Morgunblaðið - 31.03.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. MARZ 1979

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfuiltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstrœti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 150 kr. eíntakið.
Eínn maður
og stórveldi
ár
Atökin milli austurs og vesturs frá lokum heimsstyrjaldarinnar
síðari hafa staðið um það, að þjóðir Vestur-Evrópu og
Norður-Ameríku vilja halda fast við þá lýðræðislegu stjórnarhætti,
sem smám saman hafa þróazt í ríkjum þeirra og þær telja
fullkomnustu stjórnarhætti, sem komið hefur verið á í ófullkomnum
heimi. Hin heimsvaldasinnuðu Sovétríki hafa hins vegar viljað koma
þessum stjórnarháttum fyrir kattarnef og koma á sósíalísku
þjóðskipulagi. Vafalaust halda einhverjir því fram, að þetta sé úrelt
og stöðnuð mynd af þeim átökum, sem staðið hafa yfir um
heimsbyggðina á undanförnum áratugum. En þetta mat er hvorki
úrelt né staðnað heldur raunsætt. Að þessu leyti hefur ekkert
breytzt frá stríðslokum, þótt veröldin hafi tekið miklum stakka-
skiptum að öðru leyti.
Þessa dagana höfum við tækifæri til að fylgjast með enn einu
dæminu um það, hvers konar stjórnarhætti Sovétríkin vilja taka upp
í nafni sósíalismans og hvað þeir þýða. íslendingar hafa mikinn
áhuga á skák og fylgjast rækilega með því, sem gerist í
skákheiminum. Við þekkjum vel til sovézka stórmeistarans
Korchnois, sem er einn af beztu skákmönnum heims. Við þekkjum
sögu hans síðustu árin vel. Hann gerðist landflótta og hefúr í nokkur
ár barizt fyrir því, að eiginkona hans og fjölskylda fengju leyfi til
þess að flytjast á brott frá Sovétríkjunum. Þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir hefur það ekki fengizt fram. Fyrir skömmu neituðu sovézk
yfirvöld fjölskyldu Korchnois enn um leyfi til að flytjast úr landi.
Nú er það nýjast af vettvangi Korchnois, að sovézka skáksam-
bandið vinnur markvisst að því að útiloka hann frá þátttöku í
skákmótum. Eins og allir vita eru Sovétmenn ein mesta skákþjóð
heims. Sovézkir stórmeistarar eru eftirsóttir á skákmót um heim
allan. Þessari aðstöðu beita Sovétmenn nú til þess að útiloka
Korchnoi frá þátttöku í skákmótum. Þeir tilkynna þeim, sem fyrir
slíkum mótum standa, að sovézkir skákmenn taki ekki þátt í þeim ef
þessi landflótta landi þeirra verði meðal þátttakenda. Sovétmönnum
verður vel ágengt í þessari herferð.
Við erum hér að fylgjast með baráttu eins manns gegn öðru mesta
stórveldi heims. Við erum hér að fylgjast með baráttu Korchnois við
ríki, sem hefur yfir gífurlegum mætti að ráða á öllum hugsanlegum
sviðum. Við erum hér að fylgjast með baráttu þessa manns fyrir því
að fá fjölskyldu sína til sín og fyrir því að fá að stunda list sína í
friði fyrir afskiptum þessa stórveldis. Þetta er stórkostleg barátta.
Fyrirfram kann hún að sýnast vonlaus en sálarstyrkur eins manns
getur jafnvel sigrað stórveldi. Það á eftir að koma í ljós.
Við íslendingar eigum að standa með Korchnoi í þessari baráttu
og vonandi tekst Friðrik Ólafssyni að beita áhrifum sínum í
skákheiminum til þess að koma í veg fyrir að þessi svívirðilega
herferð Rússa á hendur Korchnoi nái fram að ganga. En hvers konar
þjóðskipulag er það, sem þolir ekki að einn maður iðki skáklist sína á
borð við hvern annan? Hvers konar þjóðskipulag er það, sem getur
ekki hugsað sér að leyfa fámennri fjölskyldu að sameinast? Er það
þetta þjóðskipulag, sem unga fólkið sem hefur aðhyllst sósíalismann
á undanförnum árum vill koma upp? Ef það er annars konar
sósíalismi en sá, sem ríkir í Sovétríkjunum, hvar er hann þá að
finna? Hefur nokkurs staðar í veröldinni tekizt að koma á
sósíalisma, sem bregzt öðru vísi við en sá sovézki? Sá hópur ungs
fólks, sem hefur fylkt sér undir merki sósíalisma á undanförnum
árum mun ekki finna það ríki á þessari jörð, þar sem annars konar
sósíalismi ríkir en sá, sem getur hvorki þolað að Korchnoi fái
fjölskyldu sína til sín eða að hann tefli á skákmótum.
