Morgunblaðið - 28.09.1978, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER 1978
„Hér hefur stundum
ríkt úrtölumórall"
Það er ekki úr vegi að ná fyrst
tali af oddvita hreppsins , Skúla
Alexanderssyni, sem þar að auki
er varaþingmaður Alþýðubanda-
lagsins í Vesturlandskjördæmi.
Það er erfitt að hafa hendur í hári
Skúla, eða að vita hvar hann er að
finna, því það er alltaf í mörg horn
að lita hjá þeim manni, hann er
líka framkvæmdastjóri fisk-
verkunarstöðvarinnar Jökuls á
Hellssandi og þar náðist í þennan
störfum hlaðna mann.
— Það virðist vera nokkuð
almennt álit fólks hér, að staður
þessi hafi ekki þróast í átt til
framfara til jafns við nágranna-
byggðarlögin?
„Það er ekki rétt að þróun
byggðar í átt til framfara sé ekki
svipuð og i nágrannabyggðarlög-
unum. Við höfum þó verið nokkuð
óheppin með það, að hér hefir á
stundum ríkt úrtölumórall, svipað
og kemur fram í inngangi að þinni
spurningu. Það er ekki langt síðan
íbúar voru hér 350, íbúafjölgun hér
er mjög svipuð og í nágranna-
byggðarlögunum. Það er haldur
ekki langt síðan hér var algjör
hafnleysa — nú er hér mjög góð
höfn, þótt í hafnargerð þurfi enn
að gera stórátak. Það er heldur
ekki langt síðan á Rifi var eitt
bóndabýli, nú er þar reisuleg
byggð, bæði íbúðar- og atvinnu-
húsa. Svona má nokkuð lengi telja.
Félagsstarfsemi er hér í nokkrum
þáttum til fyrirmyndar og þarf
nokkuð víða að leita til samjafnað-
ar.“
— Hvert er álit þitt sem nýkjör-
ins oddvita á þessu áliti fólks, og
hvað er framundan af sveitar-
félagsins hálfu til að breyta þessu
áliti?
„Nýju sveitarstjórninni hér mun
vonandi takast, með góðu sam-
starfi við fólkið í hreppnum, að
snúa þeirri þróun við að hér fækki
fólki eins og á síðasta kjörtímabili.
Kannski endurtekur það sig á
þessu kjörtímabili, að Neshreppur
utan Ennis verði með mesta
fólksfjölgun í prósentvís miðað við
landsmeðaltal, eins og var 1973.“
Tengiliður milli
hreppsnefndar
og hreppsbúa
Við tefjum Skúla ekki frekar,
þar sem hann bíður óþreyjufullur
og mænir vonaraugum eftir meiri
síld til söltunar, en höldum næst á
vit þess manns sem fyrir fáum
dögum var kosinn formaður fyrir
nýstofnuðu félagi áhugafólks um
hreppsmál. Sá heitir Haukur
Sigurðsson, hvatlegur ungur mað-
ur, aðeins 20 ára gamall, ódrep-
andi félagsmálamaður, sem ann
sér aldrei stundarhvíldar vegna
félagsstarfa. Hann vinnur nú sem
afleysingamaður í verslun K.B. á
Hellissandi og tekur hressilega í
það að svara tveimur spurningum.
— Þú varst nýlega kosinn
formaður fyrir nýstofnuðu félagi
áhugafólks um málefni sveitar-
félagsins. Hver er tilgangurinn
með þessari félagsstofnun?
„Tilgangurinn með þessari
félagsstofnun er að vekja áhuga
fólks á málefnum sveitarfélagsins
og starfi hreppsnefndar. Við telj-
um eðlilegt að hreppsnefnd og
undirnefndir hennar njóti eðlilegs
aðhalds og gagnrýni, frá íbúunum,
en til þess að slíkt megi verða, þarf
aukinn áhuga almennings á öllu
því sem við kemur byggðarlaginu
sem heild. Félagið er hugsað sem
ákveðinn tengiliður milli hrepps-
nefndar annars vegar og hrepps-
búa hins vegar. Til þess að koma
þessum tengslum á, hyggjumst við
meðal annars halda almenna
borgarafundi, þar sem við munum
fá futltrúa hreppsnefndar til að
ræða og útskýra ýmsar fram-
kvæmdir á hennar vegum, sam-
þykktir hennar og framtíðar-
stefnumið. Blaðaútgáfu erum við
með í undirbúningi og væntum við
fyrstu útgáfu um mánaðamótin
sept-okt. I þessu blaði höfum við
hugsað okkur fasta þætti um
hreppsmál, ásamt frjálsum blaða-
dálkum og ýmsu léttmeti. Með
þessu teljum við okkur skapa að
hluta tengsl sem þurfa að vera á
milli þessara tveggja aðila, þannig
að hreppsnefndin virki ekki sem
óskorðuð valdastofnun sem er
tillitslaus gagnvart vilja- hrepps-
búa á ýmsum málum og mála-
flokkum."
