Morgunblaðið - 08.02.1979, Blaðsíða 20
20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. FEBRÚAR 1979
Greinargerö Lœknaráðs Landspítala og Rannsóknarstofu Háskólans:
Bygging geðdeildar tefur fgrir
byggmgarácethm Landspítrdans
—Hefur tekið fé frá upp-
byggingu annarra deilda
____________Inngangur________________
Umræður um heilbrigðisþjónustuna og
kostnað við hana hafa verið ofarlega á
baugi undanfarið og er það ekki óeðlilegt,
þar sjem kostnaður er vaxandi og fara nú
nær 33% af útgjöldum ríkissjóðs til
heilbrigðis- og tryggingamála.
Til reksturs Landspítalans og Rann-
sóknastofu Háskólans við Bar. gera
fjárlög 1979 ráð fyrir 6,6 milljörðum
króna eða um 3,2% af heildarupphæð
fjárlaga.
Læknaráð vill með eftirfarandi
greinargerð kynna Landspítalann og þá
þjónustu, sem þar er veitt.
Fjallað verður urn hlutverk Landspítal-
ans í heilbrigðisþjónustunni, rekstur
hans og byggingaráætlun. Ennfremur
verður gerð grein fyrir húsnæðisvanda-
málum Landspítalans og samnýtingar-
áformum um hina nýju geðdeildarbygg-
ingu.________________________________
Hlutverk Landspítalans
Þekking í læknisfræði hefur fleygt
óðfluga fram á síðustu árum og áratugum
og eru stöðugt að opnast nýir möguleikar
til lækninga. Með vaxandi þekkingu hefur
læknisfræðin hinsvegar þróast út í sífellt
fleiri og þrengri sérgreinar, sem krefjast
mikils sérmenntaðs mannafla, góðs rýmis
og dýrra tækja.
Góður árangur í lækningum og mögu-
leikar til að nýta ýmsar framfarir í
læknisfræði byggist því á góðri samvinnu
margra sérfræðinga og sérgreina. Land-
spítalinn er stærsti spítalinn á landinu
með 508 rúm og eru reknar þar allar
sérgreinar læknisfræðinnar, nema heila-
skurðlækningar, sem eru reknar á
Borgarspítala og augnlækningar, sem eru
staðsettar á Landakotsspítala og hjarta-
skurðlækningar, sem ennþá eru ekki
gerðar hér á landi.
Geðdeild hefur ekki verið við Land-
spítalann, en á þessu ári mun taka til
starfa 30 rúma geðdeild og stór göngu-
deild fyrir geðsjúklinga í hinni nýju
geðdeildarbyggingu Landspítalans og er
þannig bætt úr brýnni þörf.
A Landspítalanum er veitt margskonar
sérhæfð læknisþjónusta fyrir landið í
heild, sem ekki er veitt á öðrum sjúkra-
húsum landsins. Má þar nefna:
1. Blóðsíun (gervinýra).
2. Bæklunarlækningar.
3.. Sérhæfðar hjartarannsóknir (hjarta-
þræðing).
4. Brunameðferð.
5. Geðlæknisþjónustu fyrir börn.
6. Göngudeildarþjónusta fyrir sjúklinga
með sykursýki, gigt, háþrýsting og
fyrir bráðveik börn.
7. Öldrunarlækningar.
8. Geislalækningar fyrir krabbameins-
sjúklinga.
9. Isotóparannsóknir.
10. Sérhæfðar hormónamælingar.
11. Fæðingadeild, tekur við erfiðum fæð-
ingum af öllu landinu og þar er einnig
rekin nýburadeild.
12. Taugasjúkdómadeild annast sérhæfð-
ar rannsóknir og meðferð á tauga-
sjúkdómum.
Landspítalinn er ennfremur aðal
kennsluspítalinn fyrir heilbrigðisstéttir
og fer þar fram stór hluti kennslu
læknastúdenta, hjúkrunarfræðinga,
tannlæknanema, sjúkraþjálfara, röntgen-
tækna, meinatækna o.fl.
