Morgunblaðið - 08.02.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. FEBRÚAR 1979
Guðmundur Þórisson Hléskógum:
Húsnæði Lagmetisiðjunnar hf.
Fjölbreytt hráefna-
val Lagmetisiðj-
unnar hf. í Garði
Stutt svar vegna fyrirspurna
Elsu G. Vilmundardóttur
Blaðinu hefur borizt eftirfar-
andi frá Manneldisráði:
í Morgunblaðinu 25. þ.m. birtist
grein með fyrirsögninni: „Nokkrar
spurningar til Manneldisráðs",
eftir Elsu G. Vilmundardóttur.
Tilefni þessara skrifa virðast vera
þau ákvæði nýrra lyfjalaga, sem
taka til takmarkana á innflutningi
vörutegunda sem innihalda ýmis
næringarefni.
Rétt er að taka strax fram, að
Manneldisráð hefur engan hlut átt
að ákvæðum laga þessara eða
viðkomandi reglugerðum sem í
gildi eru. Meðal annars af þeirri
ástæðu er rétt að taka fram ýmis
þau atriði sem greinarhöfundur
leitar svara við og heyra ekki
undir verksvið Manneldisráðs.
Manneidisráð var upphaflega
stofnað með lögum 1945. Ný lög
um Manneldisráð tóku síðan gildi
29. apríl 1978 og samkv. ákvæðum
þeirra laga endurskipað í ráðið s.l.
vor. Ráðið skipa nú fimm menn og
fimm varamenn.
Samkv. 1. gr. hinna nýju laga er
verksvið Manneldisráðs eftirfar-
andi: „Manneldisráð skal undir
stjórn heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra vinna að samræm-
ingu rannsókna og fræðslu á sviði
manneldisfræði, nánara samstarfi
milli framleiðenda og neytenda og
vera heilbrigðisyfirvöldum til
ráðuneytis um manneldismál."
Samkv. 2. gr. laganna getur Mann-
eldisráð jafnframt annast ráðgjöf
til annarra aðila.
Eins og greinarhöfundur bendir
réttilega á, ber Manneldisráði að
ákveða hver sé hæfilegur dag-
skammtur vítamína og steinefna
miðað við íslenskar aðstæður (4.
gr. lyfjalaga nr. 49, sem toku gildi
1. janúar 1979). Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið hefur nú
falið ráðinu að vinna að þessu
verkefni. Ráðið vinnur nú að
gagnasöfnun um áætlaða næring-
arþörf manna á vítamínum og
steinefnum og hyggst í því efni
taka mið af niðurstöðum næring-
arfræðinga í nágrannalöndum og
víðar í því efni og taka síðan tillit
til sérstöðu íslendinga á þessu
sviði. Það verður því óhjákvæmi-
lega nokkur bið á að þessar niður-
stöður liggi fyrir.
Greinarhöfundur spyr um það,
hvort fjölvitamín- og steinefna-
töflur geti valdið heilsutjóni. Því
er til að svara, að Manneldisráð
telur að gera verði greinarmun á
annars vegar neyslu næringarefna
til að fullnægja þörfum líkamans
og hins vegar notkun slíkra efna í
margfalt meira magni í lækninga-
skyni. Ráðleggingar Manneldis-
ráðs verða miðaðar við þarfir
heilbrigðra einstaklinga. Ráðið
getur ekki mælt með að heilbrigt
fólk neyti að staðaldri margfalt
stærri skammta af einstökum
næringarefnum en sérfræðingar
telja hæfilega, enda er kunnugt
um skaðleg áhrif sumra vítamína
og steinefna, sé þeirra neytt í
óhófi. Ráðið leggst hins vegar ekki
gegn hóflegri notkun bætiefna.
Manneldisráð vinnur nú að
undirbúningi neyslukönnunar
meðal landsmanna og hyggst
þannig bæta úr þekkingarskorti á
þessu sviði. Niðurstöður þeirrar
könnunar munu verða grundvöllur
fyrir ráðleggingar Manneldisráðs
um bætt mataræði.
