Morgunblaðið - 02.11.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 1978
Askell Einarsson, framkv.stj. FSN:
Starfsmannahald
ríkisins eykst um-
fram þjóðarfjölgun
71% ríkisstarfsmanna búsett á höfuðborgarsvæðinu
í SKÝRSLU Iramkvæmdastjóra Fjóróunj;ssamhands Norðlend-
intía- Askels Einarssonar, kom m.a. fram, að rétt til þingsetu nú
ættu 40 fulltrúar. sem ekki áttu sa-ti á síðasta fjórðunjísþin>;i.
Sýndi þetta verulega endurnýjun í sveitarstjórnum nyrðra cn
um 90 fulltrúar áttu sæti á fjórðungsþinginu.
P'jórðunKssamband Norðlendinsa. nær til yfir 60 sveitarfélaKa
ok 6 sýslufélaKa. Það hefur starfað í 33 ár og þetta er 20. þing
þess. I>inKhaldið er flutt milli héraða árlega. Sama hefð er
komin á um val formanna samhandsins. Æðsta stjórn
samhandsins á milli þinga cr í hiindum fjórðunKsráðs, sem
skipað er 12 mönnum. sex úr hvoru kjiirda'mi fjórðungsins.
Innan fjórðunKsráðs starfar fjórðunKsstjórn þrÍKgja manna.
Ilvert fjórðunssþinK kýs ok milliþinKanefndir í málaflokkum.
sem hverju sinni eru efst á baugi
Framkvæmdastjórinn rakti
síöan í ítarlegu máli starfssvið
sambandsins liðið starfsár. Þeir
málaflokkar, sem hæst bar í
greinargerð hans, voru: byggða-
þróun, dreifing þjónustustarf-
semi, könnun á stöðu þjónustu
og viðskiptagreina, iðnþróun á
Norðurlandi, starf fræðsluskrif-
stofa, safnamál, ferðamál, sam-
starf landshlutasamtaka,
starfsreglur Jöfnunarsjóðs,
verkaskipting ríkis og sveitarfé-
laga og gerð fjárhagsáætlana og
reikninga FSN.
Dreifing
pjónustustarfsemi
Um þetta atriði sagði
framkv.stj. efnislega: Þriðjung-
urinn af því vinnuafli, sem
kemur á vinnumarkað, leitar til
opinberrar þjónustu. Þetta hlut-
fall fer yfir 40% í Reykjavík.
Stöðugildum hjá ríkinu, sem ná
yfir fastráðið starfsfólk, hefur
fjölgað um 918 eða 7,8% á
árabilinu 1975—1978. Á þessu
tímabili fjölgaði þjóðinni um
í starfsemi FSN.
2,7%. Fastráðnum starfsmönn-
um ríkisins fjölgar þvi um
þrefalda þjóðarfjölgun. íbúum
höfuðborgarsvæðisins fjölgaði á
þessum árum um 1,6% en
fastráðnum ríkisstarfsmönnum
um 6,8%. — Þetta er fjórföld
aukning miðað við íbúahlutfall.
Þetta sýnir tvennt. I fyrsta lagi
að ríkisbáknið dregur til sín
meira vinnuafl en nemur eðli-
legri aukningu í vinnuafli og í
öðru lagi að Reykjavik dregur til
sín um 62% af nýju vinnuafli á
vegum ríkisins. Rakti fram-
kvæmdastjórinn hvern veg þessi
aukning skiptist á milli ráðu-
neyta. Sagði hann að 71%
ríkisstarfsmanna hafi búsetu á
höfuðborgarsvæðinu en þar
væru búsett 53,2% þjóðarinnar.
Það væri því ekki óeðlilegt þótt
strjálbýlið gerði vaxandi kröfu
til dreifingar opinberrar þjón-
ustu, til samræmis við eðlilegt
byggðajafnvægi og þjónustu-
þarfir þess.
Þá kom fram í máli
Áskell Einarsson,
framkvæmdastjóri FSN.
framkv.stj. að dr. Vilhjálmur
Lúðvíksson hefði verið ráðinn til
að annast iðnþróunaráætlun
fyrir Norðurland, sem nú er í
undirbúningi. Með tilliti til þess
að hann gegni nú störfum
framkv.stj. Rannsóknaráðs rík-
isins geti svo farið að einhver
röskun verði á þessu verkefni.