Nú er svo komið, að hér á landi er hægt
að veita nær alla sérhæfða læknisþjón-
ustu og eru utanferðir sjúklinga að verða
mjög fátíðar. Eina undantekningin er
hjartaskurðlækningar, en síðastliðið ár
hefur farið fram undirbúningur að því að
þær hefjist á brjóstholsskurðdeild Land-
spítalans. Ennfremur þarf að senda utan
nokkra krabbameinssjúklinga til geislun-
ar vegna ófullnægjandi aðstöðu hérlend-
is.
Sérfræðiþjónustan, sem veitt er hér á
landi getur fyllilega staðist samanburð
við þá þjónustu, sem veitt er erlendis, ef
eðlilega er búið að starfseminni.
Sem dæmi má nefna að árið 1976 hófst
náin samvinna milli fæðinga- og barna-
lækna og var þá stofnuð nýburadeild
Landspítalans. Þau 3 ár, sem deildin
hefur starfað hefur dánartíðni ungbarna
á Islandi verið með því lægsta, sem
þekkist, en dánartíðni ungbarna er viður-
kenndur mælikvarði á heilsugæzlu þjóða.
Rekstur Landspítalans
Á árinu 1977 var heildarkostnaður
Landspítalans reiknaður á legudag 26.784
kr. Fjöldi sjúklinga er lagðist inn á hinar
ýmsu deildir sjúkrahússins það ár var
12.854 og heildarlegudagafjöldi 164.505. Á
sama ári voru sjúklingakomur á göngu-
deildir sjúkrahússins alls 54.331. Sé
dreginn frá kostnaður við göngudeildar-
sjúklinga svo og tekjur er þeim fylgja
ásamt þeim hluta skrifstofukostnaðar
Ríkisspítalanna er ekki tilheyrir Lsp.,
kemur í ljós, að kostnaður á hvern
inniliggjandi sjúkling á því ári var 23.631
kr. Á sama ári var meðalkostnaður
legudags á Borgarspítala í Fossvogi
24.605 og Landakotsspítala 20.942 kr.
I fjárlögum fyrir árið 1979 kemur fram,
að áætluð útgjöld til tryggingamála eru
51 milljarður 125,7 milljónir eða 25,3%
fjárlaga, meðan bein útgjöld ríkisins til
heilbrigðismála eru 15 milljarðar 815,6
milljónir eða því sem næst 7,8% fjárlaga.
Þar af er fyrirhugaður rekstrarkostnaður
Landspítalans 6 milljarðar 638,3 milljón-
ir eða 3,3% fjárlaga.
Þar eð legurúmafjöldi Landspítalans
nú eru 496 að frátöldum rúmum gjör-
gæzludeildar kemur í ljós, að heildar-
kostnaður við legurúm á dag árið 1979 er
áætlaður 36,700 krónur. Til samanburðar
má geta þess, að daggjöld Borgarspítal-
ans þ. 1.12.1978 eru 46,810, Landakots-
spítala 36,800 að viðlögðu jöfnunargjaldi.
Fyrri hluti
Rekstrarkostnaður Landspítalans er
þannig áætlaður minnstur þessara
þriggja sjúkrahúsa þrátt fyrir þá sér-
hæfðu þjónustu sem þar er innt af hendi.
Þess ber einnig að geta, að margskonar
þjónusta er veitt af Landspítala öðrum
heilbrigðisstofnunum án þess að
kostnaðargjöld séu innheimt. Má þar
nefna sérhæfðar hormónamælingar,
ísotóparannsóknir, geislanir, hjartaþræð-
ingar og heilaritun með meiru. Ennfrem-
ur er þar veitt umfangsmikil þjónusta við
göngudeildarsjúklinga og gefin dýr lyf án
þess að kostnaður sé innheimtur hjá
sjúklingum eða sjúkrasamlagi.
Eins og fram kemur í greinargerð
þessari er Landspítalanum ætlað að veita
Iandsmönnum sérhæfða læknisþjónustu á
flestum sviðum læknisfræðinnar.
Athyglisvert er því að bera saman
daggjaldakostnað sjúkrahúsa í Kaup-
mannahöfn og London, sem ætlað er að
veita samskonar sérhæfða þjónustu. Er
hann samkvæmt upplýsingum Trygg-
ingastofnunar ríkisins á bilinu
88.900—119.000 kr. eða 2—3svar sinnum
hærri en kostnaður Landspítalans.
