Morgunblaðið - 28.09.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER 1978
Áttræður í dag:
Eagnar H. Ragnar
Ragnar H. Ragnar, skólastjóri Tónlistarskóla og
heiðursborgari ísfirðinga, er áttræður í dag. Það lýsir
manninum betur en flest annað, að i rauninni má hann
ekki vera að því.
Tónlistarskólinn er að taka til starfa. Hann hefur
ekki fyrr verið fjölmennari að nemendum og
kennaraliði. Innan tíðar fer nemendaskarinn að venja
komur sínar til samæfinga á heimili þeirra Ragnars og
Sigríðar, að Smiðjugötu 5. Þar slást í hópinn lítil sex
ára hnáta með fiðluna sína undir hendinni, virðulegur
embættismaður með flautu hjarðsveinsins í fórum
sínum eða ung menntaskólastúlka, sem sezt við
flygilinn, þegar í stofu er komið. Inni á milli eru allir
aldursflokkar, hver maður með sitt hljóðfæri. Allir
hafa þeir nokkuð að iðja.
Sumir eru að fikra sig áfram með fyrstu gripin á
þyrnum stráðum tónlistarferli. Aðrir leika af
áreynsluleysi og þokka að hætti þroskaðra listamanna.
Meistarinn hlustar á alla jafn næmu eyra. Hann skráir
hjá sér athugasemdir, leiðbeinir, örvar og hvetur til
dáða.
Þannig er Ragnar að starfi. Hann fylgist sjálfur með
iðni, ástundun og framförum hvers einasta nemanda
frá viku til viku. Svona skólar eru löngu liðnir undir lok
annars staðar á heimsbyggðinni, nema þar sem
stórveldi hafa komið sér upp sérstökum stofnunum
fyrir verðandi snillinga, sem bera eiga hróður
valdhafanna út um allar jarðir.
Þessar launhelgar músikgyðjunnar fara fram um
helgar, þegar aðrir menn og makráðari taka sér hvíld
frá amstri hversdagsins. Singjörn hugmyndafræði af
því tagi er hins vegar ekki viðurkennd í skóla Ragnars
H. Þar er ekki til siðs að fara í manngreinarálit eftir
ólíku gáfnafari eða heimanfengnum hæfileikum
nemenda. Allir lúta sömu kröfum og sama aga.
Boðorðið er aðeins eitt: Að vinna sitt verk eftir beztu
getu. Minna er ekki nógu gott.
Sjálfur hafði Ragnar orð á því um daginn að hann
mætti til að fara að losa sig við skólastjórnina svo að
hann gæti einbeitt sér betur að kennslunni. Þannig
hugsar ekki gamall maður sem lifir í liðinni tíð. Þannig
mælir aðeins maður á miðjum starfsdegi, sem finnst
hann eigi framtíðina fyrir sér og margt óunnið.
Hvaðan er manninum komið þvílíkt lífsfjör, á því
aldursskeiði, sem venja er að kenna við háa elli?
Það er varla ég þori að taka mér í munn það orð, sem
eitt nær þó að halda meiningunni til skila. Ragnar H.
Ragnar er hugsjónamaður, En, ég flýti mér að bæta við:
Ekki af þeirri tegundinni, sem í fákænsku sinni stendur
í eilífri krossferð gegn mannkyninu, í nafni einhvers
forneskjulegs átrúnaðar. Slíkir menn eru heilaþvegnir
hugóraglópar. Illvirki þeirra á okkar öld blasa við,
okkur öllum til viðvörunar.
Ragnar H. Ragnar er að vísu hugsjónamaður, En
hann er orðinn vitur af langri lífsreynslu og er þess
vegna raunsær á takmörk og breyzkleika mannlegs
eðlis. Hann veit manna bezt af yfirgripsmikilli
söguþekkingu sinni, að allt vald mannanna spillir; og
takmarkalaust vald spillir takmarkalaust. Hann hefur
á hraðbergi ótal söguleg dæmi um það, hvernig
ófyrirleitnir og sjálfumglaðir mannkynsfrelsarar hafa
kollvarpað heilum menningarsamfélögum — í nafni
háleitra hugsjóna, sem síðan snerust upp í martröð
mannlegra misgerða. _
Þess vegna er Ragnar innblásinn — ogoft misskilinn,
málsvari frelsisins; um leið talsmaður sjálfaga og
hófstillingar í kröfugerð á hendur öðrum; en
fortakslaust eiðsvarinn fjandmaður lýðskrumara og
kerfisþræla.