Gagnasöfnun verði á vegum
FSN. Önnur vinna verður í
höndum samstarfshóps, undir
leiðsögn Vilhjálms. Með honum
í þessum hópi verða: Hörður
Jónsson, verkfr. hjá Iðntækni-
stofnun (sem flutti erindi á
þinginu um þetta efni) og
Sigurður Guðmundsson hjá
byggðadeild Framkvæmda-
stofnunar.
Fjórðungsráð Norðlendinga:
Sveitarstjórinn á
Skagaströnd formaður
LÁRUS Ægir Guðmunds-
son, sveitarstjóri á Skaga-
strönd, var kjörinn
formaður Fjórðungssam-
bands Norðlendinga á
fjórðungsþinginu á
Blönduósi, sem háð var
dagana 29,—31. október
sl.
Aðrir kjörnir fulltrúar í
fjórðungsráð voru:
• 1) Úr Norðurlandskjör-
dæmi vestra: Þorður
Skúlason, Hvammstanga,
Jón ísberg, Blönduósi,
Jóhann Salberg
Guðmundsson,
Sauðárkróki, Jón
Karlsson, Sauðárkróki, og
Lárus /E. Guðmundsson
formaður FSN.
Bjarni Þór Jónsson, Siglu-
firði.
• 2) Úr Norðurlandskjör-
dæmi eystra: Pétur Már
Jónsson, Ólafsfirði,
Valdimar Bragason,
Dalvík, Helgi M. Bergs,
Akureyri, Bjarni
Aðalgeirsson, Húsavík,
Sigurður Gizurarson,
Húsavík, og Björn
Guðmundsson, Lóni,
N-þing.
Þingið kaus að venju
allnokkrar milliþinga-
nefndir, er starfa ásamt
fjórðungsstjórn og
fjórðungsráði milli
fjórðungsþinga.
Form. Samb. ísl. sveitarfélaga:
Jón Tómasson, nýlega kjörinn
formaður Sambands ísl. sveitar-
félaga, sótti heim fjórðunKsþing
Norðlendinga. Hann ávarpaði
sveitarstjórnarmenn við þing-
setningu. Niðurlag ávarps hans
fer hér á eftir.
Sveitarfélögin eiga nú að mín-
um dómi fyrst og fremst einn óvin
og nú, sem gjarnan fyrr, aöallega
einn mótherja. Óvinurinn er
verðbólgan, mótherjinn er ríkis-
valdiö.
Verðbólgan er enginn einka-
óvinur sveitarfélaganna. Hún er
einnig höfuöóvinur ríkisvaldsins
og raunar alls þorra landsmanna.
En verðbólgan leikur þó sveitar-
félögin verr en flesta aðra. Tekjur
sveitarfélaga fylgja ekki verðlags-
þróun nema að óverulegum hluta.
Helztu tekjustofnarnir, útsvörin
og aðstöðugjöldin og raunar einn-
ig fasteignagjöldin, eru á verð-
bólgutímum miðuð við löngu-úrelt
Jón Tómasson, formaður Sam-
bands fsl. sveitarfélaga.
r
„Ovinurinn er
verdbólgan
— mótherjinn er ríkisyaldið,,
verðlag. Hér skilur á milli og
verðtryggðra tekjustofna ríkis-
sjóðs og jafnvel einnig lands-
manna flestra, sem að jafnaði fá
ýmist vísitölubætur á laun sín eða
hækkað verðlag á þjónustu sinni
eða framleiðslu. Sveitarfélögin
hafa því öðrum aðilum fremur
orðið að takast á við verðbólguna
og skera niður fjárveitingar til að
brúa bil gjalda og tekna, þótt víst
verði að viðurkenna, að víða hafi
verið stofnað til skulda og sums
staðar jafnvel úr hófi.
