar-
hreppi. Hinn þriðja nefnir hann
Frá hernámsárunum í Ilrúta-
firði. Nú kann að vera gleymt að
í Hrútafirði voru á stríðsárunum
einhverjar mestu herstöðvar hér-
lendis utan Reykjavíkur. Telur Jón
að bretar hafi álitið Hvalfjörð og
Hrútafjörð »best fallna til innrás-
ar frá sjó, vegna hagstæðra
náttúruskilyrða, þ.e.a.s. ef þjóð-
verjar reyndu á annað borð að
setja hér lið á land.« Hernáms-
þáttur Jóns er léttur og skemmti-
legur. En ég hefði kosið að Jón
segði söguna nokkru gerr, svo
margt sem hvarvetna breyttist hér
við tilkomu hersins.
Þá eru í Strandapóstin-
um nokkrir stuttir þættir eftir
Símon Jóh. Ágústsson. Símon Jóh.
var einn fárra sem halda sinni
vökulu fróðleiksþrá til efri ára
þrátt fyrir langskólanám og lær-
dómsiðkanir. Nú er hann fallinn í
valinn og verðugt að ritstjórar
Strandapóstsins skuli helga hon-
um þessa bók öðrum mönnum
fremur.
Onefndir eru svo í ritinu ýmsir
þættir og kveðskapur og er það
efnið að engu leyti ómerkara en
það sem nefnt hefur verið.
Hlutverk rits af þessu tagi er
ótvírætt. Og efni til þess þarf
aldrei að þrjóta; gamalt tæmist
eða gleymist, nýtt verður til. En
brýnna er strandamönnum en
öðrum að skrá fræði sín meðan
tími er til þar sem menn eru enn
til frásagnar um eyðibyggðir
sýslunnar — en hljóta senn að
týna tölunni því lengra sem líður
frá eyðing þeirra. Hverjir verða til
frásagnar um mannlíf á Ströndum
þegar þeir eru farnir?
Notalegt er að lesa rit eins og
Strandapóstinn; hann ber með sér
höfgan ilm liðinna daga og skyldi
hann lengi lifa.
Erlendur Jónsson
TILKYNNING
TIL ÍBÚA í BREIÐHOLTI III
Stofnsett hefur veriö heilsugæslustöö í Breiöholti. Þjónustusvæöi
stöövarinnar (heilsugæslusvæði) nær til Fella- og Hólahverfa, þ.e.
Breiðholts III.
Heilsugæslustööin er til húsa aö Asparfelli 12, 2. hæö.
Fyrst um sinn verður aðeins unnt aö veita hluta af íbúum hverfisins
almenna læknisþjónustu og heilsuvernd á vegum stöövarinnar, en þar
munu í byrjun starfa tveir læknar.
Þeir íbúar í Breiðholti III, sem óska aö sækja læknisþjónustu til
stöövarinnar, þurfa að koma þangað til skráningar og hafa meöferöis
persónuskilríki. Fyrstu þrjá dagana veröa eingöngu skráöir þeir íbúar
hverfisins sem ekki hafa heimilislækni, og njóta þeir því forgangs.
Skráning hefst mánudaginn 22. maí og veröur opiö kl. 10—12 og
13.30—15 til 31. maí.
Læknar stöövarinnar hefja störf 1. júní.
Tekið verður á móti tímapöntunum í síma 75100.
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐENU
Reykjavík, 17. maí 1978.
Heilbrigöismálaráö Reykjavíkurborgar
Borgarlæknirinn í Reykjavík
Sjúkrasamlag Reykjavíkur