Mér hefur stundum orðið hugsað til þess að Ragnar
Ragnar H. Ragnar skúlastjúri.
og Solszenitsín mundu skilja hvorn annan til hlítar,
bæri fundum þeirra saman. Báðir eru þessir menn
sannfærðir um mátt trúarinnar og listarinnar til að
brjóta hlekki mannlegrar kúgunar.
I þessum skilningi er Ragnar H. Ragnar íhaldsmaður
— í bezta skilningi þess orðs. Hann efast ekki um
varanlegt gildi þess bezta, sem vestræn menning hefur
fært kynslóðum í arf; Virðinguna fyrir einstaklingnum
og frelsi hans til andlegs sjálfstæðis og þroska. Hann
fær því enga glýju í augun af mælgi falsspámanna, sem
á okkar tíð boða í blindni tortímingu þeirra
menningarverðmæta, sem við höfum keypt dýrustu
verði í reynslu kynslóðanna og eru sjálfur kjarni
vestrænnar menningar.
Persónuleiki Ragnars er hins vegar slíkur að hann
verður aldrei værukær eða sjálfumglaður. í þeim
skilningi er hann róttækur. Mörg þeirra tízkufyrir-
bæra, sem fyrirferðarmest eru í okkar samtíð, eru eitur
í hans beinum. Leirburðarstagl dagblaðamennsku og
holtaþokuvæl poppheimsins eru honum sýnileg ytri
tákn menningarlegrar niðurlægingar. Sjónvarpstæki er
ekki til á hans heimili, þótt sjálfur sé hann efni í góða
filmu?
En þrátt fyrir feiknstafi gereyðingarvopna, sem
hanga yfir höfði okkar eins og Damóklesarsverð; þrátt
fyrir bölmóð rányrkju og ofneyzlu mitt í örbirgðinni —
þrátt fyrir allt þetta er Ragnar H. Ragnar óbifanlegur
bjartsýnismaður. Hann er trúaður maður. Verkamaður
í víngarði Drottins. Hann veit flestum öðrum betur, að í
vondum heimi, sem einlægt fer versnandi, verður hver
maður um síðir að leita á náðir síns innri manns,
treysta á sinn innri auð, þann sem mölur og ryð fær
ekki grandað. Það er þar sem músikin tekur við. Hann
veit manna bezt, að jafnvel smáar hendur geta hrært
hina fegurstu tóna. Þrátt fyrir mannlegan ófullkom-
leika verður viðleitnin til að glæða líf okkar fegurð að
veruleika í listinni. Aö láta þann draum rætast — það
er ævistarf mannsins.
Oft hefur það borizt í tal með okkur vinum Ragnars
og andlegum skuldunautum, að það væri þarft verk
óbornum kynslóðum að skrá ævisögu hans. Enginn
hefur treyst sér til þess. A þeirri öld, þegar lærðustu
menn vita sífellt meira um æ minna, er vandfundinn sá
maður er gæti gert lífi Ragnars og lífsviðhorfum verðug
skil. Endurreisnin er því miður fyrir bý.
Ragnar er þingeyskur aldamótamður. A Ljótsstöðum
í Laxárdal var fornöldin eins og hún hefði gerzt í gær.
Fornar bókmenntir þjóðarinnar kann Ragnar utan
bókar og hefur uppi frumlegar kenningar um samhengi
sögu og bókmennta, svo að lærðir bókmenntafræðingar
sitja klumsa.
Hann ólst upp á vori gróandi þjóðlífs og stendur
Á þessari mynd er Ragnar H. Ragnar að ávarpa Sinfóníuhljómsveit íslands og tónlistarmenn. sem héldu
hátíðarhljómleika á ísafirði 16. september sl. í tilefni 30 ára afmælis Tónlistarskólans á ísafirði.
Hærra olíuverð
sagt yfirvofandií
Ósló, 27. september. AP.
OLÍURÁÐHERRA Kuwaits, Sheik
Ali Khalifah Al-Sabah. varaði við
því í dag að hækkun olíuverðs væri
talin yfirvofandi. óumflýjanleg og
réttlætanleg ti) að vega upp á móti
gengissigi dollarans.
