Morgunblaðið - 31.03.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. MARZ 1979
23
Vélstjórafélag íslands gefur 500
þúsund til kvikmyndagerðar
„LRÁTT fyrir mjög jákvæðar
undirtektir stjórnvalda við tillög-
um samtaka sjómanna um að-
gerðir í öryggis- og aðbúnaðar-
málum örlar enn ekki á neinum
aðgerðum til úrbóta,“ segir í
frétt, sem Morgunblaðinu barst í
gær frá Vélstjórafélagi íslands,
en formaður félagsins afhenti í
gær Hjálmari R. Bárðarsyni
siglingamálastjóra 500 þúsund
Athugasemd
frá Véltaki hf.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi athugasemd frá fyr-
irtækinu Véltak h.f. í Hafnar-
firði.
„Að gefnu tilefni vill fyrirtækið
Véltak hf. koma leiðréttingu á
framfæri vegna fréttar í blaði
yðar þann 29. marz er varðar
Véltak hf.
Vegna misskilnings blaðamanns
yðar, að ég undirritaður fyrir hönd
Véltaks h.f. sé búinn að stofna
fyrirtæki á Irlandi, skal hið sanna
leitt í ljós að fyrirtækið Véltak h.f.
hefur ekki stofnað til rekstrar eða
gert samning þar áð lútandi við
Irlandsstjórn.
Véltak h.f. mun ekki eða hefur í
hyggju að hætta starfsemi hér á
landi, heldur þvert á móti auka
hana. Hið rétta er, að ég einn af
eigendum Véltaks h.f. hef ákveðið
að taka mér frí frá störfum og
dvelja um nokkra mánaða skeið á
Irlandi við vinnu og um leið
athuga um markað fyrir fram-
leiðsluvörur frá Véltak hf. sem
virðast vera fyrir hendi, en það er
svo annað mál á hvern hátt að því
verður staðið að koma henni inn á
markaðinn. Það verður tíminn að
leiða í ljós.
Virðingarfyllst,
VÉLTAK HF.
Guðbjartur Einarsson“.
króna gjöf, sem stjórn félagsins
hafði ákveðið að gcfa til endur-
bóta á kvikmynd Siglingamála
stofnunarinnar um meðferð og
notkun gúmbáta.
I frétt Vélstjórafélagsins segir,
að meðal brýnustu aðgerða í þess-
um málum sé aukin fræðsla um
notkun og meðferð gúmbáta og
annarra öryggistækja. „Hins veg-
ar hefur komið fram,“ segir í
fréttatilkynningunni, „að Alþingi
hafnaði beiðni Siglingamálaofnun-
ar ríkisins um tveggja milljón
króna fjárveitingu til endurnýjun-
ar á kvikmynd um meðferð gúmmí
björgunarbáta."
Síðan segir í frétt Vélstjórafé-
lagsins: „En þörfin er brýnni en svo
að hægt sé að una óvissu og bið í
þessum efnum, og því hefur stjórn
Vélstjórafélags Islands ákveðið að
gefa kr. 500.000 til endurnýjunar á
kvikmynd um meðferð gúmmíbáta
og björgunarbúnað. Væntir stjórn
félagsins þess, að önnur samtök
sjómanna og samtök útvegsmanna
bregði við og leggi lóð sitt á
vogarskálina, svo unnt verði hið
fyrsta að hrinda þessu mikilsverða
nauðsynjamáli í framkvæmd." I
lok fréttar Vélstjórafélagsins
beinir stjórn þess til félagsmanna,
að þeir kynni sér sem bezt ástand
öryggistækja og búnaðar hver og
einn um borð í því skipi, sem þeir
starfi á og krefjist úrbóta, sé
þeirra þörf.
Hjálmar R. Bárðarson siglinga-
málastjóri sagði í samtali við Mbl.
í gær að gúmbátakvikmynd stofn-
unarinnar væri orðin úrelt. Hún
hefði upphaflega verið tekin í
svart-hvítu og á 35 mm filmu, en
bætur hefðu þó farið fram á því
eintaki, sem sýnt hefði verið í
sjónvarpi. Eigi að síður kvað
Hjálmar nauðsynlegt að endur-
nýja þessa kvikmynd og gera 16
mm litkvikmynd og því kvaðst
hann hafa farið fram á fjárveit-
ingu í fyrra, 2 milljónir króna, en
því hafi verið hafnað. Þessi beiðni
hefur verið ítrekuð í samgöngu-
ráðuneytinu, en henni var synjað
aftur. Nú liggur fyrir beiðni hjá
Ragnari Arnalds um fjárveitingu
á þessu ári og hinu næsta. Hjálm
ar kvað áætlaðan kostnað við gerð
slíkrar myndar vera á bilinu 5 til
10 milljónir króna í dag.
