Morgunblaðið - 02.11.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 1978
Bðkmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Mannoa J. Matthíasdóttiri
ILEGARA PÆLT EN KÝLT.
SkáldsaKa.
Almonna hókalólajfió 1978.
í tólfta kafla Hægara pælt en kýlt
er fjallað um eiturlyfjasölu, hassvið-
skipti. Kaflinn er innskot í því skyni
að fræða lesandann um þann heim
Og æskan svælir sitt hass og starir
sýrðum augum á dansana og
söngvana á meðan pússjerar þeirra
tíma selja eitthvert ennþá óupp-
fundiö, óupphugsað efni og labba
ábúðarmiklir milli staða“.
Hægara pælt en kýlt er saga sem
gerist i senn í ævintýraveröld og
meðal ungs stórborgarafólks sem
lifir kommúnulífi. I þessu sambýli
gegna áfengi og eiturlyf veigamiklu
hlutverki; þetta er fólk sem stendur
utan við þann raunveruleik sem
flestir verða að sætta sig við. Sumir
myndu eflaust halda að það sem
einkenndi kommúnulífið væri eymd
og volæði. En svo er ekki í sögu
Magneu J. Matthíasdóttur. Allir
skemmta sér vel, njóta lífsins út í
æsar. Þegar peninga þrýtur er gripið
til þeirra ráða að hafa náungann að
Ævintýriogveruleiki í
nýstárlegri skáldsögu
sem sagan gerist í. Meðal annars
stendur: „Eftir 10 ár, 20 ár, 100 ár
gera menn „Gatsby the Great"
glansmyndir um hið ljúfa tímabil
þegar hassið var bannað og pabbi,
afi, langafi voru hasssalar í hinni
stóru borg við sundin. Breiðtjalds-
myndir, sjálfsagt 3-D, með brotum
úr einkalífi fléttuðum inní söluna,
kryddað með hnífamönnum og
byssumönnum og nokkrum morðum.
ginningarfífli eða stunda hasssölu.
Út úr þessum heimi virðist samt ekki
undankomuleið. Hversdagslífið
býður ekki upp á neina lausn. Sá sem
einu sinni er orðinn fastur í neti
eitursins sleppur ekki.
Magnea J. Matthíasdóttir hefur
ekki samið neina móralska sögu með
Hægara pælt en kýlt. Þeir fáu kaflar
bókarinnar þar sem eru eins konar
ábendingar til lesandans teljast ekki
til þess sem er styrkur höfundar.
Frásagnargleðin sem er til dæmis
ríkjandi í ævintýrunum er kostur
sögunnar. Bókin er prýðilega skrif-
uð. Lýsingar á kommúnulífinu eru
sannferðugar. Það má eflaust deila
um það hvort ævintýri og veruleiki
eigi samleið innan marka sögunnar,
hvort ekki verði skil milli hins
raunsæja frásagnarmáta og ljóð-
rænu ævintýrsins. Mér virðist þetta
Magnea J.
Matthíasdóttir
aftur á móti hafa tekist. Þegar sýran
fer að verka á kommúnufólkið er það
skyndilega statt í ævintýrinu sem
öðru hverju er látið rjúfa gang
sögunnar. Þessi aðferð höfundar er
snjöll. Sagan endar á mörkum
veruleika og draums líkt og hún
byrjaði. Engu að síður getur
athugull lesandi ráðið framvindu
hennar. Vítahringurinn heldur
áfram. Engin leið liggur til baka
fyrir prinsessu sögunnar eða aðrar
persónur.
Samræður eru nýstárlegar. Málfar
er með þeim hætti að höfundur hefuí
séð sig tilneyddan að birtá aftast í
bókinni Orðasáfn að engu leyti
tæmandi (6 bls.). Eg er að vísu ekki
dómbær á það hvernig ungt fólk af
því tagi sem lýst er í bókinni talar
saman. Óneitanlega er það skoplegt
að heyra ástarjátningu á borð við
þessa: „Ég þrælfíla þig.“ Hugsanlega
er of mikið gert úr slangi í sögunni,
samanber tal þeirra Leifs og Óla. En
að því hlýtur að koma að fólk tali
saman í sögum öðruvísi en það kunni
Kviður Hómers í íslenskri þýðingu
utanað.