Hann sagði þetta við setningu
þriggja daga ráðstefnu í Ósló um
samstarf Norðurlanda og hinna 10
aðildarríkja Samtaka olíusöluríkja
(OPEC).
Orkumálaráðherra Norðmanna,
Bjartmar Gjerde, sagði í annarri
setningarræðu að Norðmenn mundu
einnig hagnást á hækkuðu olíuverði í
formi aukinna tekna af olíunni úr
Norðursjó.
En Gjerde varaði Araba við of
skjótum verðhækkunum. Hann sagði
að skjótar verðhækkanir gætu grafið
undan jafnvægi og dregið úr hag-
vexti í háþróuðum iðnríkjum.
Bæði Gjerde og Al-Sabah lögðu
áherzlu að þeir teldu það lögmæta
þjóðarhagsmuni að tryggja sann-
gjarnt olíuverð. Al-Sabah sagði að
lækkandi gengi dollarans hefði í
raun lækkað tekjur olíusöluríkja þar
sem olían væri verðlögð í dollurum.
Schmid heim frá Baguio
Hairuio. 27. septemlM'r. AP.
MIROSLAV Filip frá Tékkóslóvak-
íu hefur verið skipaður starfandi
yfirdómari í heimsmeistaraeinvígi
Anatoly Karpovs og Viktors Kor-
chnois í fjarveru yfirdómarans,
Lothar Schmid, sem fer heimleiðis á
föstudag.
Schmid sagði í kveðjuávarpi í dag
að hann þyrfti að sinna aðsteðjandi
vandamálum í bókaforlagi sínu
heima í Vestur-Þýzkalandi. Hann
bætti því við að hann ætlaði að koina
aftur síðar.
Erlendar fréttir í stuttu máli...
„Lola“ stefnir
á Víetnamströnd
Manila, 27. september.
(Reuter)
Fellibylurinn Lola sem hefur
gert mikinn usla á Filippseyjum
og orðið tveimur að bana stefndi
í dag á strönd Víetnam með 110
km hraða á klukkustund. Um
5.000 hafa orðið hart úti af
völdum flóða á nokkrum stöðum
suður af Manila.
Rangur maður
Ósló. 27. september (AP)
— Norska stjórnin ætlaði að
taka hlýlega á móti olíuráðherra
Líbýu þegar hann kæmi til
fundar norskra og arabískra
olíuframleiðenda í dag. Þegar
virðulegur Arabi steig út úr
flugvélinni á Fornebu heilsaði
Bjarmar Gjerde orkumálaráð-
herra honum innilega/og ók
honum á hótel. Seinna komst
Gjerde að því að gesturinn var
arabískur bankastjóri, ekki
líbýski olíuráðherrann, sem kom
með næstu vél.
Moro-æði
Róm, 26. september. (AP) —
Moro-æði hefur gripið um sig á
Italíu síðan Aldo Moro fyrrver-
andi forsætisráðherra ver myrt-
ur fyrir fimm mánuðum og
bækur um hann streyma á
markaðinn, minnismerki um
hann renna út og minnismerki
um hann eru víða reist. Þessu er
líkt við það sem gerðist í
Bandaríkjunum eftir morðið á
John F. Kennedy forseta í
Dallas 1963.
Fyrir rétt
Ncwark, New Jersey, 27.
september. (AP) — Tveir Rúss-
ar sem eru sakaðir um að að
hafa stundað njósnir til þess að
komast yfir leyndarmál um
varnir Bandaríkjanna, Vladik
A. Enger og Rudolf P.
Chernyayev, báðir fyrrverandi
starfsmenn Sameinuðu þjóð-
anna, komu fyrir rétt í dag og
eiga yfir höfði sér lífstíðarfang-
elsi. Búizt er við að réttarhöldin
geti staðið í þrjá mánuði. Þeir
eru sakaðir um að hafa greitt
bandarískum -- sjóliðsforingja
20.000 dollara fyrir hernaðar-
leyndarmál.
Plasthvalir
Tokyo, 27. september. AP. —
Japanskir fiskimenn hafa sætt
mikilli gagnrýni umhverfis-
verndunarmanna fyrir að drepa
höfrunga sem gera mikinn usla
á fiskimiðum þeirra og því hafa
þeir ákvaðið að fæla þá burtu
með plasthvölum.