Hjálmar R. Bárðarson kvaðst
vilja tjá þakkir Siglingamála-
stofnunar ríksins til Vélstjórafé-
lags íslands fyrir þetta frumkvæði
þeirra, sem væri bæði fjárhagsleg-
ur og siðferðilegur styrkur. Kvaðst
hann ekki síður vilja meta þann
hug, sem að baki lægi, félög væru
gjörn á að samþykkja alls konar
samþykktir um fjárútlát opin-
berra stofnana, en hér kvað hann
lengra gengið, ekki aðeins sagt að
eitthvað eigi að framkvæma, held-
ur fylgir hugur máli og framlag
látið fylgja. „Þetta finnst mér
mjög jákvætt," sagði siglingamála
stjóri.
Bandarísk gaman-
mynd í Gamla bíói
GAMLA BÍÓ hefur hafið sýning-
ar á bandarísku gamanmyndinni
„Norman, ert þetta þú“ (Norman
is that you). Kvikmyndin er frá
Metro Goldwyn Mayer en fram-
leiðandi og leikstjóri er George
Schatter. Handritið er samið af
Ron Clark og Sam Bobrick og er
það byggt á leikriti eftir þá
sjálfa. Tónlistin er eftir William
Goldstein.
Kvikmyndin fjallar um eiganda
fatahreinsunarfyrirtækis, Ben
Chambers, sem verður fyrir því
óláni að kona hans stingur af
ásamt bróður hans. Ben leitar því
til einkasonar síns í Los Angeles í
von um huggun en vandræðin
aukast aðeins er þangað kemur.
Leikendur í aðalhlutverkunum
eru Redd Foxx, Pearl Bailey,
Dennis, Dugan Michael Warren og
Tamara Dobson.
Ljósm. Mhl.: Emilía.
Ingólfur Ingólfsson. formaður Vélstjórafélags íslands afhendir
Hjálmari R. Bárðarsyni, siglingamálastjóra hálfrar milljón króna gjöf
til endurnýjunar kvikmyndar um meðferð og notkun gúmbáta.
Redd Foxx og Tamara Dobson í hlutverkum sínum í „Norman ert
þetta þú“.
Leikritið sem myndin er gerð
eftir hefur verið sýnt í 5 löndum og
er það leikrit sem lengst hefur
verið sýnt í sögu bandarískrar
leiklistar. T.d. var það sýnt í 26
vikur nýlega í Las Vegas.
Afmæliskveðja:
Eyjólfur Jónasson
Sólheimum, níræður
Það er 15. mars. Klukkan er 10
þegar um 20 manns leggja af stað
frá Reykjavík og förinni er heitið
vestur í Dali. Tilefni ferðarinnar
er að heimsækja einn af elstu
mönnum sýslunnar, Eyjólf Jónas-
son í Sólheimum. Veðrið er eins og
best verður á kosið, stafalogn og
hlýtt í veðri. Það er létt yfir
fólkinu, sögur eru sagðar og mikið
sungið. Hugur fólksins er bundinn
við Dalina, það sögufræga hérað.
Þar hefur margur mannkostamað-
urinn búið, og þar riðu hetjur um
héruð. Við erum að heimsækja
eina slíka, sem að vísu hefur aldrei
borið sverð, en marga dáðina drýgt
um ævina. Það er minnst á ljóð-
skáldin og hvað Dalamenn hafi
lagt þar þung lóð á metaskálarnar
og nú eru sungin ljóð eftir Jóhann-
es úr Kötlum, Jón frá Ljárskógum
og Stefán frá Hvítadal.
Afmælisbarnið hefur ekki getað
séð ljóðadísina í friði og nú eru
sungnar vísur eftir það. Klukkan
14.30 rennur bíllinn í hlað að
veiðihúsinu við Laxá, því að þar
átti afmælishófið að fara fram.
Hinn aldni heiðursgestur stóð í
hlaði og fagnaði gestum sínum
furðu reifur og hress, þrátt fyrir
90 árin.