Þetta er fyrsta skáldsaga Magneu
J. Matthíasdóttur. Með það í huga er
hér á ferð athyglisverð bók skrifuð
af kunnáttu. Að henni mætti að
sjálfsögðu ýmislegt finna. En það
sem vel er gert hefur vinninginn.
Þess vegna er ástæða til að fagna hér
nýjum höfundi. Síðast en ekki síst er
þeim sem hafa gaman af skáldsögum
ráðlagt að lesa bókina sér til ánægju
eða hneykslunar eftir innræti hvers
og eins.
Veitinga-
menn óánægð-
ir með sölu-
skattsmál
AÐALFUNDUR Sambands veit-
inga- og gistihúsaeigenda var
nýlega haidinn og kom á fundin-
um m.a. fram. að mikil óánægja
rfkir með að viðskiptamenn
matsöluhúsa „skuli einir neyt-
enda þurfa að greiða söluskatt
af mat“, eins og segir í frétt fpá, •
SVG og samþykkti fundurinn
áskorun til . íjármálaráðherra
þess- cfnis, að samræmd yrði
söluskattsinnheimta af þeim, er
neyta matar í heimahúsum eða
mötuneytum. og hinum, sem
skipta við matsöluhús.
Stjórn sambandsins var öll
endurkjörin og eiga sæti í henni
Bjarni I. Árnason formaður,
Einar Olgeirsson, Emil
Guðmundsson, Jón Hjaltason,
Skúli Þorvaldsson, Steinunn Haf-
stað og Tómas Guðnason.
í frétt frá SVG segir m.a., að
veitingamenn hafi um árabil
knúið á um frjálslegri
skemmtanalöggjöf og almennt
rýmri ramma til reksturs sinna
fyrirtækja og „þrátt fyrir að flest
þau atriði sem veitingamenn hafa
beðið um lagfæringu á kosti
ríkiskassann hvorki fjárútlát né
tekjumissi hefur engu fengizt um
þokað. Virðist eina skýringin á
tregðu þeirri, sem ræður gangi
málsins, vera algjört áhugaleysi
yfirvalda," segir orðrétt í frétt
SVG.
I.jósm. Mbl.i I'úrlrifur Olaísson.
ÆélagsheimiUjafnnauðsyrdeg
og skólar íhverjum kaupstað”
Seyðisfjörður
„Ég hef húið á nokkrum
stiiðum á landinu. en til Seyðis-
fjarðar kom ég um s.l. áramót.
þá frá Selfossi. en áður hafði ég
búið í Reykjavík og þar áður á
Akranesi. þar sem ég er fæddur
og uppalinn. Ég hef kunnað
ákaflega vel við mig á Seyðis-
firði. enda er mjiig gott að búa
hér. „Sá sem þetta mælir. er
Guðmundur R. Lúðvíksson
framkvæmdastjóri félags-
heimilisins Ilerðubreiðar á
Seyðisfirði og eina hótelsins á
staðnum. Guðmundur tók við
þessum rekstri ásamt eigin-
konu sinni Oddnýju strax og
þau komu austur. Guðmundur
var fyrst spurður hvort ekki
væri sama sagan upp á
teningnum á Seyðisfirði og
víðast hvar annars staðar úti á
landi. að erfitt væri að standa í
hótelrekstri.
„Það er víst óhætt að segja að
það er ærið þröngur „bisnes“ að
reka hótel úti á landsbyggðinni.
Yfirleitt er mjög rólegt yfir
veturinn, nema á meðan
háloðnuvertíðin er, en síðan
glaðnar heldur yfir á sumrin.
Reksturinn hefur alls ekki
gengið nógu vel þetta árið, ekki
hvað sízt eru það útlendingar
sem hafa dregið úr korrlum
sínunr á íslenzk hótel. Þá er það
orðið svo, að útlendingar eru
skíthræddir við að heimsækja
ísland af ótta við að verða hér
innlyksa vegna verkfalla. Þá eru
margir hræddir við vegakerfið
hér, a.m.k. þeirútlendingar sem
ég hef komist í kynni við.
p]g hef sjáifur skoðað vegi úti
i Noregi og þar eru aðstæður til
vegagerðar ekki síður erfiðar en
á íslandi, nema síður væri.“
Hafa ferðamenn sem koma
með Srnvrli aldrei viðkomu hér
á hótelinu?