I dag safnast hópur fólks saman í samkomuhúsi í höfuðborginni til
þess að fagna því, að 30 ár eru liðin frá því, að sumir úr þess hópi
gerðu ofbeldisárás á Alþingishúsið og reyndu að koma í veg fyrir, að
lýðræði og þingræði mætti ríkja á íslandi. Fyrir 30 árum gengu þeir
erinda þess stórveldis, sem þannig ofsækir einn mann og fjölskyldu
hans. I dag gengur þessi hópur fólks erinda sama stórveldis. Er ekki
kominn tími til að sósíalistar og herstöðvaandstæðingar á íslandi
hugsi sitt mál? Er ekki kominn tími til að þetta fólk viðurkenni, að
það hafi haft rangt fyrir sér. Hversu oft þurfa Sovétríkin að ráðast
með ofbeldi á aðrar þjóðir og hversu öft þurfa Sovétríkin að beita
öllum mætti sínum til þess að ofsækja einstaklinga áður en þetta
fólk, sem safnast saman í dag, sér að sér?
Vilhjálmur Þorsteinsson og Sigurjón Hansson. Vilhjálmur hefur
gegnt störfum trúnaðarmanns í birgðastöðinni en Sigurjón hefur
veriö á flokksstjórakaupi.
Guðjón Angantýsson: „Ég
reikna nú frekar með að úr
þessu rætist."
„Mótmaelum því að
fyrirtækið geti rétt
hag sinn með þessu”
HJÁ EIMSKIPAFÉLAGI ís-
lands hefur 18 starfsmönnum,
sem náð hafa 75 ára aldri, verið
sagt upp með mánaðarfyrir-
vara. Morgunblaðið ræddi í gær
við þrjá þessara manna.
„Við viljum mótmæla því, að
fyrirtækið geti rétt hag sinn með
því að segja þessum mönnum
upp,“ sögðu Sigurjón Hansson og
Vilhjálmur Þorsteinsson sem
vinna í birgðastöð Eimskips í
tollstöðvarhúsinu. Sigurjón er 77
ára og hefur unnið hjá Eimskip
síðan 1946 en Vilhjálmur verður
77 ára á þessu ári og hefur
starfað hjá fyrirtækinu í 40 ár.
„Ég veit ekki hvað tekur nú
við,“ sagði Sigurjón. „Ég reikna
ekki með því að verða ráðinn
hingað aftur. Ætli maður staðni
ekki bara.
Það versta fyrir okkur fjár-
hagslega eru skattarnir eftir á.
Ég hafði góðar tekjur á síðasta
Rætt við þrjá
þeirra, sem
sagt var upp
hjá Eimskip
sökum aldurs
ári og er ekkjumaður og verð því
að borga tilveruskatt."
Vilhjálmur og Sigurjón sögðu
að þessar uppsagnir hefðu komið
þeim dálítið á óvart þar sem vant
er að segja mönnum upp við
áramót en uppsagnarbréfin
komu heft við launaumslögin er
borgað var út í fyrradag.
Þess má geta, að einn maður
verður ráðinn í stað þriggja
manna sem sagt hefur verið upp
sökum aldurs í birgðastöðinni í
tollstöðvarhúsinu.
Guðjón Angantýsson, sem
starfar við hreingerningar o.fl. í
Faxaskála, var einn af þeim er
sagt var upp störfum. Hann
sagði: „Mér finnst það algjörlega
óforsvaranlegt að gefa okkur
ekki lengri fyrirvara. Okkur er
sagt upp með eins mánaðar
fyrirvara, en ætti í það minnsta
að vera þriggja mánaða. Þetta
kemur alltof snöggt og ekki hef
ég nú mikla trú á, að þeir spari
háar fjárhæðir með því að losa
sig við okkur, en það er ástæðan,
sem þeir gefa í uppsagnarbréfun-
um. Og að Eimskip sé að fara á
hausinn — það er nú fásinna."