Ein af ástæðum þessa mismunar er sú
staðreynd að á síðastliðnum áratug hefur
meginverkefni heilbrigðisyfirvalda hér-
lendis verið uppbygging heilsugæzlu-
stöðva og sjúkrahúsa utan Reykjavíkur-
sv.æðisins er veita eiga landsmönnum
almenna læknisþjónustu auk byggingar
geðdeildar er nánar verður vikið að.
Hefur stefna þessi leitt til stöðvunar
eðlilegrar þróunar ýmissa sérdeilda
Landspítalans, sem enn er þó ætlað að
veita landsmönnum sérhæfða læknis-
þjónustu sambærilega við þá er veitt er
erlendis.
Byggingaráætlun Landspítalans
Skipulag og þróunaráætlun fyrir stór
sjúkrahús er mjög flókið og vandasamt
verk. Huga þarf að því, að allar sérgrein-
ar læknisfræðinnar nái að þróast þar við
eðlileg skilyrði af eðlilegri stærð og í
réttu hlutfalli hver við aðra. Vegna örrar
framþróunar í læknisfræði, þarf að vera
mikill sveigjanleiki í þróun og skipulagi
og gera þarf ráð fyrir eðlilegri stækkun,
ef hægt á að vera að nýta framfarir í
læknisfræði. Til að vinna að byggingar-
áætlun Landspítalans var fengin aðstoð
bresks arkitektafyrirtækis Llewelyn
Davies Weeks Forestier-Walker and Bor
Arcitects, en þetta fyrirtæki hefur mikla
reynslu í skipulagningu sjúkrahúsa. Þetta
verk var hafið 1971 og árið 1972 lá fyrir
mjög ítarleg áætlun um þróun Land-
spítalans, sem vel búins 700 rúma
kennslusjúkrahúss. Sjá mynd 1.
Þrátt fyrir hina miklu og vönduðu
vinnu, sem í þessa skipulagningu var
lögð, hefur ennþá ekki verið hafist handa
um neinar framkvæmdir í þessari áætl-
un. Ástæðan fyrir því er sú, að ákveðið
var 1971 að taka geðlæknisfræði út úr
þessari áætlun og byggja sérstakt geð-
sjúkrahús á Landspítalalóðinni og hefur
allt nýbyggingarfjármagn Landspítalans
runnið til þeirra framkvæmda.
Rétt er að geta þess, að nú er hafin
bygging læknadeildar og tannlæknahúss
sunnan Hringbrautar á vegum Háskól-
ans, en þessi bygging er einnig hluti af
byggingaráætlun Landspítalans. Hún
leysir hinsvegar engin vandamál sjúkra-
deilda eða stoðdeilda þeirra.
Bygging sérstaks
__________geðdeildarhúss____________
Árið 1971 í ráðherratíð Magnúsar
Kjartanssonar frv. heilbrigðismálaráð-
herra var ákveðið að byggja sérstakt
geðdeildarhús á Landspítalalóð utan við
byggingaráætlun Landspítalans. Talið
var að um 670 sjúkrarúm vantaði fyrir
geðsjúka og skyldi lausn þessa vanda
hafa forgang umfram aðrar framkvæmd-
ir. Skipuð var sérstök byggingarnefnd
geðdeildar, sem í samvinnu við húsa-
meistara ríkisins hannaði 12000 m2 hús
fyrir 120 sjúklinga og 24 dagsjúklinga og
göngudeild. Byggingu sérstaks
geðdeildarhúss var á sínum tíma mót-
mælt harðlega af Læknaráði Landspítal-
Þetta herbergi sem átti að vera fundarherbergi hýsir nú 4 nýrnavélar af fimm sem nú
eru til og annar það nokkurn veginn þörfinni í dag, en heilbrigðiseftirlitið hefur dæmt
aðstöðuna ófullnægjandi og lagt til að deildinni verði lokað. segir í greinargerðinni, og
að ekki sé kunnugt um neina lausn á vandamálum blóðsiunar.
Iðjuþjálfun fer fram í einu hergergi og þar eru 4 starfsmenn í senn með jafnmarga til
þjálfunar. Á endurhæfingardeild vantar einnig aðstöðu fyrir einstaklingsmeðferð og
æfingarmeðferð barna auk sundlaugar. Ljósm. Kristján.