Manneldisráð hefur þegar gert
könnun á neyslu skólabarna og
hafa niðurstöður verið kynntar í
fjölmiðlum, en fullnaðarniður-
stöður þessarar könnunar verða
væntanlega gefnar út á þessu ári.
Ráðið telur ekki grundvöll til
frekari svara við fyrirspurnum
Elsu G. Vilmundardóttur að svo
stöddu, en fagnar allri jákvæðri
umræðu um manneldismál á opin-
berum vettvangi.
F.h. Manneldisráðs,
Snorri P. Snorrason, form.
Páli Zóphóníasson bæjarstjóri ávarpar börn í Kirkjugerði og
gesti.
Leikskólinn
Kirkjugerði
Garði, 6. febrúar.
Sl. mánudag hóf Lagmetis-
iðjan hf. framleiðslu á remólaði
og mæjónesi fyrir innanlands-
markað en áður hafði fyrir-
tækið eingöngu verið með
niðursuðu á rækju sem seld
hefir verið til Þýzkalands.
Er hér um að ræða danska
uppskrift og hráefni sem á að
vera í afbragðs gæðaflokki.
Einnig eru sölupakkningar
danskar og þykja þær mjög
hentugar. Fyrirtækið Kristján
Ó. Skagfjörð í Reykjavík sér
um dreifingu framieiðslunnar.
Þá hefir fyrirtækið í huga að
auka enn á fjölbreytni vinnsl-
unnar og er í athugun fram-
leiðsla á rækjukokteil svo
eitthvað sé nefnt.
Fyrirtækið framleiðir nú um
100 þúsund dósir af niðursoðinni
rækju á viku, en alls starfa nú
15 konur í heilsdagsvinnu við
framleiðsluna.
Lagmetisiðjan er í leiguhús-
næði en ýmis áform eru uppi í
húsnæðismálum.
Fréttaritari.
Úr vinnslusal Lagmetisiðjunnar hf. — Rækjan vigtuð.
FJÁRMAGN sem Hjálparstofnun
kirkjunnar safnaði á sínum tíma
vegna eldgossins í Eyjum var m.a.
varið til byggingar leikskóla fyrir
um 40 börn í Eyjum. Hlaut leik-
skólinn nafnið Kirkjugerði, en um
síðustu mánaðamót fór fram at-
höfn þar í sambandi við formlega
afhendingu. Séra Kjartan Örn
Sigurbjörnsson Eyjaklerkur
afhenti húsið, en Páll Zóphónías-
son bæjarstjóri veitti því viðtöku.
Séra Kjartan Örn Eyjaklerkur
flytur orð úr Biblíunni í
Kirkjugerði. Ljósmyndir Mbl.
Sigurgeir.
Hver er tilgangurinn?
Eitt er það áhyggjuefni sem
íslenzkum bændum hefur bætzt í
viðbót við óþurrka, vorharðindi og
fleira þess háttar, en það eru
bjargráð þau, sem forystumenn
þeirra hyggjast beita til lausnar á
þeim vandamálum, sem við blasa í
málum landbúnaðarins. Er þetta
að verða nokkuð árviss uppákoma.
Það síðasta, sem yfir hefur dunið
af þessum stofni, er hið margróm-
aða sjö-manna nefndar álit og
lagafrumvarp það, sem af því
fæddist.
Athyglisvert er það hversu lítið
höfundar þessara tillagna hafa
gert að því að rökstyðja þær
opinberlega. Ef til'vill er það ekki
svo einkennilegt, þegar á allt er
litið.
Hæstvirtur búnaðarmálastjóri
Halldór Pálsson ræddi nokkuð
tillögurnar og viðbrögð bænda við
þeim á einkar hógværan hátt í
fjölmiðlum nú eftir áramótin.
Taldi hann það mikla ógæfu að
nokkrir heimskir og skammsýnir
menn úr röðum bænda hefðu verið
með hávaða í þessum málum. Svo
langt gengi þetta jafnvel að þing-
menn hefðu glæpzt til þess að
hlusta á þessa óhappamenn og
væri það hinu virðulega Alþingi
sízt til sóma. Síðar í máli sínu fór
búnaðarmálastjóri að ræða tillög-
urnar nánar og komst þá að þeirri
niðurstöðu, að engar likur væru
fyrir því, að þær aðgerðir, sem
gert væri ráð fyrir leystu nokkurn
vanda í sambandi við offramleiðsl-
una.