— Hvert er álit þitt á framtíð
þessa staðar og ertu ánægður með
þróunina hér síðustu ár? Ef ekki,
hvað er til úrbóta?
„Framtíð þessa staðar er byggð
á sama grunni og raunar framtíð
allrar þjóðarinnar, þ.e. sjávarút-
veginum. Með minnkandi þorska-
stofni hefir samhliða orðið minnk-
andi atvinna hér á vetrarvertíð.
Yfir sumartímann má segja að
atvinnulíf hér sé hálflamað. T.d. i
sumar hefir uppistaða atvinnulífs-
ins verið afli trillubáta sem hafa
lantfSð í Hraðfrystihúsi Hellis-
sands og hjá Búrfelli h.f. Það er
nærfellt sú eina atvinna sem um
hefir verið að ræða og því ríkt hér
tímabundið atvinnuleysi. Rekneta-
veiðar báta héðan við Suðaustur-
land á haustin svo og siglingar
báta á erlendar hafnir með afla
sinn gera að engu atvinnu hér yfir
haustvertíð. Þetta kemur sér mjög
illa fyrir láglaunað verkafólk sem
hefir lifibrauð sitt eingöngu af
fiskvinnu.
Til þess að halda í eðlilega þróun
byggðarlags af þessari stærðar-
gráðu verðum við fyrst og fremst
að tryggja sem jafnasta atvinnu
árið um kring. Skuttogari kæmi til
með að verða mikil bót í þessum
efnum, en ekki er allt fengið með
einum skuttogara samfara minnk-
andi afla. Ég tel að léttaiðnaður af
ýmsu tagi, svo og nýjungar í
vinnslu sjávarafurða, sé einnig
mikilvægt skref, sem kæmi til með
að leysa stóran hluta þess atvinnu-
vanda sem við eigum við að etja
innan byggðar. En því miður
virðist lítill skilningur á þessum
vanda meðal atvinnurekenda og
forráðamanna hér. Það hefir
tíðkast hér í áraraðir að t.d.
saltfiskverkunarhús standi hér
óstarfrækt stóran hluta ársins.
Þetta ástand hefir dregið okkur
langt aftur fyrir nærliggjandi
byggðarlög, hvað eðlilega þróun
snertir. Fáist ekki viðunandi lausn
atvinnuvandans, tel ég framtíð
byggðarlagsins stefnt í voða.
Skuttogari er væri
rekinn af frystihúsi
Þar með er Haukur rokinn, því
að nóg er að gera í þessari einu
verslun á Hellissandi sem selur
alhliða vörur. Og einmitt eftir
þessi orð Hauks, leiðir það hreint
og beint af sjálfu sér að ná tali af
útgerðarmanni og atvinnurek-
anda. Fyrir valinu verður Kristján
Guðmundsson hreppstjóri á Rifi.
Kristján byrjaði með útgerð eins
báts, en hefir nú smátt og smátt
fært út kvíarnar, rekur saltfisk-
verkunarstöð og gerir út 3 báta.
Hann brosir góðlátlega, en undir
brosinu má sjá íbyggni og festu og
faé hans ber vott um traustan
persónuleika.
— Nú hafa nágrannabyggðar-
lögin Ólafsvík og Grundarfjörður
talið ástæðu til að hefja togaraút-
gerð, en hér virðist engin hreyfing
í þá áttina. Ertu ánægður með
þróun útgerðar frá Rifi, eða telur
þú að kaup á skuttogara mundi
verða byggðarlaginu hagur al-
mennt séð?
„Skuttogarakaup yrðu tvímæla-
laust til hagsbóta, en togari þyrfti
að stærstum hluta eða að öllu leyti
að vera gerður út af frystihúsi,
vegna þess að hráefnið er fyrst og
fremst fyrir frystiiðnaðinn en ekki
saltfiskverkunina. Bátaútgerð er
góð svo langt sem hún-nær, en það
koma því miður eyður í úthald
þessara báta og þar af leiðandi
hlýtur það að verka á fiskvinnslu-
stöðvarnar og vinnuna í landi. Ég
teldi heppilegast að t.d. Érystihús
Héllissands eignaðist togara, en
það er nú eins og er ekki aðili að
neinni útgerð."