Eyjólfur Jónasson er fæddur 15.
mars 1889 á Gillastöðum í Laxár-
dal. Foreldrar hans voru Jónas
Guðbrandsson og kona hans Ingi-
gerður Sigtryggsdóttir. 9 ára að
aldri flyst Eyjólfur með foreldrum
sínum að Sólheimum og hefur átt
þar heima síðan, að undanskildum
5 árum er hann bjó á Svalhöfða. í
Sólheimum dvaldi Eyjólfur öll sín
æskuár og vann þar að búi föður
síns og vandist því ungur öllum
sveitastörfum, eins og algengt var
með unglinga á þeim tímum. Um
tvítugsaldur var hann í skóla í
Hjarðarholti í Dölum hjá Ólafi
Ólafssyni er þar stofnaði skóla
árið 1910 og rak um árabil. Þar
kynntist hann fyrri konu sinni
Sigríði Ólafsdóttur ættaðri úr
Borgarfirði. Þau gengu í hjóna-
band árið 1914 og reistu bú að
Svalhöfða í Laxárdal, en sú jörð
hafði verið í eyði frá 1884 eða 30
ár. Það hefur því verið köld að-
koma fyrir hin ungu og efnalitlu
hjón, og fyrirsjáanlegir erfiðleikar
að verða að reisa allt frá grunni.
Þeir sem muna þá tíma vita að
þá voru möguleikar ungs fólks
ekki miklir.
Jónas, faðir Eyjólfs, lét af bú-
skap árið 1912, en Guðbrandur
sonur hans tók þá við jörðinni og
bjó þar til ársins 1919 en það ár
fluttist hann til Reykjavíkur. Þá
greip Eyjólfur tækifærið og flutt-
ist með fjölskyldu sína að Sól-
heimum og hefur átt þar heima
síðan. Átið 1925 varð Eyjólfur
fyrir þeirri sáru sorg að kona
hans, Sigríður, lést aðeins 29 ára
að aldri. Þau hjón áttu fjögur börn
öll ung að árum það yngsta á
fyrsta ári. Við þetta færðist mikil
ábyrgð á herðar Eyjólfs þar sem í
hans hlut kom að vera börnum
sínum bæði faðir og móðir: það
hlutverk hefur honum tekist vel.
Ég hef ekki kynnst eins mikilli ást
til föður og börn hans láta honum
í té. Skylt er að geta þess að
Eyjólfur var ekki einn um uppeldi
barna sinna. Föðursystir hans,
Salóme, og faðir hans, Jónas,
studdu hann dyggilega í lífsbarátt-
unni, einkum var hlutur Salóme
mikill við stjórn heimilisins og
uppeldi barnanna. Góðir vinir
Eyjólfs tóku að sér yngsta barnið
og ólu það upp til fullorðinsára.
Börn Eyjólfs og Sigríðar eru:
Ólafur Ingvi, bóndi í Sólheimum,
kvæntur Helgu Guðbrandsdóttur
frá Lækjarskógi; Ingigerður gift
Jóni Kristjánssyni, fyrrum bónda
á Kjörseyri; Guðrún, átti Gunnar
Sveinsson vélagæslumann í Gufu-
nesi, þau skildu, Una, gift Eiríki
Sigfússyni, áður bónda á
Stóru-Hvalsá.
Ég hef þekkt Eyjólf síðan ég var
unglingur. Það kom af sjálfu sér
við hlutum að kynnast. Um ára-
tuga skeið bjuggum við sinn hvor-
um megin við Laxárdalsheiðina og
vorum því í raun nágrannar, því að
lönd jarðanna liggja saman og af
því leiddi mikinn samgang búfén-
aðar. Það fyrsta sem ég tók eftir í
sambandi við Eyjólf voru hestarn-
ir hans. Þeir virtust svo vel þjálf-
aðir og báru sig svo léttilega yfir
jörðina, þar var alveg sama hvaða
torfæra á vegi þeirra varð, hún var
óðara yfirstigin án nokkurs hiks.
Þetta sannfærði mig um að hest-
urinn treysti riddara sínum og
þarna var óvenjugott samband
milli manns og hests. Síðar átti ég
eftir að kynnast því nánar hve
mikill snillingur Eyjólfur er á
þessu sviði, enda löngu landskunn-
ur sem slíkur og mun ég því ekki
að þessu sinni dvelja mikið við
þetta efni þó af nógu sé að taka,
því að óþarft er að skrifa um það
sem allir vita sem einhver kynni
hafa haft af Eyjólfi.