Er hann þar með orðinn á sama
máli og þeir skammsýnu. Og má
segja að þar hafi lagzt lítið fyrir
góðan dreng. Er þarna er komið að
kjarna málsins. Það eru engar
líkur fyrir því, að framkvæmd
þessara tillagna eða annarra hlið-
stæðra dragi neitt úr framleiðl-
unni heldur þvert á móti. Þarna er
gert ráð fyrir svo hrikalegri tekju-
skerðingu án þess nokkuð komi á
móti, að viðbrögð fjölda bænda
hljóta óhjákvæmilega að verða
þau að auka framleiðsluna jafnvei
þótt þeir viti að það geti reynzt
tvíeggjað þegar til lengdar lætur.
Hver er þá tilgangurinn með
þessum aðgerðum? Mér virðist
hann vera nokkuð augljós. Það er
að halda áfram svipaðri búvöru-
framleiðslu á kostnað bænda
sjálfra með nýjum álögum.
Þetta sjónarmið kom nokkuð
greinilega fram hjá formanni
stéttarsambandsins, þegar hann
var spurður hvort þessar aðgerðir
gætu ekki leitt til þess að bændur
mundu fækka búfé sínu. Hann
kvaðst einmitt óttast þann mögu-
leika og hafa bent viðkomandi
yfirvöldum á þessa hættu. Sem
sagt, bændur eiga að halda
óbreyttri bústærð, en láta kýrnar
mjólka minna og lömbin verða
léttari.
Engum getum skal að því leitt,
hverra hagsmuna slík stefna á að
þjóna, en örugglega er það ekki
bændanna.
Þeir verða enn að auka vinnu
sína jafnframt því sem tekjurnar
lækka og er vandséð hvar sú þróun
endar.
Ef hins vegar væri tekin upp sú
stefna að minnka framléiðsluna
skipulaga með ákveðnu kvótakerfi
og jafnframt taka fjármagn það,
sem nú er veitt til ýmissa fram-
leiðsluaukandi aðgerða og nota
það til þess að auka hagræðingu í
landbúnaði, þá væri hægt að losna
við offramleiðsluna, en samt
tryggja bændum svipaðar nettó-
tekjur og mun hærri vinnulaun.
Ef slík stefna yrði upp tekin
mundi það þjóna hagsmunum
bæði bænda og neytenda. Grund-
vallaratriði þess að fullur árangur
náist með þessum aðgerðum er að
verði á öllum rekstrarvörum land-
búnaðarins sé haldið eins lágu og
unnt er. Verður að teljast furðuleg
sú árátta margra forystumanna
bænda að koma á kjarnfóðurskatti
hvað sem það kostar. Virðist sem
þessir menn hafi slitnað úr tengsl-
um við íslenzkan landbúnað fyrir
mörgum árum meðan hirðingjabú-
skapur var enn ráðandi stefna.
Bíða menn í ofvæni eftir því að
boðaður verði skattur á tilbúinn
áburð og vélar til þess að þrýsta
bændum betur á vit fortíðarinnar,
enda þyrfti þá ekki eftir það að
hafa neinar áhyggjur af offram-
leiðslunni.
Þetta þykja nú kannski óraun-
hæfar vangaveltur, en sannleikur-
inn er sá, að það er stigsmunur en
ekki eðlis á þessu og ýmsum öðrum
aðgerðum sem boðaðar hafa verið.
Eitt finnst mér áberandi, hve
mjög gleymist í áróðrinum fyrir
kjarnfóðurskatti, en það er hversu
harkalega hann kemur við þá, sem
orðið hafa fyrir áföllum vegna
slæms tíðarfars. Á það ekki síður
við ef farið yrði út í skömmtun á
kjarnfóðri, en hugmyndir um það
eru nú mjög til umræðu.
• Verður að teljast lítið réttlæti í
því að gera sér óhöpp annarra
þannig að féþúfu.