—Á Hellissandi og Rifi eru
reknar 5 fiskverkunarstöðvar, þar
af 2 frystihús. Sum þessara húsa
starfa ekki nema iítinn hluta
ársins, eða þá að mjög takmörkuðu
leyti. Er þetta ekki óskynsamlegt í
undlr
Þegar ekið er vestur sunnanvert Snæfellsnes og komið er
vestur á móts við Búðir, skiptast leiðir, annars vegar
Fróðárheiði og en hins vegar Utnesvegur og ef
vegfarandinn ætlar sér vestur til Hellissands getur hann
valið um báðar þessar leiðir og að sjálfsögðu fara allir,
a.m.k. þeir sem kunnugir eru, Fróðárheiði, því að bæði er
leiðin styttri og greiðfærari. Þótt leiðin um Utnesveg, þ.e.
fyrir jökul, sé bæði fögur og forvitnileg vefst það fyrir
mörgum að aka þá leið vegna þess að verri veg er vart
hægt að finna í þjóðvegakerfi landsins, áralangri baráttu
fólksins sem byggir Breiðavíkurhrepp fyrir bættu
vegakerfi, virðist hafa miðað alltof hægt. Hér verður ekki
farið út í það að lýsa vegi þessum og leiðinni fögru fyrir
jökul, sem fyrst náði að tengja Hellissand vegakerfi
landsins árið 1956, síðaji er gert stórátak í samgöngumál-
um byggðarlagsins, er gerður var vegur um Ólafsvíkurenni
árið 1963.
Nokkru áður en akvegasamband náðist til byggðarinnar
hafði verið samþykkt landshöfn í Rifi og með því brotið í
blað í þróunarsögunni.
Þar sem Neshreppur utan Ennis, en svo heitir byggðin
einu nafni, en það er Rif, Hellissandur og Gufuskálar, er
vestasta byggðin á nesinu hefur hún e.t.v. orðið utangátta
hvað þekkingu almennings á lífinu þar snertir. Ég sem
einn af íbúum þessa staðar ætla nú að gera tilraun með að
ná fram skyndimyndum af staðnum, því því að ræða við
nokkra íbúa og fá álit þeirra á stöðu byggðarinnar í dag.
heild fyrir fiskiðnaðinn, og hvað
veldur ,því að rekstur fyrirtækj-
anna getur ekki verið samfelldari?
„A meðan við erum þannig
staddir í útgerðarmálunum, hlýtur
það að leiða af sjálfu sér að eyður
koma í starfsemina hjá fisk-
vinnslustöðvunum. Hvað viðkemur
minni stöð, þá var það þannig að
ég gat þurrkað stóran hluta
vertíðaraflans og skapað með því
samfellda vinnu allt sumarið,
komst það hæst í 400 tonn miðað
við fullstaðinn fisk, þetta hlutfall
hefir farið síminnkandi og má
segja að þurrfiskframleiðsla sé
vonlaus í dag sem stafar fyrst og
fremst vegna söluerfiðleika þess-
arar vöru til Brazilíu. T.d. ligg ég
nú með 30—40 tonn af þurrkuðum
fiski, sem ég veit ekkert um hvort
nokkurn tímann tekst að selja.
Annars var framleiðslan nokkuð
jöfn hjá mér s.l. ár, en gæti að
sjálfsögðu verið meiri."
Erfitt aö reka
dreifbýlisverslun
Þannig fórust Kristjáni Guð-
mundssyni orð um ástandið í
fiskvinnslunni, þá hlið verkunar er
hann hefir aðallega stundað.
Þarna á hafnarsvæðinu standa
fiskvinnsluhúsin í skipulagðri röð
mikil og dýr mannvirki, sem bíða
eins og svöng dýr eftir næringu.
Syðst í röðinni stendur verslunar-
húsið Hafnarbúðin, sem Jóhannes
Jóhannesson reisti á sínum tíma
og færði með því viðskiptalífið til
að eiga stóran þátt í uppbyggingu
Rifs. Fyrir nokkrum árum seldi
Jóhannes verslunina, en byggði sér
lítið verslunarhús, rétt ofanvert
við það gamla, hús sem vekur
eftirtekt allra sem þar að dyrum
koma fyrir fallegt útlit og snyrti-
mennsku. Innan veggja þessa húss
er allt fullt af glatsilegum gjafa-
og sportvörum, og gefur verslunin
ekkert eftir verslunum sinnar
tegundar á höfuðborgarsvæðinu,
eins og þær gerast bestar. Hann
svarar spurningum okkar fúslega,
án allra vafninga, eins og honum
er að jafnaði lagið.
— Hvert er álit þitt á framtíð-
arfyrirkomulagi verslunar í dreif-
býlinu?
„Ef miðað er við algenga mat-
vöru og nýlenduvöruverzlun, nú og
í náinni framtíð, sé ég ekki annað
en að rekstrargrundvöllur fari
síversnandi, vegna stöðugt hækk-
andi vöruverðs. Hver smádreifbýl-
Sjóbúðin og Jöklarar á Sandi.
Ljósm. Þórarinn ólafsson.
Skúli Alexandersson oddviti.
Hafsteinn Jónsson sýningarmað-
ur.
F
,é0
■
Haukur Sigurðarson starfsmaður
íKB.