Af þessum sökum eiga nú mörg
sveitarfélög, og e.t.v. einkum hin
stærri meðal þeirra, við veruleg
fjárhagsvandamál að stríða. Á
það hefur verið bent, að hámarks-
heimild til útvarpsálagningar,
sem 1972 var ákveðin 11%, þýddi í
raun miðað við verðbólguna frá
síðasta ári og eftiráinnheimtu
milli 7 og 8% álagningu, og rætt
hefur verið um að veitt verði
heimild til hækkunar á álagn-
ingarhlutfallinu í samræmi við
verðlagsþróun hvers árs. Þá hefur
einnig verið bent á, að tekjur
Jöfnunarsjóðs skerðast verulega,
eða um rúml. 100 millj. kr., á þessu
ári og sennilega um 450 millj. kr. á
næsta ári, eða um 2 þús. kr. á
hvern íbúa, vegna niðurfellingar á
söluskatti af ýmsum vörutegund-
um. Til að bæta þennan tekjumissi
hefur verið itrekuð sú skoðun
sveitarstjórnarmanna, að
Jöfnunarsjóður fái hlutdeild í
öllum söluskattsstigunum 20 i
stað 18 stiga eins og nú er.
Afstaða sveitarstjórnarmanna til
staðgreiðslu opinberra gjalda hef-
ur verið mörkuð, en Ijóst er, að á
verðbólgutímum mun slíkt álagn-
ingar- og innheimtufyrirkomulag
mjög bæta fjárhagsstöðu sveitar-
félaga að því tilskildu, að kerfið
reynist virkt í framkvæmd.
Sveitarstjórnarmenn telja því
jákvætt, að málinu hafi verið
hreyft á Alþingi, en eru samt í
grundvallaratriðum ósammála
lagafrumvarpinu, eins og það var
lagt fram s.l. vor, og telja m.a.
með öllu óaðgengilegt að fela
rjkisvaldinu alla framkvæmd og
stjórn innheimtunnar, án þess að
sveitarfélögunum verði jafnframt
tryggð skil á hlutfallslegum
greiðslum samkvæmt fjárhags-
áætlunum sínum, að sjálfsögðu þó
með þeim fyrirvara, að slíkar
áætlanir séu í takt við raunveru-
leikann.
Eg sagði áðan, að helzti
mótherji sveitarfélaganna nú sem
oft fyrr væri ríkisvaldið. Þetta var
ekki sagt í neikvæðri merkingu,
heldur leiðir það nánast af eðli
máls, að um flest hagsmunamál
sín, hvort heldur er á sviði
verkefna eða tekjuöflunar verða
sveitarfélögin að eiga glímu við
ríkisvaldið.
Og um þau mál, sem ég nú hef
rakið og varða fjármál
sveitarfélaga og raunar mörg
önnur, sem til umfjöllunar voru á
landsþingi sambandsins í síðasta
mánuði og ég ætla ekki að rekja
nánar nú hefur stjórn sambands-
ins þegar átt viðræður við fulltrúa
ríkisvaldsins og mun halda þeim
áfram á næstunni.
Sveitarstjórnarmönnum eru
öllum ljóst, að ríkissjóður á einnig
við verulegan fjárhagsvanda að
glíma, og út af fyrir sig er það ekki
okkar mál að fjalla um á hvern
hátt þar verður brugðist við svo
fremi að það verði ekki gert á
kostnað hagsmuna sveitarfélaga,
hvorki með því að ganga á þær
fjáröflunarleiðir eða á þá tekju-
stofna, sem sveitarfélögin hafa
haft að lögum, eða með því að
velta ákveðnum þáttum ríkisút-
gjalda að öllu eða hluta yfir á
sveitarfélög, án þess að ætla þeim
tekjur á móti og jafnvel í andstöðu
við markaða stefnu í verkefna-
skiptingarmálum, og heldur ekki
með því að gera sveitarfélögin að
innheimtuaðilum fyrir vissa
tegund ríkistekna.
Reynsla undanfarinna ára hefur
sýnt, að um þessi mál öll verða
sveitarstjórnarmenn að vera á
varðbergi og um leið og við
æskjum að sjálfsögðu góðs
samstarfs við ríkisvaldið um lausn
þeirra, hljótum við einnig að efla
stöðu okkar og styrk með því að
standa saman, með því að milli
hagsmunasamtaka okkar, hvort
sem þau starfa á landsvísu eða í
þágu einstakra landshluta, ríki
gagnkvæmt traust og samvinna.
Með þessum orðum óska ég
fjórðungsþinginu heilla í störfum
um leið og ég færi því kveðjur og
árnaðaróskir Sambands ísl.
sveitarfélaga og endurtek þakkir
mínar fyrir boðið að vera hér á
meðal ykkar.