Spurningunni um hvað tæki nú
við svaraði Guðjón: „Ég er nú
orðinn 75 ára gamall og hef ekki
miklar áhyggjur af framtíðinni.
Ég reikna nú frekar með að úr
þessu rætist. Ef þeir draga upp-
sagnirnar ekki til baka, þá hljóta
þeir að útvega mér aðra vinnu.
Annars hef ég þó alltaf lífeyrinn
og ellilaunin til að lifa á.“
Ólafur Jöhannesson:
Gegni fometisráðh
„FYRST og fremst hef ég ákveðið að
hætta formennsku í Framsóknar-
fiokknum af persónulegum ástæðum
og í annan stað er það skoðun mín,
að menn eigi ekki að gegna slíkum
trúnaðarstörfum of lengi, því það er
æskilegt að hæfiieg endurnýjun eigi
sér stað í forystu stjórnmálaflokka
með eðiilegu miliibili,“ sagði Ólafur
Jóhannesson forsætisráðherra í sam-
tali við Morgunblaðið í gærkvöldi
þegar rætt var við hann í tilefni
þeirrar ákvörðunar hans að láta af
starfi formanns Framsóknarflokks-
ins.
„Ég hef gegnt þessu starfi nokkuð
lengi,“ sagði Ólafur, „og þetta er
þreytandi starf og erilsamt, því auk
þess að vera formaður flokksins hefur
það fylgt að vera formaður fram-
kvæmdastjórnar og formaður blað-
stjórnar. Ég hef verið flokksformaður
í 11 ár og varaformaður í allmörg ár
þar á undan, 8 eða 9 ár líklega."
„Tveggja flokka samstarf
fyrirhafnarminna“
„Nú hcfur þú senn setið í 8 ár
samfleytt í ríkisstjórn íslands, hvað
viltu segja um mismuninn á sam-
starfi í þeim þremur ríkisstjórnum
sem þú hefur átt sæti í á þessu
tímabili?“
„Almennt
eðlilegt að
formaður
flokks sé
forsætis-
ráðherra”
„Mismunur á samstarfi er ákaflega
mikill eftir því hvort um er að ræða
tveggja flokka ríkisstjórn eða þriggja
flokka í samvinnu. A vissan hátt er
það alltaf erfiðara að taka þátt í
þriggja flokka samstarfi, en þar með
er ég ekki að gefa í skyn að mér hafi
líkað betur í tveggja flokka samstarfi
þótt það sé fyrirhafnarminna."
„Ágreiningur meira
áberandi en áður“
„Sagt er að háttalag þessarar
stjórnar sem nú situr sé með talsvert
öðrum hætti en hjá fyrri stjórnum.“
„Þessi stjórn er nokkuð sérstök að
því leyti að gert er mikið úr ágrein-
ingi sem er innan hennar, en það er
nú að sumu leyti vegna breytinga á
fréttamennsku þar sem það tíðkast
nú að bera allt á borð. Blaðamenn eru
duglegir að afla frétta, en áður var
ágreiningi haldið meira innan húss.
Ágreiningurinn er því meira áberandi
en áður.“
„Ákvarðanir sem
skipta miklu máli“
„Ilafa undanfarnir mánuðir verið
sérlega erfiðir í þinni ráðherratíð“?
„Erfiðasti kaflinn í minni ráð-
herratíð var í sambandi við 50 mílna
útfærsluna, þá reyndi miklu meira á
mann, en það var allt annars eðlis en
nú er. Þá var þetta meira út á við, en
nú inn á við. Þá talaði ég við marga
fréttamenn og líklega hefur enginn
forsætisráðherra þessa lands talað
við fleiri fréttamenn.
50 mílna útfærslan var tiltölulega
erfiðari en 200 mílna útfærslan, því
þá höfðu viðhorf manna breytzt mjög
mikið og var sú síðari þó nógu erfið. I
bæði skiptin var ég yfirmaður dóms-
mála og þar með yfirmaður landhelg-
isgæzlunnar og varð oft að taka
erfiðar ákvarðanir.
Mér hefur þótt sérstaklega ánægju-