;,F’ólkið sem kemur með
Smyrli fer héðan beint út á land,
en það stefnir að því að vera
komið hingað á ný á föstudegi
eða laugardagsmorgni, áður en
Smyrill fer út. Það er oft rætt
um að Smyrill eigi að koma að
landi fyrir sunnan, en sjálfur er
ég þar algjörlega á öndverðum
meiði. Ef Smyrili færi eingöngu
að hafa viðkomu á Suðurlandi,
þýddi það einfaldlega að ferða-
fólk sem kæmi með skipinu
skoðaði aðeins Gullfoss, Geysi,
Reykjavík og Þingvelli og ef til
vill einhverja fleiri staði á
Suður- og Sv-landi. Af
viðræðum mínum við þá ferða-
menn sem hingað koma með
Smyrli, hefur komið í Ijós, að
þeir stefna allir á að koma við í
Reykjavík, og fara þeir
annaðhvort norður- eða suður-
leiðina. Þegar þeir koma til
Reykjavíkur, þá hafa þeir farið
helming hringvegarins og því
fara þeir hinn hluta hringsins í
bakaleiðinni. Þetta þýðir að
fólkið kynnist meirihluta lands-
ins og með þessu móti næst viss
jöfnun í ferðamannastraumn-
um. Ef Smyrill hættir að hafa
viðkomu hér fyrir austan eyði-
leggst þessi þáttur ferða-
mennskunnar."
— Ef við snúum okkur að
rekstri félagsheimilisins,
hvernig gengur hann?
„Það er ákaflega erfitt að reka
félagsheimili svo vel sé víðast
hvar á landinu. Á hverjum stað
er það ákveðinn prósentuhluti
sem sækir skemmtistaði og það
verður eðlilega alltaf erfitt að
reka félagsheimili í bæjum
landsins. Ég vil engu að síður
taka mér í munn orð annars
manns, sem sagði að félags-
heimili væru jafn nauðsynleg í
hverju bæjarfélagi og skólar, og
það er hverju orði sannara. Hins
Guðmundur R. Lúðvíks-
son íyrir framan hótelið
á Seyðisfirði.
vegar er kostnaðurinn orðinn
svo gífurlegur að það er erfitt að
halda þessu gangandi.“
— Hefur þú hugsað þér að
vera á Seyðisfirði eitthvað til
frambúðar?
„Ég ætla mér að vera hér
eitthvað áfram, en annars veit
maður aldrei hvað verður. Það
liggur geysileg vinna á bak við
svona rekstur og maður getur
aldrei verið eins og venjulegt
fólk, — er að vinna þegar aðrir
eru í fríi. Annars er það svo, að
hér á Seyðisfirði er alltof mikil
vinna, en sem betur fer er
staðurinn á hraðri uppleið.
Þá er oft gaman að sinna
þessu starfi yfir sumartímann.
Þá er dálítið „rennerí" ferða-
manna gegnum bæinn. Þeir
koma hingað til að staldra
aðeins við. Seyðisfjörður er líka
forvitnilegur bær og hér er hægt
að sjá tímana tvenna, aldamóta-
og nútímabæinn.“
— Nú er hótelið hér orðið
u.þ.b. aldargamalt, er ekki erfitt
að halda uppi hótelrekstri í því?
„Það getur hver maður
ímyndað sér að það er ekki létt
verk að reka hótel í rétt um 100
ára gömlu húsi, sem lítið hefur
verið gert við, og raunar er það
illmögulegt. Við vonum að sjálf-
sögðu að einhver fyrirgreiðsla
fáist til að bæta aðstöðuna, en
óvíst er hvernig það gengur, en
annars er hótelaðstaða sem
þessi svipuð víða annars staðar
á landinu."
— En að lokum. Nota hin
ýmsu félagasamtök hér á
Seyðisfirði sér eitthvað hótelið
og félagsheimilið?
„Félagasamtökin nota hótelið
töluvert, en annars er hótelið í
það minnsta fyrir starfsemi
félaga og það ber brýna nauðsyn
til, að koma upp aðstöðu fyrir
félagasamtökin í Herðubreið.
Það hefur gleymst að koma upp
félagsaðstöðu í þessu húsi eins
og í fleiri félagsheimilum. Það
virðast fæstir hugsa út í það að
þegar verið er að byggja félags-
heimili, þarf að byggja upp fyrir
þarfir samfélagsins og síðan á
að halda áfram að b.vggja utan
um þær.“