Maðurinn er óvenjulegur að allri
gerð, hefur mikinn, sérstæðan
persónuleika. Þess vegna muna
hann allir sem einhverntíma hafa
hitt hann. Hann hefur ferðast
mikið mörgum kynnst. Enda eru
þeir margir sem spyrja eftir hon-
um. Hann er skarpgreindur, fljót-
ur að átta sig á hlutunum og mjög
næmur. Snöggur í hreyfingum og
skjótur til svars. Andsvör oft
hnyttin og hitta í mark. Hann er
ágætur hagyrðingur og eru marg-
ar vísur hans landskunnar. Á
mannamótum er hann hrókur alls
fagnaðar og af þeim ástæðum er
oft þröng í kringum hann.
Jóhannes skáld úr Kötlum og
hann voru miklir kunningjar og
hittust oft, enda sveitungar og
lengi samtíða í Laxárdalnum. Þeir
munu oft hafa kastað stöku á milli
sín. Eitt sinn voru þeir samnátta
hjá mér á Kjörseyri. Mér er sú
kvöldstund minnisstæð. Þar var
ekki talað um dægurþras eða
pólitík heldur skyggnst dýpra í
tilveruna, og þau mál skilgreind er
manninn varða hvað mest og eru á
miklu hærra plani en þau sem eru
oftast á vörum manna.
Mjög gestkvæmt hefur verið í
Sólheimum alla hans búskapartíð
og er enn. Kunningjarnir eru
margir og fara ógjarnan hjá garði.
Gestrisnin er með afbrigðum og
henni fylgir ljúfur og hressandi
blær, og ég hygg að mörgum sé svo
farið að þeir hafa farið þaðan
léttari í huga eftir hressandi
viðræður yfir kaffibolla. Eitt var
það í fari Eyjólfs, sem ég veitti
eftirtekt á mínum unglingsárum.
Ef gestur kom til hans sem var
honum ókunnur, fór hann hægt á
stað í viðræðum, þangað til hann
var búinn að komast að því hvað
gestinum var ljúfast að ræða. Þá
stóð ekki á honum, hann gat talað
um allt. Þetta var einn þátturinn í
gestrisni hans. Eyjólfur var mikill
ferðamaður kjarkmikill og áræð-
inn og hefur í mörgum svaðilför-
um lent um ævina. Venjan var að
leita til hans ef mikið lá við, hann
var skjótur til úrræða og tilbúinn
að liðsinna granna sínum ef það
stóð í hans valdi. Ég veit ekki
annað en að allar hans ferðir hafi
heppnast vel þó að stundum væri
svart í álinn. Árið 1939 kvæntist
Eyjólfur aftur, kona hans var
Ingiríður Guðmundsdóttir frá
Leiðólfsstöðum í Laxárdal. Þau
skildu eftir 18 ára sambúð. Börn
þeirra eru Steinn bifvélavirki á
Borðeyri, kvæntur Auði Skúladótt-
ur, og Sigríður, gift Freysteini
Jóhannssyni blaðamanni. Afkom-
endur Eyjólfs munu nú vera 96
talsins. Eins og áður er að vikið
var hagur hans frekar þröngur
framan af búskaparárum hans, en
lagaðist þegar að frá leið, einkum
eftir að börnin komust upp.
Ekki er hægt að segja að Eyjólf-
ur væri framtakssamur í búskap
sínum eða hagsýnn bóndi. Starfið
snerist mikið um hestana og þeir
voru oft margir, svo og tamn-
ingarnar. Hestarnir eru hálft líf
hestamannsins og er ekki um að
fást, þó okkur hinum finnist
kannski að tímanum væri betur
varið á annan hátt. Þegar árin
færðust yfir, lét Eyjólfur af bú-
skap og seldi jörðina í hendur
sonar síns Ingva og konu hans
Helgu. I skjóli þeirra hjóna og
barna þeirra. Einkum er hlutur
Helgu stór í þessu efni og eigum
við, sem teljumst til fjölskyldu
Eyjólfs, henni stóra skuld að
gjalda, sem sennilega verður
aldrei greidd.
Æviferill Eyjólfs hefur verið lit-
ríkur, hann er að eðlisfari glað-
sinna og hefur mörgum orðið
gleðigjafi. Ég hygg að mörgum sé
svipað farið og mér, að renna
huganum til margra yndisstunda
með honum, einkum í sambandi
við ferðalög og hross.
Ég held að Eyjólfur hafi verið
hamingjusamur maður, hann hef-
ur náð mikilli gleði út úr lífinu, og
hefur í raun farnast vel, þó hann
eins og fjölmargir aðrir hafi hlotið
þung áföll. Að endingu óska ég
Eyjólfi farsælla ellidaga og að
lífsfley hans komist heilt í höfn.
Jón Kristjánsson